Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2014 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego UM Szczecin w grudniu 2014 r. przeprowadził kontrolę w Towarzystwie Budownictwa Społecznego Prawobrzeże Sp. z o.o. (zw. dalej TBS „Prawobrzeże”) w zakresie procedury uzyskania mieszkania przy ul. Sowińskiego w Szczecinie. Opis stanu faktycznego wraz z oceną kontrolowanej działalności, zostały ujęte
w sprawozdaniu z kontroli z dnia 15 stycznia 2015 r.

W dn. 19.11.2004 r. matka Partycypanta złożyła w TBS „Prawobrzeże” Sp. z o. o. wniosek o zawarcie umowy w sprawie partycypacji w kosztach budowy lokalu mieszkalnego.

TBS „Prawobrzeże” w dn. 29.01.2010 r. zawarło z Partycypantem umowę nr P/KSG/01/2010 w sprawie partycypacji w kosztach budowy lokalu mieszkalnego (zw. dalej umową ws. partycypacji).

W dn. 04.11.2010 r. TBS „Prawobrzeże” zawarło z Partycypantem umowę najmu lokalu mieszkalnego położonego w budynku przy ul. Sowińskiego w Szczecinie (zw. dalej umową najmu).

Ustalono, że dokumenty dot. nieposiadania tytułu prawnego do innego lokalu mieszkalnego na terenie miasta Szczecin oraz deklaracja o wysokości dochodów gospodarstwa domowego złożone zostały dopiero w dn. 16.02.2009 r., pomimo, że w piśmie TBS „Prawobrzeże” Sp. z o. o. z dn. 09.01.2009 r. wskazano termin do dn. 31.01.2009 r. Załącznik nr 1 do Uchwały nr 22/2007 Zgromadzenia Wspólników TBS „Prawobrzeże” – „Regulamin naboru osób prawnych i fizycznych do zawarcia z TBS „Prawobrzeże” umowy w sprawie partycypacji w kosztach budowy lokali mieszkalnych lub kosztach adaptacji pralni, suszarni, strychów i innych pomieszczeń gospodarczych na lokale mieszkalne na wynajem oraz kryteria, jakie winny spełniać osoby wskazane do zawarcia umów najmu tych lokali” (zw. dalej regulaminem ws. najmu) nie przewidywał trybu postępowania w takich przypadkach. Pismem z dn. 09.12.2014 r. Prezes TBS „Prawobrzeże” wyjaśnił, że: „Zarząd Towarzystwa stosował politykę nie utrudniania dostępu do mieszkań i wnioski były unieważniane tylko na życzenie zainteresowanych osób (…)”.

Na podstawie ww. pisma z dn. 09.01.2009 r. Partycypant zobowiązany był do złożenia m. in. deklaracji potwierdzającej wysokość średniego miesięcznego dochodu, przypadającego na członka gospodarstwa domowego za okres ostatnich trzech miesięcy przed datą zawarcia umowy (dochody uzyskane przez Partycypanta oraz osoby zgłoszone przez niego do wspólnego zamieszkania) wraz z dokumentacją potwierdzającą uzyskanie wykazanych dochodów. Przedmiotowa dokumentacja została przekazana po podpisaniu umowy ws. partycypacji (zaświadczenie nr 37/2010 z dn. 17.02.2010 r., wydruk karty wynagrodzeń matki Partycypanta z dn. 17.02.2010 r., zaświadczenie dot. świadczeń pobieranych z ZUS przez Partycypanta
z dn. 16.02.2010 r.). Według wyjaśnień Prezesa  TBS „Prawobrzeże” dochody wykazane w deklaracji były weryfikowane na podstawie dokumentów udostępnionych przez Partycypanta i jego matkę w dniu zawarcia umowy. Prezes TBS „Prawobrzeże” wskazał ponadto, że przedmiotowe dokumenty zostały przyjęte do czasu dostarczenia właściwego zaświadczenia o dochodach
i świadczeniach pobieranych z ZUS a następnie zwrócone zainteresowanym. W toku kontroli nie przedstawiono potwierdzenia wpływu ani kopii dokumentacji o której mowa w ww. wyjaśnieniach Prezesa TBS „Prawobrzeże”. Tym samym przyjąć należy, że Towarzystwo – przed podpisaniem umowy w sprawie partycypacji - nie zweryfikowało dochodów Partycypanta
i jego matki.

Według dokumentacji załączonej do deklaracji Partycypanta z dn. 29.01.2010 r. dochód gospodarstwa domowego za okres 3 miesięcy poprzedzających datę jej złożenia wyniósł 3.467,91 zł, w tym: renta z ZUS 711,24 zł,  dochód z umowy o pracę (matki Partycypanta) 2.756,67 zł. W deklaracji wykazano natomiast, że łączny dochód wyniósł 5.936,85 zł w tym: renta z ZUS 2.133,72 zł, dochód z umowy o pracę 3.803,13 zł.

Partycypant do ww. deklaracji dołączył m. in.: zaświadczenie z ZUS wskazujące, kwotę świadczenia otrzymaną w miesiącu styczniu 2010 r., kartę wynagrodzeń matki Partycypanta która przedstawia wynagrodzenie za okres listopad 2009 r.– styczeń 2010 r. Według § 15 regulaminu ws. najmu w deklaracji powinny zostać wykazane dochody za okres pełnych 3 miesięcy poprzedzających datę złożenia deklaracji tj. październik 2009 r. -  grudzień 2009 r.

W wyjaśnieniach z dn. 09.12.2014 r. Prezes TBS „Prawobrzeże” stwierdził, że: „przy założeniu, że renta rodzinna była tylko raz wypłacona za styczeń 2010 r. w kwocie brutto 711,24 a za dochód matki Partycypanta przyjmiemy dochód do opodatkowania w wysokości 3.301,84 zł (po odjęciu składek na ubezpieczenie emerytalne rentowe i chorobowe oraz kosztów uzyskania przychodu), to łączny dochód gospodarstwa domowego wynosi 4.013,11 zł, natomiast średni miesięczny 1.337,70 zł.” Zgodnie z załączoną do deklaracji dokumentacją dochód gospodarstwa domowego Partycypanta i jego matki za okres trzech pełnych miesięcy kalendarzowych poprzedzających datę złożenia deklaracji (tj. za okres październik – grudzień 2009 r.) wyliczony zgodnie z zasadą: wynagrodzenie brutto – składki: emerytalna, rentowa, chorobowa – koszty uzyskania przychodu wyniósł:

1. wynagrodzenie wynikające ze stosunku pracy matki Partycypanta (karta wynagrodzeń pracownika):

październik 2009 r.: 0,00 zł, 

listopad 2009 r.: 953,10 zł = 1.210,13 zł – 145,78 zł – 111,25 zł,

grudzień 2009 r.: 989,81 zł = 1.276,00 zł – 174,94 zł – 111,25 zł.

2. świadczenie pobierane z ZUS przez Partycypanta (zaświadczenie z ZUS):

październik 2009 r.: 0,00 zł, 

listopad 2009 r.: 0,00 zł, 

grudzień 2009 r.: 0,00 zł. 

Z powyższego wynika, że gospodarstwo domowe Partycypanta i jego matki w okresie trzech pełnych miesięcy kalendarzowych poprzedzających datę złożenia deklaracji osiągnęło dochód
w wysokości 1.942,91 zł (647,64 miesięcznie) a co za tym idzie nie spełniło kryterium dochodowego którego najniższy próg wynosił 1.080,16 zł miesięcznie. Ww. uchybienia – w opinii kontroli - świadczą o braku weryfikacji dochodów wykazanych w deklaracjach Partycypanta i jego matki.

W dn. 17.05.2010 r. TBS „Prawobrzeże” zawarło Aneks nr 2 do umowy ws. partycypacji którym zmieniono termin wpłaty kwoty partycypacji na dzień 30.06.2010 r. (w pierwotnej wersji umowy ws. partycypacji termin ten ustalono na dzień 15.03.2010 r., następnie na prośbę Partycypanta z dn. 22.02.2010 r. w dn. 5.03.2010 r. zawarty został Aneks nr 1 według którego termin wpłaty kwoty partycypacji to 15.05.2010 r.). Kolejna prośba Partycypanta o przedłużenie terminu wpłaty kwoty partycypacji wpłynęła do TBS „Prawobrzeże” Sp. z o. o. w dn. 25.05.2010 r. tj. po terminie na wpłatę kwoty partycypacji. Wg § 6 ust. 1 umowy w przypadku nie dokonania wpłat przez Partycypanta w określonych wysokościach i terminach Towarzystwo ma prawo wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym, bez prawa dochodzenia jakichkolwiek roszczeń ze strony Partycypanta.

Przed zawarciem umowy najmu przyszły najemca wg § 15 regulaminu ws. najmu zobowiązany był złożyć deklarację o średnim miesięcznym dochodzie przypadającym na członka gospodarstwa domowego za okres trzech miesięcy wraz z dokumentacją potwierdzającą uzyskanie wykazanych dochodów.

W deklaracji złożonej w dn. 03.11.2010 r. wykazano, że łączny dochód wyniósł 3.602,88 zł w tym: renta z ZUS 787,88 zł, dochód z umowy o pracę 1.815,00 zł, świadczenie alimentacyjne 1.000,00 zł. Natomiast według dokumentacji załączonej do ww. deklaracji dochód gospodarstwa domowego za okres trzech pełnych miesięcy kalendarzowych poprzedzających datę złożenia deklaracji (tj. za okres sierpień – październik 2010 r.) wyliczony zgodnie z zasadą: wynagrodzenie brutto – składki: emerytalna, rentowa, chorobowa – koszty uzyskania przychodu tj. 20 % wyniósł:

1. wynagrodzenie wynikające umów o dzieło (rachunek nr 19W0910 z dn. 30.09.2010 r., rachunek nr 05W1010 z dn. 31.10.2010):

sierpień 2010 r.: 0,00 zł, 

wrzesień 2010 r.: 985,60 zł = 1.232,00 zł –  246,40 zł,

październik 2010 r.: 828,80 zł = 1.036,00 zł – 207,20 zł,

2. świadczenie pobierane z ZUS (odcinki z ZUS):

sierpień 2010 r.: 393,94 zł, 

wrzesień 2010 r.: 393,94 zł,

październik 2010 r.: 0,00 zł,

3. inne dochody - „świadczenie alimentacyjne” (oświadczenie matki Partycypanta z dn. 19.10.2010 r.):

październik 2010 r.: 1.000,00 zł. 

Z powyższego wynika, że gospodarstwo domowe Partycypanta w okresie trzech pełnych miesięcy kalendarzowych poprzedzających datę złożenia deklaracji osiągnęło dochód w wysokości 3.602,28 zł (1.200,76 zł miesięcznie).

Ww. dochody przekraczały najniższy ustalony próg tj. kwotę 1.059,44 zł i nie przekraczały górnego progu dochodowego.

Wskazać należy, że pomimo powyższych uchybień oraz przedstawienia przez najemcę jako dochodu jednorazowego świadczenia alimentacyjnego zadeklarowanego do wypłaty przez jego matkę TBS „Prawobrzeże” nie żądało od Partycypanta i jego matki zaświadczeń urzędu skarbowego o wysokości uzyskanych dochodów. Według art. 30 ust. 4 ustawy z dn. 26.10.1995 r.
o niektórych formach popierania budownictwa mieszkalnego najemca lub osoba ubiegająca się o najem lokalu mieszkalnego jest, obowiązana, na żądanie towarzystwa, przedstawić zaświadczenie właściwego miejscowo urzędu skarbowego o wysokości dochodów uzyskanych przez tą osobę oraz osoby zgłoszone do wspólnego zamieszkania. Powyższe umożliwiłoby Towarzystwu rzetelną weryfikację wykazanych dochodów, zwłaszcza w kontekście ww. jednorazowego świadczenia alimentacyjnego, którego udzielenie – w ocenie kontroli – miało jednoznaczne uzasadnienie w dążeniu do spełnienia przez najemcę kryterium dochodowego.

W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami i uchybieniami Prezydent Miasta Szczecin zalecił Prezesowi TBS „Prawobrzeże”:

1. rzetelną weryfikację wykazywanych przez osoby ubiegające się o najem lokalu mieszkalnego dochodów,

2. w przypadku wątpliwości co do wysokości wykazanych przez osoby ubiegające się o najem lokalu mieszkalnego korzystanie z uprawnienia żądania przedstawienia zaświadczeń właściwego miejscowo urzędu skarbowego o wysokości dochodów uzyskanych przez tą osobę oraz osoby zgłoszone do wspólnego zamieszkania.