Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2009 roku

Nr kontroli: P/18/09

Przestrzeganie wybranych zagadnień z prawa pracy, w tym działu X ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), zwanego dalej k.p., tj. realizację zadań służby bhp wynikającej z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bhp (Dz. U. Nr 109, poz. 704 ze zm.), a także realizację zadań pokontrolnych, tj. wystąpień, nakazów i decyzji wydanych przez organy kontroli zewnętrznej, w tym: Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, a także pozostałych organów kontroli państwowej.

Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 5, ul. Budziszyńska 2 w Szczecinie

Wyniki kontroli: INFORMACJE - USTALENIA

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin, w dniach: od 2 czerwca 2009 r. do 19 czerwca 2009 r. przeprowadził kontrolę w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 5 im. Skamandrytów ul. Budziszyńska 2, 70-023 Szczecin, zwanym dalej ZSO5, w zakresie: przestrzegania wybranych zagadnień z prawa pracy, w tym działu X ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), zwanego dalej k. p.; realizacji zadań służby bhp wynikających z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bhp (Dz. U. Nr 109, poz. 704 ze zm.); realizacji zadań pokontrolnych, tj. wystąpień, nakazów i decyzji wydanych przez organy kontroli zewnętrznej, w tym: Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, a także pozostałych organów kontroli państwowej. Okres kontrolowany – od 2007 r.

Wyniki kontroli przedstawione zostały w protokole kontroli P/18/09 podpisanym w dniu 19 czerwca 2009 r. Ocena zawarta została w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 1 lipca 2009 r.

W wyniku kontroli nie stwierdzono rażącego naruszenia obowiązku wynikającego z zapisu art. 15 k. p. stanowiącego, że pracodawca obowiązany był zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Objęte zakresem kontroli zagadnienia realizowane były na ogół prawidłowo, choć nie uniknięto pewnych nieprawidłowości.

W ZSO5 została przeprowadzona ocena ryzyka zawodowego na wszystkich stanowiskach pracy i wszyscy pracownicy zostali poinformowani o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Stwierdzono natomiast, że dokumentacja oceny ryzyka zawodowego nie zawierała wyszczególnienia: stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów, wykonywanych zadań, stosowanych środków ochrony indywidualnej, wykazu osób pracujących na danym stanowisku do czego obligował zapis § 39a ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie ogólnych przepisów bhp.

Podczas dokonywania oceny ryzyka zawodowego nie brano również pod uwagę zapisu pkt. 6 PN-N-18002 “System zarządzania bhp. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego”, wg którego ocenę przeprowadza zespół, w skład którego wchodzi pracodawca i wyznaczeni pracownicy, którzy znają i rozumieją zasady oceny ryzyka zawodowego oraz potrafią formułować propozycje działań korygujących. Ocenę ryzyka zawodowego, na wszystkich stanowiskach pracy w ZSO5, przeprowadził jednoosobowo ( w 2001 r. ) specjalista ds. bhp.

W regulaminie pracy nie wskazano ponadto sposobu informowania pracowników o ryzyku zawodowym, co pozostawało w sprzeczności z art. 104¹§ 1 pkt 8 k.p. , wg którego regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą.

W ZSO5 zarządzeniem wewnętrznym, wprowadzono „Regulamin w sprawie zasad i norm przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego (...)”, którego integralną część stanowiły tabele: „norm przydziału środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego” ; „norm przydziału środków utrzymania higieny osobistej oraz napojów”; „stawek ryczałtowych za pranie odzieży roboczej we własnym zakresie” oraz „wykaz cen do wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za używanie własnego obuwia i odzieży roboczej”.

Szczegółowa analiza zapisów dokonanych w „tabeli norm przydziału środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego” wykazała, że:

- na stanowiskach pracy, na których pracownicy wykonywali prace na wysokości oraz kosili trawę na terenie obiektu nie uwzględniono środków ochrony przed upadkiem z wysokości oraz środków ochrony oczu i słuchu,

- część środków ochrony indywidualnej zaliczono nieprawidłowo do odzieży i obuwia roboczego, tj.: kurtkę p/deszczowa z podpinką (ciepłochronna), buty ocieplane, czapkę ocieplaną, obuwie gumowe, kamizelkę ciepłochronna, półbuty na spodach przeciwślizgowych, za które pracownicy otrzymywali ekwiwalent pieniężny co było niezgodne z zapisem art. 237⁶ § 1 k.p., wg którego pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej (...),

- fartuch elanobawełniany, na stanowisku nauczyciela bibliotekarza i nauczyciela chemii, oraz rękawice tekstylne, na stanowisku woźnego-dozorcy i konserwatora-rzemieślnika, zaliczono do odzieży ochronnej zamiast do ubrania roboczego.

Wyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej odzież i obuwie robocze oraz środki higieny nie wprowadzono do zakładowego regulaminu pracy, co było niezgodne z zapisem art. 104¹ § 1 pkt 1 k.p., wg którego regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności (...) wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej.

Uchybieniem było również wydawanie, wszystkim pracownikom ZSO5, herbaty (w postaci sypkiej), w tym pracownikom na stanowiskach administracyjno-biurowych.

Według zapisu § 4 ust. 1 i 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów, pracodawca zapewnia napoje pracownikom zatrudnionym: w warunkach gorącego mikroklimatu (...); w warunkach mikroklimatu zimnego (...); przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10^oC lub powyżej 25^oC; przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet; na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28^oC.

Według zapisu art. 104¹ § 1 pkt 6 k.p. regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności: wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom. Przedłożone do kontroli wykazy prac wzbronionych kobietom:

1) nie stanowiły integralnej części regulaminu pracy:

- w treści regulaminu nie przywołano załączników zawierających zapisy dotyczące prac wzbronionych kobietom,

- brak numeracji na załącznikach,

2) zapisy § 26 regulaminu pracy , dotyczące prac wzbronionych kobietom, pokrywały się z zapisami na załącznikach.

W toku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w realizacji obowiązków wynikających z zapisu art. 62 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j. t. Dz. U. z 2006 r., Nr 156, poz. 1118 ze zm.), wg którego obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę okresowej kontroli. Stwierdzono natomiast, że protokoły z kontroli obiektu budowlanego, które na podstawie zapisu art. 64 ust. 3 ww. ustawy winny być dołączone do książki obiektu budowlanego znajdowały się w odrębnych teczkach, wśród różnych dokumentów.

Do dnia kontroli nie dokonano, w książce obiektu budowlanego, wpisu z okresowej kontroli stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, przeprowadzonej w kwietniu 2009 r., co było niezgodne z zapisem § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie książki obiektu budowlanego (Dz.U. Nr 120, poz. 1134), wg którego wpisy do książki powinny być dokonywane w dniu zaistnienia okoliczności, dla której jest wymagane dokonanie odpowiedniego wpisu.

Kontrola dokumentów dotyczących występowania czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ZSO5 wykazała, że ostatnie badania poziomu stężenia tlenku węgla, na stanowiskach pracy w kuchni szkolnej, wykonano w 1997 r. Wyniki badań wykazały stężenie na poziomie od 0,08 do 0,2 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia. Tym samym, na podstawie zapisów § 2 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 73, poz. 645), pracodawca zobowiązany był do przeprowadzania badań co najmniej raz na dwa lata.

Wyniki pomiarów natężenia i równomierności oświetlenia światłem elektrycznym, wykonane ostatnio w 1997 r., wykazały niewystarczające oświetlenie na kilku badanych stanowiskach, co było niezgodne z zapisem § 26 ust. 2 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp, wg którego niezależnie od oświetlenia dziennego w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami.

Kontrolującej nie przedstawiono dokumentów potwierdzających dostosowanie oświetlenia elektrycznego do obowiązujących norm.

W toku kontroli stwierdzono, że pracownicy (nauczyciele chemii, pracownicy na stanowiskach sprzątaczek i robotników do prac ciężkich) , wykonujący prace przy których stosowano czynniki chemiczne, zostali zapoznani z kartami charakterystyk niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych; substancje i preparaty chemiczne zostały w sposób czytelny oznakowane; sporządzono wykaz substancji i preparatów chemicznych stosowanych w pracowni chemicznej. Brak było natomiast spisu niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych stosowanych przez pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych , a według zapisu art. 221 § 2 k.p. niedopuszczalne jest stosowanie niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i preparatów (...).

W ZSO5 opracowano zasady przydziału pracownikom okularów korygujących wzrok, stosowanych podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego. Nie przeprowadzono natomiast oceny warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe do czego zobowiązywał Panią zapis § 5 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973).

W toku kontroli zagadnień związanych z profilaktyczną ochroną zdrowia pracowników stwierdzono, że wstępne, okresowe i kontrolne badania pracowników przeprowadzane były na podstawie zawartej umowy.

W odniesieniu do 4 pracowników stwierdzono uchybienie polegające na tym, że osoby zostały dopuszczone do pracy, po długotrwałym zwolnieniu lekarskim (trwającym powyżej 30 dni), na podstawie „zaświadczeń lekarskich” wydanych przez lekarzy różnych specjalności. Badania nie były wykonane w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami. Zaświadczenia były niezgodne ze wzorem określonym w Załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 69, poz. 332 ze zm.).

W odniesieniu do pozostałych pracowników nie stwierdzono nieprawidłowości związanych z przeprowadzaniem badań z zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami.

Stwierdzono natomiast, że orzeczenia lekarskie 3 pracowników nie były przechowywane w aktach osobowych pracownika lecz w odrębnej teczce. Było to sprzeczne z postanowieniem § 6 ust. 2 pkt 2 lit. i rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. Nr 62, poz. 286 ze zm.), wg którego akta osobowe pracownika składają się z 3 części i obejmują: w części B - dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia pracownika, w tym: orzeczenia lekarskie wydane w związku z przeprowadzonymi badaniami okresowymi i kontrolnymi.

Nie stwierdzono nieprawidłowości związanych z realizacją obowiązku wynikającego z zapisu art. 209¹ § 1 pkt 2 lit. a k.p. oraz § 44 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp. W placówce wyznaczono pracownika do udzielania pierwszej pomocy; zapewniono odpowiednią ilość apteczek; wyposażenie apteczek ustalano każdorazowo z pielęgniarką świadczącą „usługi profilaktyki i pomocy przedlekarskiej” w ZSO5; obsługa apteczek była powierzona osobom przeszkolonym w udzielaniu pierwszej pomocy. Pewnym uchybieniem był natomiast brak instrukcji udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku przy apteczkach umieszczonych na terenie placówki.

Kontrolująca nie wniosła uwag do opracowanych zasad prowadzenia szkoleń w dziedzinie bhp dla pracowników ZSO5. Uchybieniem był natomiast brak konsultacji zasad i programów szkoleń z pracownikami bądź ich przedstawicielami. Tym samym nie zrealizowano zapisu art. 237^11a § 1 pkt 5 k.p., wg którego pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności: dotyczące szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uchybienia stwierdzono również w przedłożonej do kontroli dokumentacji szkoleń z zakresu bhp:

- jedna z osób przeprowadzających szkolenie wstępne „instruktaż stanowiskowy” nie posiadała udokumentowanego przeszkolenia w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego oraz nie była osobą kierującą pracownikami, co było niezgodne z zapisami § 11 ust. 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 180, poz. 1860 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie szkoleń bhp., wg którego instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego.
Pozostałe osoby posiadały kwalifikacje do przeprowadzania instruktaży stanowiskowych z zakresu bhp,

- 3 pracowników zostało poddanych szkoleniu wstępnemu „instruktaż ogólny” po przystąpieniu do pracy, co było niezgodne z zapisem art. 237³ § 2 k.p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy,

- pracownik, zatrudniony w czasie kontroli na stanowisku robotnika do prac ciężkich, nie posiadał udokumentowanego szkolenia wstępnego „instruktaż stanowiskowy” na zajmowanym stanowisku. Posiadał natomiast udokumentowane szkolenie „instruktaż stanowiskowy” na stanowisku dozorcy. Według zapisu § 11 ust. 1 rozporządzenia w sprawie szkoleń bhp instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku,

- z programów szkoleń wynikało, że czas szkolenia wstępnego (jednodniowego) 2 pracownic wyniósł 11 godzin lekcyjnych, tym samym przekroczył dobowy wymiar czasu pracy dla tych osób, co było niezgodne z zapisami art. 237³§ 3 k.p. , wg którego szkolenia w zakresie bhp odbywają się w czasie pracy (...).

Zadania służby bhp w jednostce kontrolowanej wykonywał inspektor ds. bhp, zatrudniony w Ośrodku BHP Zachodniopomorskiego Centrum Edukacyjnego w Szczecinie, zwanego dalej ZCE. Zadania wykonywane były na podstawie umowy zawartej pomiędzy ZSO5, a ZCE.

Kontrola realizacji zadań służby bhp, wynikających z zapisów § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie służby bhp wykazała, że służba bhp nie realizowała zadań określonych w następujących punktach: pkt 1 – przeprowadzanie kontroli warunków pracy; pkt 3 -sporządzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bezpieczeństwa i higieny; pkt 4 – udział w opracowywaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu pracy; pkt 5 – udział w ocenie założeń i dokumentacji dotyczących modernizacji zakładu pracy; pkt 6 – udział w przekazywaniu do użytkowania nowo budowanych lub przebudowywanych obiektów budowlanych albo ich części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy.

W odniesieniu do pozostałych obowiązków objętych kontrolą stwierdzono, że realizowane były zgodnie z obowiązującymi przepisami i do ich realizacji nie wniesiono zastrzeżeń.

Prezydent Miasta Szczecin zalecił:

Dostosowanie dokumentacji oceny ryzyka zawodowego do obowiązujących przepisów.
Ustalenie w regulaminie pracy sposobu informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą.
Zweryfikowanie i uaktualnienie zapisów w „tabeli norm przydziału środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego”.
Ustalenie w regulaminie pracy wyposażenia pracowników w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej.
Zapewnienie napojów, wyłącznie pracownikom wykonującym prace określone w rozporządzeniu w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów.

6. Uporządkowanie i włączenie do regulaminu pracy wykazu prac wzbronionych kobietom.

7. Dołączenie do książki obiektu budowlanego protokołów z kontroli.

8. Dokonywanie wpisów do książki obiektu budowlanego w dniu zaistnienia okoliczności, dla której jest wymagane dokonanie wpisu.

9. Przeprowadzenie badań i pomiarów czynników szkodliwych występujących w placówce.

10.Przeprowadzenie badań i pomiarów natężenia oraz równomierności oświetlenia na stanowiskach pracy.

11. Uzupełnienie spisu niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych.

Przeprowadzenie oceny warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.
Przeprowadzanie badań z zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej w jednostce służby zdrowia, z którą została zawarta umowa.
Włączenie orzeczeń lekarskich z badań profilaktycznych do akt osobowych pracownika.
Umieszczenie przy apteczkach instrukcji udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.
Skonsultowanie z pracownikami lub ich przedstawicielami zasad i programów szkoleń w dziedzinie bhp.
Przeprowadzanie szkoleń wstępnych w dziedzinie bhp zgodnie z wymaganiami rozporządzenia w sprawie szkoleń.
Egzekwowanie od służby bhp, zgodnie z zawartą umową, obowiązków wynikających z rozporządzenia w sprawie służby bhp.

I V

udostępnił: Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego, wytworzono: 2009/08/06, odpowiedzialny/a: Janusz Kwidziński, wprowadził/a: Janusz Kwidziński, dnia: 2009/08/06 08:29:13

Historia zmian:

Wprowadził	Data modyfikacji	Rodzaj modyfikacji
Janusz Kwidziński	2009/08/06 08:29:13	nowa pozycja