Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2024 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w okresie 19.11.2024 r. do 11.12.2024 r. przeprowadził kontrolę w Szkole Podstawowej Nr 11 w Szczecinie przy ul. E. Plater 20, 71-632Szczecin, ul. Dubois 38 71-610 Szczecin(zw. dalej SP11) w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ocena kontrolowanych zagadnień, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 15.01.2025 r.

I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności     

W badanym zakresie stwierdzono uchybienia i nieprawidłowości dotyczące:

• prowadzenia szkoleń w dziedzinie bhp poza godzinami pracy pracowników;
• nieprzeprowadzania w momencie zatrudnienia szkoleń wstępnych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
• przeprowadzenia pierwszego szkolenia okresowego w dziedzinie bhp pracowników po ponad 12 miesiącach od dnia zatrudnienia;
• braku aktualnego szkolenia okresowego w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w przypadku pracownika służby bhp;
• niedostosowaniawykazu prac wzbronionych kobietom do obowiązujących w tym zakresie przepisów;
• nieaktualizowaniu od 2015 roku Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego w budynku szkoły przy ulicy E . Plater 20;
• niedostosowania przepisów wewnętrznych dotyczących zasad przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego do obowiązujących w tym zakresie przepisów;
• nieaktualizowanie stawek ekwiwalentu za pranie odzieży roboczej wypłacanego pracownikom;
• dopuszczania do pracy pracowników bez ważnego orzeczenia lekarskiegostwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku;
• niewywiązywania się starszego specjalisty ds. bhp z obowiązków wynikających z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 1997 r. Nr 109 poz. 704 ze zm.),zw. dalej rozporządzeniem w sprawie służby bhp;
• oceny ryzyka zawodowego.

Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie:

• pracy przy monitorach ekranowych;
• ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy;
• przechowywania niebezpiecznych bądź szkodliwych czynników chemicznych;
• realizacji obowiązków wynikających z decyzji zewnętrznych organów kontroli nad warunkami pracy;
• przeprowadzania kontroli obiektu budowlanego oraz sposobu wykonywania zaleceń wynikających z tych kontroli;
• sposobu prowadzenia książki obiektu budowlanego;
• kontroli urządzeń objętych dozorem technicznym;
• sposobu prowadzenia akt osobowych pracowników.

II. Oceny cząstkowe

1. Obiekty budowlane, pomieszczenia i stanowiska pracy

SP 11 usytuowane jest w 2 budynkach:

- budynek „A” wielobryłowy, zlokalizowany przy ulicy Emilii Plater 20 - 3 – kondygnacyjny(nadziemne) oraz 1 kondygnacja podziemna, zbudowany w 1977 r., połączony łącznikiem z salą gimnastyczną (dobudowaną w 1981 r.). Budynek jest wyposażony we wszystkie podstawowe instalacje: wodno – kanalizacyjną, centralnego ogrzewania z sieci miejskiej, instalację elektryczną, instalację gazową, instalację odgromową. Powierzchnia zabudowy wynosi 2.028,21 m², powierzchnia użytkowa 4.771,81 m²;

- budynek „B” Szkoły Podstawowej Nr 11 zlokalizowany przy ulicy Dubois 38  – wielobryłowy, 3 - kondygnacyjny, podpiwniczony. Budynek jest wyposażony w instalacje: wodno – kanalizacyjną, centralnego ogrzewania z sieci miejskiej, instalację elektryczną, wentylację mechaniczną, instalację gazową, instalację odgromową. W 2011 r. przeprowadzono termomodernizację budynku. Powierzchnia zabudowy wynosi 1.027 m², powierzchnia użytkowa 3.081 m²;

Właścicielem budynków jest Gmina Miasto Szczecin, a zarządcą SP 11 (trwały zarząd – na podstawie decyzji nr WM-II/7224/IK/5/02/03 z dnia 17 lutego 2003 r. w sprawie ustanowienia trwałego zarząduoraz decyzji nr WMiRSPN-V.6844.108.2016.MN z dnia 02 września 2016 r. w sprawie przekazania w trwały zarząd).

Dla budynków SP 11 prowadzono 2 książki (prowadzone do każdego z wyżej wymienionych obiektów odrębnie, zwane dalej książką obiektu budowlanego budynku „A” i książką obiektu budowlanego budynku „B”) w postaci papierowej. Za prowadzenie ww. książek odpowiedzialni byli kierownicy gospodarczy.

Za terminowe przeprowadzanie kontroli obiektu budowlanego oraz nadzorowanie wykonania zaleceń wynikających z kontroli odpowiedzialna były osoby zatrudnione na stanowisku kierownika gospodarczego.

Przeprowadzone w ramach kontroli oględziny wykazały, że pracownicy obsługi w budynku „B” nie posiadali pomieszczenia odpowiadającego wymogom szatni pracowniczej, pomieszczenia dostępne pracownikom i przeznaczone na szatnię były wyposażone w szafy meblowe oraz wieszaki, pracownicy nie posiadali indywidualnych szaf, nie było też możliwości w zapewnionych przez pracodawcę szafach, oddzielenia odzieży roboczej od odzieży osobistej pracowników. W pomieszczeniu tym przechowywano również wyłączony z eksploatacji sprzęt (nieczynna pralka).  Dla pracowników kuchni w ww. budynku szatnie zorganizowano w przedsionku kuchni, a do przechowywania odzieży roboczej i osobistej,   do ich dyspozycji była jedna podwójna szafa meblowa (dla 5 pracownic).  Powyższe nie spełniało wymogów określonych w §8 ust. 1 i 3 oraz §14 ust. 3 Załącznika Nr 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.), według którychw szatni powinny być zapewnione miejsca siedzące dla co najmniej 50 % zatrudnionych na najliczniejszej zmianie; szafy na odzież powinny spełniać wymagania Polskiej Normy; szatnia powinna być wyposażona w dwie szafy pojedyncze lub jedną szafę podwójną dla każdego pracownika korzystającego z tej szatni. Jedna szafa pojedyncza lub jedna część szafy podwójnej powinna być przeznaczona na odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej, zaś druga - na odzież własną pracowników.

W wyniku oględzin budynku SP 11 przy ulicy Dubois 38 stwierdzono również, że w holu głównym, pomiędzy stołówką szkolną a wejściem do szkoły, znajdują się dwie gabloty (o wymiarach: wysokość 2,75 m, szerokość 1,78 m), wykonane z płyty meblowej przeszklone na całej wysokości szkłem zwykłym niehartowanym. Zarówno materiał, z którego zostały wykonane jak i położenie (często uczęszczane przez uczniów i nauczycieli miejsce) w opinii kontrolującego stwarzają potencjalne zagrożenie wypadkowe. Było to sprzeczne zart. 214 § 2ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023r. poz. 1465 ze zm.), zw. dalej K.p., wg którego pracodawca jest obowiązany utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Stało to również w sprzeczności z zapisami § 2 rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawiebezpieczeństwai higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach(Dz. U.z 2020r. poz.1604 ze zm), wg którego dyrektor zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w szkole lub placówce.

Ustalonoponadto, że dostępna w dokumentacji Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego dla budynku SP 11 przy ulicy E. Plater 20 nie była aktualizowana od 2015roku. Powyższe było niezgodne z §6 ust. 7 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U.z 2023r. poz. 822 ze zm.), według którego Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest poddawana okresowej aktualizacji, co najmniej raz na 2 lata, a także po takich zmianach sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej.

Za powyższe odpowiedzialność ponoszą ówczesny oraz obecny kierownik jednostki.

Kontrole obiektu budowlanego, zarządzanego przez SP 11, przeprowadzone na podstawie art. 62 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2024 r. poz. 725 ze zm.) nie wykazały zagrożeń dotyczących użytkowania obiektów, zalecono natomiast wykonanie niezbędnych prac remontowych, w tym: naprawa lub wymiana odcinka rury spustowej, renowacje lokalnych złuszczeń tynków, uzupełnienie ubytków elewacji, renowacja malatur wewnętrznych sali gimnastycznej, naprawa drzwi przebieralni gimnastycznej, naprawa betonowych trybun przy boisku szkolnym,  wyrównanie placu przy wejściu do kuchni, części mieszkalnej, sali gimnastycznej.

Dyrektor SP 11 na bieżąco informował właściciela obiektu o stanie technicznym obiektów i terenuzewnętrznego oraz zwracał się z prośbą o wyasygnowanie środków finansowych na wykonanie zaleceń wynikających z kontroli obiektu budowlanego.

Osoby przeprowadzające przeglądy, posiadały stosowne uprawnienia do przeprowadzania kontroli w danym zakresie. W wyniku przeprowadzanych kontroli budynku stwierdzono, iż obiekty nadają się do dalszego użytkowania i nie zagrażają życiu i zdrowiu osób w nich przebywających, pomimo konieczności wykonania szeregu robót remontowych.

WKiAW wskazuje ponadto, iż należy zwrócić uwagę na nowelizację prawa budowlanego, która z dniem 1 stycznia 2023 r. wprowadziła możliwość prowadzenia książki obiektu budowlanego w postaci elektronicznej w systemie „Cyfrowa Książka Obiektu Budowlanego” – c-KOB. Jak wynika z art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz.1557) zarządca obiektu budowlanego, który założył książkę obiektu budowlanego w postaci papierowej, w terminie do dnia 31 grudnia 2026 r. zakłada dla tego obiektu książkę obiektu budowlanego w systemie c-KOB. Zgodnie z art. 6 ust 2 ww. ustawy książkę obiektu budowlanego w formie pisemnej można było założyć jedynie do dnia 31 grudnia 2023 r. W ocenie kontroli rozważyć należy zatem założenie nowej książki obiektu budowlanego w systemie c-KOB.

2. Zewnętrzne kontrole nad warunkami pracy

Kontrole w obszarze nadzoru nad warunkami pracy (w okresie poddanym kontroli od dnia 01.01.2023 r. do dnia rozpoczęcia kontroli WKiAW, tj. 19.11.2024 r.) przeprowadzili:

• w budynku SP 11 na ulicy Dubois 38 w Szczecinie

- Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w dniu 03.04.2023r. – Kontrola sprawdzająca do decyzji z dn. 08.07.2022 r. (nr HŻ.9020.2.50.2021) dotycząca bezpieczeństwa żywności;

- Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w dniu 30.04.2024 r.– Kontrola w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące higieny pomieszczeń  i wymagań w stosunku do sprzętu używanego w placówce, przepisów ustawy z dnia 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu wyrobów tytoniowych;

• w budynku SP 11 na ulicy E. Plater 20 w Szczecinie:

- Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w dniu 18.05.2023 r.- Kontrola w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące higieny pomieszczeń  i wymagań w stosunku  do sprzętu używanego w placówce, przepisów ustawy z dnia 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu wyrobów tytoniowych;

- Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w dniu 13.06.2023 r.– Kontrola dotycząca bezpieczeństwa żywności - Protokół nr HŻ.9020.1.1301.2023 z dn. 13.06.2023 r.;

- Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w dniu 15.09.2023 r.– Kontrolasprawdzająca do decyzji nr HŻ.9020.2.164.2023 z dn. 19.07.2023 r. dotycząca bezpieczeństwa żywności;

- Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w dniu 28.06.2023 r.- Kontrola w zakresie utrzymania i użytkowania obiektu budowlanego;

- Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w dniu 26.01.2024 r.- Kontrola w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące higieny pomieszczeń  i wymagań w stosunku do sprzętu używanego w placówce, przepisów ustawy z dnia 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu wyrobów tytoniowych – kontrola interwencyjna dotycząca pęknięć klatki schodowej w oddziale przedszkolnym w SP 11 przy ul. E. Plater 20;

- Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w dniu 12.12.2023 r.– Protokół oględzin obiektu budowlanego.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

Dyrektor SP 11 na bieżąco informowała organ nadrzędny o wynikach kontroli, wykonywała obowiązki wynikające z powyższych kontroli. W przypadku niemożności wykonania obowiązków w wyznaczonych terminach zwracała się do organów kontroli o prolongatę terminów.

3. Techniczne urządzenia podlegające dozorowi technicznemu

W toku kontroli ustalono, że w SP 11 (w budynku szkoły przy ulicy E. Plater 20) eksploatowano stały zbiornik ciśnieniowy (rodzaj: wzbiorcze naczynie przeponowe JCN 600) o numerze ewidencyjnym N 7324014147 (nr fabryczny W/E60/4696/2002), pojemności 0,60 m³, dla którego ustalono formę dozoru pełnego. Dla ww. urządzenia prowadzona była Księga rewizyjna urządzenia technicznego. Decyzją Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego z dnia 19.01.2023 r. zezwolono na eksploatację ww. urządzenia do dnia 31.01.2027 r.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym(Dz. U. z 2024r. poz.1194), na podstawie pozytywnych wyników badań i wykonanych czynności PrezesUrzędu Dozoru Technicznego wydał decyzjezezwalającena eksploatację ww.urządzenia.

4. Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w procesie pracy

4.1 Maszyny, sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości

Na wyposażeniu SP 11 znajdowały się maszyny wykorzystywane podczas prac w kuchni, warsztacie konserwatora oraz maszyny służące do utrzymywania czystości i terenów zielonych.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

Pracodawca na bieżąco kontrolował stan techniczny maszyn. Okresowego przeglądu maszyn dokonywała osoba legitymująca się uprawnieniami elektrycznymi. Pracownicy mieli bieżący dostęp do instrukcji bhp dotyczących obsługi poszczególnych maszyn.

4.2 Czynniki chemiczne

Prace z wykorzystaniem niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych wykonywały osoby zatrudnione na następujących stanowiskach pracy: sprzątaczka, szatniarz, kucharz, pomoc kuchenna, pomoc nauczyciela, konserwator, robotnik do pracy ciężkiej. Niebezpieczne, bądź stwarzające zagrożenie czynniki chemiczne stosowane były przez pracowników do utrzymania czystości i dezynfekcji pomieszczeń oraz do przeprowadzania drobnych prac konserwacyjnych i remontowych.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

Kontrola wykazała, że czynniki chemiczne znajdowały się w oryginalnych opakowaniach, prawidłowo oznakowane i przechowywane bez dostępu osób nieuprawnionych. Pracownicy wykorzystujący podczas pracy czynniki chemiczne mieli bieżący dostęp do informacji zawartych w kartach charakterystyki.

Podczaswykonywania prac z użyciem ww. czynników pracownicy byli wyposażeni w rękawice ochronne.

4.3 Badania i pomiary czynników szkodliwych w środowisku pracy

Dokumentacja przedstawiona do kontroli nie zawierała pomiaru czynników szkodliwych na stanowiskach pracy w kuchni (kucharz, pomoc kuchenne). Dyrektor SP 11 sprawujący swoją funkcję od 01.06.2018 r. w drodze wyjaśnień stwierdził, że nie posiada wiedzy na temat ww. pomiarów.

W wyniku kontroli stwierdzono, że w SP 11 nie przeprowadzono pomiarów środowiska pracy na stanowiskach pracy w kuchni. Powyższe było niezgodne z zapisami §3 i §4 oraz §12 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. z 2023 poz. 419 ze zm.),zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie pomiarów, wg którego pracodawca zapewnia wykonanie badań i pomiarów czynnika szkodliwegodlazdrowia w środowisku pracy, nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności. W przypadku występowania szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, z wyjątkiem czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, badania i pomiary wykonuje się: co najmniej raz na dwa lata - jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowiapowyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), określonego wprzepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3K.p., co najmniej raz w roku - jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowiapowyżej 0,5 wartości NDS. Wprzypadku występowania mikroklimatu zimnego albo gorącego badania i pomiary wskaźników mikroklimatu, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3K.p. wykonuje się raz w roku, ajeżeli podczas dwóch ostatnich badań wartości wskaźników mikroklimatu nie przekraczały wartości dopuszczalnych dla 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy, pracodawca może wykonywać je raz na dwa lata.Ponadto badania i pomiary chemicznych i fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, o których mowa w § 4-13, wykonuje się każdorazowo, jeżeli nastąpiły zmiany w wyposażeniu technicznym, w procesie technologicznym lub w warunkach wykonywania pracy, które mogły mieć wpływ na zmianę poziomu emisji, poziomu narażenia albo wystąpiły okoliczności, które uzasadniają ich ponowne wykonanie.

Stwierdzono, że w SP 11 nie prowadzonorejestru czynników szkodliwych. Powyższe było niezgodne z zapisami§ 18 ust. 1 i 2, rozporządzenia w sprawie pomiarów, według którychpracodawca prowadzi na bieżąco rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy,którego wzór jest określony w załącznikunr 1 do rozporządzeniai wpisuje na bieżąco wyniki badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia do karty badań i pomiarów.

Przyczyną nieprawidłowości był brak wiedzy ówczesnego i obecnego dyrektora o takim obowiązku oraz brak współpracy inspektora ds. bhp z dyrektorem SP 11 dotyczący doradztwa w zakresie stosowania przepisów i zasad bhp, podczas gdy wg § 2 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia w sprawie służby bhp, do zakresu działania służby bhp należy doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zgodnie z wyjaśnieniami dyrektora SP 11 wykonanie badań i pomiarów czynników szkodliwych zostało zlecone i będzie wykonane przez laboratoriumposiadające stosowną akredytację do wykonywania tego typu badań i pomiaróww najbliższym możliwym terminie, a „Rejestr czynników szkodliwych” zostanie  założony niezwłocznie.

5.Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Szczegółowe zasady i normy przydziału pracownikom środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego zostały ustalone w Zarządzeniu Nr 9/2017 z dnia 01.09.2017 r. w sprawie zasad i norm przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego. Załącznik Nr 1 do ww. zarządzenia stanowiła tabela norm przydziału środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego dla pracowników (zw. dalej tabelą norm).

Według zapisów tabeli norm w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze wyposażano pracowników zatrudnionych na następujących stanowiskach: szatniarz, woźny, sprzątaczka, pomoc nauczyciela, kucharka, pomoc kuchenna, konserwator, robotnik do prac ciężkich, intendent - magazynier, nauczyciel wychowania fizycznego.

Kontrola wykazała uchybienia w zakresie zasad przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego, ustalonych w tabeli norm przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego. Zapis ww. tabeli norm dla środków ochrony indywidualnej (rękawice brezentowe, fartuch przedni wodoodporny) o treści „do zużycia” był bezzasadny ponieważ mogą one być stosowane tylko do momentu utraty właściwości ochronnych, co ma wykluczyć zastosowanie niesprawnych środków ochrony przez pracowników. Wykazano jednocześnie, że ten sam zapis „do zużycia” zastosowano przy ustalaniu okresów użytkowania dla środków ochrony indywidualnej na stanowiskach: kucharza, pomocy kuchennej, podczas gdy według art. 237⁸  § 1 i art. 237⁹ § 2 K.p., to pracodawca ustala rodzaje, środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach wynika z obowiązku nałożonego na pracodawcę, określonego w art. 237⁶ § 1 i art. 237⁷ § 1, oraz przewidywane okresy ich użytkowania, i to pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe. Zapis „do zużycia” nie spełnia wymagań wskazanego przepisu.    

Ustalono, że pracownikom wypłacano ekwiwalent w zamian za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego, w tym pracownikom zatrudnionym na stanowiskach: konserwatora, pomoc kuchenna, kucharz do zakresu obowiązków których należała obsługa maszyn. Konserwatorzy do wykonywania prac konserwacyjnych wykorzystywał czynniki chemiczne, mogące powodować skażenie odzieży. Wypłacanie ekwiwalentu w tym przypadku naruszyło art.  237⁷ §  2 i 3 K. p., wg którego pracodawca może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa. Przepis § 2 nie dotyczy stanowisk, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi. Przyczyną nieprawidłowości była niewystarczająca znajomość przepisów w tym zakresie ze strony pracodawcy i kierownika gospodarczego oraz nieskuteczny przepływ informacji pomiędzy wymienionymi.

Ustalono ponadto, że wypłata ekwiwalentu za pranie była dokonywana wg obowiązującego od 2017 r. załącznika nr 3 do Zarządzenia Nr 9/2017 z dnia 01.09.2017 r., który nie był na bieżąco aktualizowany. Stwierdzono, że powyższe stawki ekwiwalentu określone w ww. załączniku, na podstawie których dokonywano wypłaty, nie uwzględniały wysokiej inflacji, czego bezpośrednim skutkiem był ciągły wzrost cen: środków czystości, wody i ścieków oraz energii elektrycznej, stanowiących integralną część kosztów prania odzieży roboczej ponoszonych przez pracowników.  W związku z tym nie było możliwości, aby wypłacony ekwiwalent rekompensował pracownikom koszty prania w całości. Powyższe było niezgodne z zapisami art. 237⁹ § 2 i 3 K.p.,wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe, oraz zapewnić odpowiednio ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie, a jeżeli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, czynności te mogą być wykonywane przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez pracodawcę ekwiwalentu pieniężnego w wysokości kosztów poniesionych przez pracownika.

Odpowiedzialną za nadzorowanie wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież roboczą oraz prowadzenie kart ewidencji wyposażenia była osoba zatrudniona na stanowisku kierownika gospodarczego. Powyższy stan wynikał również zbraku doradztwa w tym zakresie ze strony służby bhp.

Dla wszystkich pracowników kierownik gospodarczy prowadził karty ewidencyjne przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej.

Uprawnionym pracownikom pracodawca wypłacał za pranie odzieży roboczej ekwiwalent pieniężny.Ekwiwalent był naliczany i wypłacany pracownikom w cyklu półrocznym. Kontrola wykazała, że uprawnieni pracownicy otrzymali ekwiwalent w ustalonej przez pracodawcę wysokości, w wymaganym terminie.

6. Prace szczególnie uciążliwe bądź szkodliwe

 „Wykaz prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet”, stanowił załącznik nr 1 do obowiązującego w jednostce Regulaminu pracy. Do wymienionych prac zaliczono jedynie: prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciałaa także prace w hałasie i drganiach.

Pracownice zapoznając się z regulaminem pracy zostały zapoznane z ww. wykazem.

Z dniem 01.05.2017 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią(Dz. U. 2017 r. poz. 796), zwane dalej rozporządzeniem w sprawie prac niebezpiecznych. W wyniku przeglądu obowiązujących w tym zakresie procedur stwierdzono, że w „Wykazie prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet” nie uwzględnionom.in.:prac grożących ciężkimi urazami fizycznymi, tj. dla kobiet w ciąży- pracna wysokości - poza stałymi galeriami, pomostami, podestami i innymi stałymi podwyższeniami, posiadającymi pełne zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości (bez potrzeby stosowania środków ochrony indywidualnej przed upadkiem), oraz wchodzenie i schodzenie po drabinach i klamrach, prac na stanowiskach z monitorami ekranowymi, prac w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych, prac w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi. Byłoto niezgodne z  104¹ §  1 pkt 6 K.p., według którego regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności: wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom.

7. Wypadki przy pracy

W okresie od 01.01.2023 r., w SP 11 zarejestrowano cztery wypadki przy pracy, nie zarejestrowano natomiast chorób zawodowych, bądź podejrzeń o tego typu choroby.

Ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy zajmował się powołany przez dyrektora zespół powypadkowy, w skład którego wchodził inspektor ds. bhp oraz przedstawiciel pracowników.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

Powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy niezwłocznie przystępował do ustalania okoliczności i przyczyn wypadku. Stwierdzono jednocześnie, że wypracowane przez zespół powypadkowy wnioski i środki profilaktyczne były adekwatne do zaistniałych zdarzeń.

Rejestry: wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych były prowadzone na bieżąco.

8. Ocena ryzyka zawodowego

Ostatnia ocena ryzyka zawodowego w SP 11 została przeprowadzona w sierpniu 2020 r.

W jednostce ocenie ryzyka zawodowego poddano stanowiska:  nauczyciela wychowania przedszkolnego, świetlicy, pomocy nauczyciela, nauczyciela szkoły, pracownika administracyjno – biurowego, kucharki, pomocy kuchennej, woźnej, szatniarki, sprzątaczki, konserwatora, robotnika do prac ciężkich, intendenta.  

Ocenę przeprowadził zespół ds. oceny ryzyka zawodowego, powołany przez dyrektora, w skład którego wchodził m.in. inspektor ds. bhp, wykonujący zadania służby bhp w SP 11.

Kontrola wykazała nieprawidłowości polegające na braku oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach: nauczyciel wychowania fizycznego, nauczyciel informatyki, nauczyciel bibliotekarz, pedagog, pedagog specjalny, dyrektora i wicedyrektora. Zgodnie z art.  226 K.p. to pracodawcaocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.Ponadto według § 39a ust. 1 i 3 rozporządzeniaMinistra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, to pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, w szczególności przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowanych substancji i preparatów chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagennych oraz zmianie organizacji pracy. Pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności: opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie m.in.: stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów,wykonywanych zadań,występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy,stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, osób pracujących na tym stanowisku.

Do zaistniałych nieprawidłowości przyczynił się inspektor ds. bhp, który wypełniał zadania służby BHP w SP 11 od 2013 r., ponieważ nie zwrócił dyrektorowi SP 11 uwagi na konieczność weryfikacji i uzupełnienia ww. oceny, a według§ 2 ust. 1pkt. 13 i 14 rozporządzenia w sprawie służby bhp do zakresu działania służby bhp należy doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą.

Kontrola wykazała, że pracodawca ocenił i udokumentował ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą na pozostałych stanowiskach, zastosował niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko oraz poinformował wszystkich pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

9.Badania profilaktyczne

Badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami wykonywane były na podstawie umów zawieranych pomiędzy SP 11, a jednostką służby zdrowia uprawnioną do wykonywania tego typu badań. Kontroli poddano wstępne badania lekarskie osób zatrudnionych po dniu 01.01.2018 r. oraz badania okresowe 37 pracowników, tj. 24 % stanu osobowego jednostki w dniu kontroli.

Kontrola wykazała, że 3 osoby zatrudnione na stanowiskach: pomocy kuchennej oraz konserwatora zostały dopuszczona do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku, co naruszyło postanowienia art. 229 § 4 K.p., wg którego pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy określonych w skierowaniu na badania lekarskie.

Za kierowanie pracowników na badania lekarskie, zgodnie z zakresem obowiązków odpowiedzialny był specjalista do spraw kadr.

W stosunku do pozostałych pracowników objętych kontrolą nie stwierdzono uchybień, zostali dopuszczeni do pracy na podstawie wydanych przez lekarza przeprowadzającego badanie profilaktyczne orzeczeń lekarskich stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku. Kierując na badania pracownika pracodawca informował lekarza o warunkach pracy na danym stanowisku, uwzględniając występujące na stanowisku czynniki niebezpieczne, szkodliwe bądź uciążliwe.

10.Służba bhp

Stan zatrudnienia w dniu wszczęcia kontroli  wynosił 154osoby.Służbę bhp stanowiła jednoosobowa komórka organizacyjna podlegająca bezpośrednio pracodawcy. Osoba zatrudniona na stanowisku inspektora ds. bhp w wymiarze czasu pracy 0,25 etatu, posiadała udokumentowane kwalifikacje do wykonywania zadań na tym stanowisku.

Nieprawidłowości i uchybienia stwierdzone podczas kontroli spowodowane były niewłaściwym wykonywaniem zadań przez ww., szczególnie w zakresie prowadzenia doradztwa dotyczącego stosowania przepisów i zasad bhp (szczegóły omówiono w części wystąpienia dot.: badań i pomiarów czynników szkodliwych w środowisku pracy, oceny ryzyka zawodowego, środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego), do czego wymienionego zobowiązywał przepis § 2 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia w sprawie służby bhp, wg którego do zakresu działania służby bhp należy doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Inspektor ds. bhp prowadził wewnętrzne kontrole stanu bhp, przedstawiał dyrektorowi SP 11 coroczne analizy stanu bhp.

11. Szkolenia w dziedzinie bhp

Kontrolą objęto 37 pracowników (24 % stanu osobowego jednostki w dniu wszczęcia kontroli).Szkolenia wstępne: instruktaż ogólny przeprowadzała osoba zatrudniona na stanowisku inspektora ds. bhp (posiadająca odpowiednie uprawnienia), instruktaż stanowiskowy, przeprowadzały osoby kierujące pracownikami oraz pracodawca. Szkolenia okresowe pracowników przeprowadzane były przez podmioty zewnętrzne uprawnione do przeprowadzania tego typu szkoleń.

W trakcie kontroli ustalono, że 4 osoby zatrudnione na stanowiskach robotniczych odbyły wstępne szkolenie w dziedzinie bhp, tj. ogólne i stanowiskowe w jednym dniu roboczym, przekraczając dobowy wymiar czasu pracy pracownika ponieważ wg Załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy(Dz.U.z 2024r.poz. 1327), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie szkolenia, wstępny instruktaż ogólny na stanowiskach robotniczych powinien trwać minimum 3 godziny lekcyjne, instruktaż stanowiskowy 8 godzin lekcyjnych. Przekroczenie dobowego wymiaru czasu pracy wymienionych pracowników było niezgodne z art.  237³§  3 K.p., wg którego  szkolenia, w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Stwierdzonorównież, że 4 pracowników zatrudnionych na stanowisku pomocy nauczyciela nie odbyło szkolenia wstępnego (ogólnego i stanowiskowego). Powyższe stało w sprzeczności z art. 237³ § 2 K.p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Było to niezgodne również z § 8, § 9 rozporządzenia w sprawie szkolenia, wg których szkolenie wstępne jest przeprowadzane w formie instruktażu i obejmuje szkolenie wstępne ogólne, zwane dalej "instruktażem ogólnym" oraz szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane dalej "instruktażem stanowiskowym". Instruktaż ogólny powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy (…), a  instruktaż stanowiskowy powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach.

W wyniku kontroli stwierdzono również, żeosoba zatrudniona na stanowisku inspektora bhpnie została skierowana na okresowe szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy pomimo, że upłynął 5 – letni okres od ostatniego szkolenia okresowego. Powyższe było niezgodne z § 15 ust. 2rozporządzenia w sprawie szkolenia, według którego szkolenieokresowe pracowników służby bezpieczeństwa i higieny pracy i innychosóbwykonującychzadania tej służby, przeprowadza się w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego, nie rzadziej niż raz na 5lat.

Na 37 osób objętych kontrolą w stosunku do 2 osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych (kucharz, konserwator), stwierdzono uchybienie polegające na tym, że odbyły one pierwsze szkolenie okresowe, po ponad 12 miesiącach od dnia zatrudnienia na danym stanowisku pracy, a jeden z pracowników zatrudniony na stanowisku konserwatora od dnia 01.09.2023 r. w ogóle nie odbył szkolenia okresowego. Powyższestało w sprzeczności z przepisem § 15 ust. 4rozporządzenia w sprawie szkolenia, wg którego pierwsze szkolenie okresowe pracowników przeprowadza się w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach (dotyczy osób zatrudnionych na stanowiskach wymienionych w § 14 ust. 2 pkt 2-6 rozporządzenia w sprawie szkolenia).

Za powstałe nieprawidłowości odpowiadał specjalista ds. kadr, do zakresu obowiązków którego należało prowadzenie spraw osobowych pracowników, w tym kierowanie pracowników na szkolenia.

W stosunkudo pozostałych osób objętych kontrolą nie stwierdzono nieprawidłowości bądź uchybień. Pracownicy posiadali aktualne szkolenia wstępne i okresowe w dziedzinie bhp.

Dyrektor SP 11 posiadał aktualne szkolenie okresowe w dziedzinie bhp dla pracodawców i osób kierujących pracownikami. 

Inspektor ds. bhp w trakcie trwania kontroli odbył okresowe szkolenie dla pracowników służby bhp.

III. Uwagi i zalecenia

Przedstawiając powyższe oceny i uwagi, stosownie do § 35 ust. 4 Załącznika Nr 2 do Zarządzenia w sprawie kontroli Prezydent Miasta Szczecin zalecił DyrektorowiSP 11:

1. Niezwłoczne przeprowadzanie szkoleń wstępnych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy dla nowo zatrudnionych pracowników.
2. Przeprowadzanie szkoleń wstępnych, tj. ogólnych i stanowiskowych w godzinach pracy pracowników.
3. Przeprowadzanie dla pracownikówpierwszych szkoleń okresowych w dziedzinie bhp w wymaganych terminach.
4. Przeprowadzanie okresowych szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy w wymaganych terminach.
5. Opracowaniewykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersiązgodnie zobowiązującymi regulacjamiprawnymiw tym zakresie.
6. Nie dopuszczanie do pracy pracowników bez ważnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.
7. Dokonanie aktualizacji Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego w budynku przy ul. E. Plater 20
8. Zorganizowanie i wyposażenie szatni pracowniczej  w budynku przy ulicy Dubois 38 w sposób odpowiadający obowiązującym w tym zakresie przepisom.
9. Zabezpieczenie lub zlikwidowanie szklanych gablot w holu budynku szkoły przy ulicy Dubois 38.
10. Aktualizacjastawek ekwiwalentów za pranie odzieży roboczej we własnym zakresieuwzględniająca rzeczywiste koszty prania ponoszone przez pracowników.
11. Dostosowanie przepisów wewnętrznych dotyczących zasad przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego do specyfiki wykonywanych zadań na danym stanowisku pracy.
12. W zakresie wyposażenia w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze na stanowisku: konserwator, pomoc kuchenna, kucharka– niewypłacanie ekwiwalentu za odzież i obuwie robocze pracownikom zatrudnionym na stanowiskach, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn oraz prace powodujące intensywne brudzenie lub możliwością skażenia odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi, a dostarczenie pracownikowi środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego.
13. Zaktualizowanie oceny ryzyka zawodowego, pod kątem uwag wskazanych w rozdziale 10 niniejszego wystąpienia pokontrolnego.
14. Zobowiązanie starszego specjalisty ds. bhp do wykonywania zadań należących do tej służby, wynikających z rozporządzenia w sprawie służby bhpi bieżące egzekwowanie wykonywania zadań.