Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2024 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w okresie 18.07.2024 r. do 20.08.2024 r. przeprowadził kontrolę w Ośrodku Wsparcia dla Dzieci, Młodzieży i Dorosłychw Szczecinie przy pl. J. Wujka 6, 71-322Szczecin (zw. dalej OWdDMD) w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ocena kontrolowanych zagadnień, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 28.11.2024 r.

I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności

W badanym zakresie stwierdzono uchybienia i nieprawidłowości dotyczące:

• niewykonaniu w 2023 r. w terminie obowiązkowego przeglądu stanu technicznego przewodów kominowych;
• nieaktualizowaniu od 1999 roku Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego;
• niedokonywaniu na bieżąco wpisów w książce obiektu budowlanego dot. wykonywanych obowiązkowych przeglądów w okresie od października 2014 r. do  lipca 2023 r.;
• nieprzeprowadzeniu pomiarów środowiska pracy na stanowiskach pracy w kuchni;
• niedostosowanie„Wykazu prac wzbronionych kobietom” do obowiązujących w tym zakresie przepisów;
• prowadzenia szkoleń w dziedzinie bhp poza godzinami pracy pracowników;
• nieprzeprowadzania w momencie zatrudnienia szkoleń wstępnych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
• przeprowadzenia pierwszego szkolenia okresowego w dziedzinie bhp pracowników po ponad 12 miesiącach od dnia zatrudnienia;
• wyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze;
• braku oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach: starszy asystent osoby niepełnosprawnej, terapeuta zajęciowy, główny specjalista ds. księgowości,specjalista ds. kadr i płac;
• niewywiązywania się starszego specjalisty ds. bhp z obowiązków wynikających z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 1997 r. Nr 109 poz. 704 ze zm.), zw. dalej rozporządzeniem w sprawie służby bhp;
• braku w aktach osobowych 15. pracowników oświadczeń o zapoznaniu się z ryzykiem zawodowym.

Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie:

• pracy przy monitorach ekranowych;
• ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy;
• przechowywania niebezpiecznych bądź szkodliwych czynników chemicznych;
• realizacji obowiązków wynikających z decyzji zewnętrznych organów kontroli nad warunkami pracy;
• dopuszczania do pracy pracowników bez ważnego orzeczenia lekarskiego;
• kontroli urządzeń objętych dozorem technicznym;

II. Oceny cząstkowe

1. Obiekty budowlane, pomieszczenia i stanowiska pracy

Budynek OWdDMD zlokalizowany przy placu Jakuba Wujka 6 w Szczecinie, posiada 3 kondygnacje nadziemne, jest podpiwniczony. Wybudowany został w systemie tradycyjnym: ściany murowane są z cegły, konstrukcja dachu jest drewniana i pokryta dachówką karpiówką, stropy nad piwnicami są ceramiczne typu Kleina. Budynek jest wyposażony we wszystkie podstawowe instalacje: wodno – kanalizacyjną, gazową, instalację elektryczną, instalację odgromową, ogrzewanie z własnej kotłowni zasilanej gazem. Powierzchnia zabudowy wynosi 291 m², powierzchnia użytkowa 670 m². Łączna powierzchnia nieruchomości gruntowej zabudowanej wynosi 4645 m².

Właścicielem budynków jest Gmina Miasto Szczecin, a zarządcą OWdDMD (na podstawie  decyzjinr WMiRSPN-V.6844.74.2017.MN z dnia 19lipca2017r. orzekającej o ustanowieniu trwałego zarządu na czas nieoznaczony ww. nieruchomości na rzecz OWdDMD w Szczecinie).

Dla budynku OWdDMD prowadzono 1 książkę obiektu budowlanego w postaci papierowej (zwaną dalej KOB). Za prowadzenie ww. książki i terminowe przeprowadzanie kontroli obiektu budowlanego odpowiedzialni byli:  w okresie od 01.03.2021 r. do 29.02.2024 r. – ówczesny główny specjalista ds. kadr i płac, 01.03.2024 r. – 05.05.2024 r. – obecny  specjalista ds. kadr i płac, a od 06.05.2024 r. – pracownik zatrudniony na stanowisku referenta.

W wyniku kontroli KOB stwierdzono, że:

- w części dot. „Wykaz protokołów kontroli okresowych stanu technicznej sprawności obiektu przeprowadzanych co najmniej raz w roku – tablica nr 4 nie dokonywano bieżących wpisów w okresie od dnia 04.03.2016 r. do dnia 22.08.2023 r.;

- w części dot. „Wykaz protokołów kontroli okresowych stanu technicznej sprawności obiektu przeprowadzanych co 5 lat – tablica nr 5 nie dokonywano bieżących wpisów w okresie od dnia 03.10.2014 r. do dnia 18.07.2023 r. ;

- w części pn. „Wykaz protokołów odbioru robót remontowych i modernizacyjnych w obiekcie” oraz „Dane dotyczące dokumentacji technicznej” nie dokonano wpisu dot. wyposażenia budynku w 2018 r. w dźwig osobowy.

 - w tablicy nr 4, pn. „Wykaz protokołów kontroli okresowych stanu technicznej sprawności obiektu przeprowadzanych co najmniej raz w roku” dokonywano m.in. wpisów protokołów: przeglądu technicznego urządzeń kuchennych (pozycja 40), przeglądu – synchronizacji wskazań wagi elektronicznej (pozycja 42), wykonania prac konserwatorskich i remontowych sprzętu i urządzeń p.poż. (pozycja 44).

Powyższe naruszało postanowienia § 5 pkt 4 oraz § 6 ust. 1ówcześnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie książki obiektu budowlanego(Dz. U. z 2003, Nr 120, poz. 1134), zwanego dalej rozporządzeniem o książce obiektu, według którego wpisy do książki obejmują protokoły kontroli oraz badań określonych w art. 62 ust. 1 i 2 ustawy  z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane(Dz. U. z 2024 r. poz. 725 ze zm.),zw. dalej ustawą Prawo budowlane oraz przeprowadzanych remontów i przebudowy obiektu. Wpisy do książki powinny być dokonywane w dniu zaistnienia okoliczności, dla której jest wymagane dokonanie odpowiedniego wpisu.

Stwierdzono ponadto, że w 2023 roku nie przeprowadzono wymaganego w tym okresie przeglądu stanu technicznego przewodów kominowych, przegląd ten został wykonany z opóźnieniem w dniu 24 stycznia 2024 roku. Stało to w sprzeczności z § 62  pkt. 1 lit. c ustawy Prawo budowlane, według którego obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli:okresowej, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego m.in.:instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych).

Za powyższe odpowiedzialność ponosi pracownik – ówczesny główny specjalista ds. kadr i płac, wskazany przez kierownika OWdDMD jak osoba odpowiedzialna za prowadzenie KOBi terminowe przeprowadzanie kontroli obiektu budowlanegooraz kierownik jednostki pełniący swoją funkcję od 01.06.2023 r.   

Ponadto stwierdzono, że w okresie przed 01.03.2021 r. w tablicy nr 1 KOB pn. „osoby upoważnione do dokonywania wpisu” nie wskazano pracowników OWdDMD, wg wpisów do tablicy nr 1 w KOB osobami upoważnionymi do dokonywania wpisów w książce obiektu budowlanego były osoby przeprowadzające obowiązkowe przeglądy. Powyższe naruszało postanowienia § 6 pkt 3 ówcześnie obowiązującegorozporządzenia o książce obiektu, według którego wpisów, o których mowa w § 5 pkt 1 lit. a i b, tj. takie jak - podstawowe dane identyfikujące obiekt: rodzaj obiektu i jego adres, właściciela, zarządcę - nazwę lub imię i nazwisko, dokonuje właściciel lub zarządca obiektu albo osoba upoważniona przez właściciela lub zarządcę.

Stwierdzono ponadto, że dostępna w dokumentacji Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego nie była aktualizowana od 1999 roku. Powyższe było niezgodne z §6 ust. 7 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U.z 2023r. poz. 822), według którego Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest poddawana okresowej aktualizacji, co najmniej raz na 2 lata, a także po takich zmianach sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej.

Za powyższe odpowiedzialność ponoszą ówcześni kierownicy oraz obecny kierownik jednostki.

Kontrole obiektu budowlanego, zarządzanego przez OWdDMD, przeprowadzone na podstawie art. 62 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy Prawo budowlane nie wykazały zagrożeń dotyczących użytkowania obiektów, zalecono natomiast wykonanie niezbędnych prac remontowych, w tym: remont pokrycia w garażu, konserwacja ogrodzenia i naprawa murków betonowych, remont szatni dla konserwatorów, czyszczenie rynien, wymiana stolarki okiennej, malowanie czapy betonowej przy bramce wejściowej.

Kierownik OWdDMD na bieżąco informował właściciela obiektu o stanie technicznym obiektów i terenuzewnętrznego oraz zwracał się z prośbą o wyasygnowanie środków finansowych na wykonanie zaleceń wynikających z kontroli obiektu budowlanego.

Osoby przeprowadzające przeglądy, posiadały stosowne uprawnienia do przeprowadzania kontroli w danym zakresie. W wyniku przeprowadzanych kontroli budynku stwierdzono, iż obiekt nadaje się do dalszego użytkowania i nie zagraża życiu i zdrowiu osób w nich przebywających, pomimo konieczności wykonania szeregu robót remontowych.

WKiAW wskazuje ponadto, iż należy zwrócić uwagę na nowelizację prawa budowlanego, która z dniem 1 stycznia 2023 r. wprowadziła możliwość prowadzenia książki obiektu budowlanego w postaci elektronicznej w systemie „Cyfrowa Książka Obiektu Budowlanego” – c-KOB. Jak wynika z przepisu art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz.1557) zarządca obiektu budowlanego, który założył książkę obiektu budowlanego w postaci papierowej, w terminie do dnia 31 grudnia 2026 r. zakłada dla tego obiektu książkę obiektu budowlanego w systemie c-KOB. Zgodnie z art. 6 ust 2 ww. ustawy książkę obiektu budowlanego w formie pisemnej można było założyć jedynie do dnia 31 grudnia 2023 r. W ocenie kontroli rozważyć należy zatem założenie nowej książki obiektu budowlanego w systemie c-KOB.

2. Techniczne urządzenia podlegające dozorowi technicznemu

W toku kontroli ustalono, że w OWdDMD eksploatowano:

- urządzenie dla osób niepełnosprawnych typu „AL1 SOLID” o numerze ewidencyjnym N3024000415 (nr fabryczny GB1144), dla którego ustalono formę dozoru pełnego. Dla ww. urządzenia prowadzona była Księga rewizyjna urządzenia technicznego. Decyzją Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego z dnia 06.09.2022 r. zezwolono na eksploatację ww. urządzenia do dnia 30.09.2024 r.

- dźwig o numerze ewidencyjnym N3124001941 (nr fabryczny 49.781), dla którego ustalono formę dozoru pełnego. Dla ww. urządzenia prowadzona była Księga rewizyjna urządzenia technicznego. Decyzją Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego z dnia 05.10.2021 r. zezwolono na eksploatację ww. urządzenia do dnia 31.10.2024 r.

- urządzenie dla osób niepełnosprawnych typu „EUREKA” o numerze ewidencyjnym N3024000395 (nr fabryczny EK266/17), dla którego ustalono formę dozoru pełnego. Dla ww. urządzenia prowadzona była Księga rewizyjna urządzenia technicznego. Decyzją Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego z dnia 14.12.2023 r. zezwolono na eksploatację ww. urządzenia do dnia 31.12.2025 r.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień w powyższym zakresie.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym(Dz. U. z 2024r. poz.1194), na podstawie pozytywnych wyników badań i wykonanych czynności Prezes Urzędu Dozoru Technicznego wydał decyzjezezwalającena eksploatację ww.urządzeń.

3. Zewnętrzne kontrole nad warunkami pracy

Kontrole w obszarze nadzoru nad warunkami pracy (w okresie poddanym kontroli od dnia 01.01.2021 r. do dnia rozpoczęcia kontroli WKiAW, tj. 18.07.2024 r.) w jednostce przeprowadzona została jedna kontrola zewnętrzna w obszarze nadzoru nad warunkami pracy przez organy państwowe do tego powołane. Kontrolę tę przeprowadził w dniu 21.10.2021 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w zakresie bezpieczeństwa żywności oraz ustawy z dnia 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu wyrobów tytoniowych..

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień w powyższym zakresie.

4. Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w procesie pracy

4.1 Maszyny, sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości

Na wyposażeniu OWdDMD znajdowały się maszyny wykorzystywane podczas prac w kuchni, warsztacie konserwatora oraz maszyny służące do utrzymywania czystości i terenów zielonych.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień w powyższym zakresie.

Pracodawca na bieżąco kontrolował stan techniczny maszyn. Okresowego przeglądu maszyn dokonywała osoba legitymująca się uprawnieniami elektrycznymi. Pracownicy mieli bieżący dostęp do instrukcji bhp dotyczących obsługi poszczególnych maszyn.

  4.2 Czynniki chemiczne

Prace z wykorzystaniem niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych wykonywały osoby zatrudnione na następujących stanowiskach pracy: starsza pokojowa, kucharz, starszy technolog, konserwator/kierowca. Niebezpieczne, bądź stwarzające zagrożenie czynniki chemiczne stosowane były przez pracowników do utrzymania czystości i dezynfekcji pomieszczeń oraz do przeprowadzania drobnych prac konserwacyjnych i remontowych.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień w powyższym zakresie.

Kontrola wykazała, że czynniki chemiczne znajdowały się w oryginalnych opakowaniach, prawidłowo oznakowane i przechowywane bez dostępu osób nieuprawnionych. Pracownicy wykorzystujący podczas pracy czynniki chemiczne mieli bieżący dostęp do informacji zawartych w kartach charakterystyki.

Podczaswykonywania prac z użyciem ww. czynników pracownicy byli wyposażeni w rękawice ochronne.

4.3 Badania i pomiary czynników szkodliwych w środowisku pracy

Dokumentacja przedstawiona do kontroli nie zawierała pomiaru czynników szkodliwych na stanowiskach pracy w kuchni (kucharz, starszy technolog). Kierownik OWdDMD sprawujący swoją funkcję od 01.06.2023 r. w drodze wyjaśnień stwierdził, że nie posiada wiedzy na temat ww. pomiarów.

 W wyniku kontroli stwierdzono, że w OWdDMD nie przeprowadzono pomiarów środowiska pracy na stanowiskach pracy w kuchni. Powyższe było niezgodne z zapisami §3, §4 oraz §12 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. z 2023 poz. 419 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie pomiarów, wg którego pracodawca zapewnia wykonanie badań i pomiarów czynnika szkodliwegodlazdrowia w środowisku pracy, nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności. W przypadku występowania szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, z wyjątkiem czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, badania i pomiary wykonuje się: co najmniej raz na dwa lata - jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowiapowyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), określonego wprzepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.), zw. dalej K.p., co najmniej raz w roku - jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowiapowyżej 0,5 wartości NDS. Wprzypadku występowania mikroklimatu zimnego albo gorącego badania i pomiary wskaźników mikroklimatu, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3K.p. wykonuje się raz w roku, ajeżeli podczas dwóch ostatnich badań wartości wskaźników mikroklimatu nie przekraczały wartości dopuszczalnych dla 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy, pracodawca może wykonywać je raz na dwa lata.Ponadto badania i pomiary chemicznych i fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, o których mowa w § 4-13, wykonuje się każdorazowo, jeżeli nastąpiły zmiany w wyposażeniu technicznym, w procesie technologicznym lub w warunkach wykonywania pracy, które mogły mieć wpływ na zmianę poziomu emisji, poziomu narażenia albo wystąpiły okoliczności, które uzasadniają ich ponowne wykonanie.

Stwierdzono, że w OWdDMD nie prowadzonorejestru czynników szkodliwych. Powyższe było niezgodne z zapisami§ 18 ust. 1 i 2, rozporządzenia w sprawie pomiarów, według którychpracodawca prowadzi na bieżąco rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy,którego wzór jest określony w załącznikunr 1 do rozporządzeniai wpisuje na bieżąco wyniki badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia do karty badań i pomiarów.

Przyczyną nieprawidłowości był brak wiedzy ówczesnego i obecnego kierownika Ośrodka o takim obowiązku oraz brak współpracy specjalisty ds. bhp z kierownikiem OWdDMD dotyczący doradztwa w zakresie stosowania przepisów i zasad bhp, podczas gdy wg § 2 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia w sprawie służby bhp, do zakresu działania służby bhp należy doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zgodnie z wyjaśnieniami obecnego kierownika OWdDMD wykonanie badań i pomiarów czynników szkodliwych zostało zlecone i będzie wykonane przez laboratoriumposiadające stosowną akredytację do wykonywania tego typu badań i pomiaróww najbliższym możliwym terminie, a „Rejestr czynników szkodliwych” zostanie  założony niezwłocznie.

5.Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Szczegółowe zasady i normy przydziału pracownikom środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego zostały ustalone w Załączniku Nr 1 do Regulaminu pracy z dnia 30.12.2021 r. Załącznik nr 1 do powyższego załącznika stanowiła: „Tabela norm przydziału środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego dla pracowników OWdDMD w Szczecinie (zw. dalej tabelą norm).

Według zapisów tabeli norm w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze wyposażano pracowników zatrudnionych na następujących stanowiskach: starszy technolog, starszy konserwator, konserwator, szef kuchni, kucharz, pomoc kuchenna, rehabilitant ruchu, fizjoterapeuta.

Kontrola wykazała, że pracodawca nie przewidział w obowiązującej do 31.12.2021 r. tabeli norm dla 2. pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych  -  pokojowa/starsza pokojowa - praczka, do zadań których należało m.in. utrzymywanie należytej czystości i porządku wyznaczonych pomieszczeń ośrodka oraz organizacja i wydawanie posiłków w salach terapeutycznych. Nie wypłacono im również ekwiwalentu za używanie odzieży własnej.  Powyższe naruszyło art. 237⁷ § 1 oraz art.  237⁸ §  1 K.p., wg których pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach: jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu. To pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne (...), oraz przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

Stwierdzono również, że dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach nierobotniczych, takich jak: terapeuta, terapeuta zajęciowy, młodszy opiekun, opiekun, starszy asystent osoby niepełnosprawnej, starszy terapeuta – logopeda, ale wykonujących czynności opiekuńczo-higieniczne bezpośrednio przy podopiecznych, nie przewidziano odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej w obowiązującej  tabeli norm, co w ocenie  kontrolującego ze względu na brak odpowiedniego obuwia, może stanowić potencjalne zagrożenie dla podopiecznych. Natomiast odzież własna tych pracowników, użytkowana przy wykonywaniu ww. czynności, może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, w związku z czym należałoby rozważyć przydział odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej i ujęcie tych stanowisk w obowiązującej  tabeli norm.

     Stwierdzono ponadto, że dla 2 pracowników, zatrudnionych na stanowisku starszy technik fizjoterapii nie prowadzono indywidualnych kart przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego.

Dla pozostałych pracowników kierownik gospodarczy prowadził karty ewidencyjne przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej.

Uprawnionym pracownikom pracodawca wypłacał za pranie odzieży roboczej ekwiwalent pieniężny.Ekwiwalent był naliczany i wypłacany pracownikom w cyklu rocznym. Kontrola wykazała, że uprawnieni pracownicy otrzymali ekwiwalent w ustalonej przez pracodawcę wysokości, w wymaganym terminie.

6. Prace szczególnie uciążliwe bądź szkodliwe

     W OWdDMD  funkcjonował „Wykaz prac wzbronionych kobietom i młodocianym”, który stanowił część obowiązującego w jednostce Regulaminu pracy(wprowadzony Zarządzeniem kierownika Nr 18/2021 z dnia 31 grudnia 2021 r. w sprawie: przyjęcia Regulaminu pracy w Ośrodku Wsparcia dla Dzieci, Młodzieży i Dorosłych w Szczecinie z dnia 30.12.2021 r.). Do wymienionych prac zaliczono m.in.: prace wzbronione kobietom w ciąży przy obsłudze monitorów ekranowych powyżej 4 godzin na dobę, prace wzbronione kobietom w ciąży i kobietom w okresie karmienia: przy ręcznym podnoszeniu ciężarów po powierzchni płaskiej, przy ręcznym podnoszeniu ciężarów pod górę (po pochylniach, schodach itp.), prace w pozycji wymuszonej; oraz prace wzbronione wszystkim kobietom: przy ręcznym podnoszeniu ciężarów po powierzchni płaskiej powyżej 12 kg przy pracy stałej,  20 kg przy pracy dorywczej; przy ręcznym podnoszeniu ciężarów pod górę (po pochylniach, schodach itp.) powyżej 8 kg przy pracy stałej, 15 kg przy pracy dorywczej.

    Pracownice zostały zapoznane z regulaminem pracy.Z dniem 01.05.2017 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią(Dz. U. 2017 r., poz. 796). W wyniku przeglądu obowiązujących w tym zakresie zapisów stwierdzono, że w wykazie prac wzbronionych kobietom,  nie uwzględniono prac w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych, pracgrożącychciężkimi urazami fizycznymi lub psychicznymi(w tymdla kobiet wciąży- praca na wysokości).

Do dnia kontroli pracodawca nie dostosował, obowiązującego w OWdDMD, wykazu do ww. rozporządzenia, a wg  104¹ §  1 pkt 6 K.p. regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności: wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom.

7. Wypadki przy pracy

W okresie od 01.01.2021 r., w OWdDMD zarejestrowano trzy wypadki przy pracy, nie zarejestrowano natomiast chorób zawodowych, bądź podejrzeń o tego typu choroby.

Ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy zajmował się zespół powypadkowy, w skład którego wchodził specjalista ds. bhp oraz przedstawiciel pracowników.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień w powyższym zakresie.

Powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy niezwłocznie przystępował do ustalania okoliczności i przyczyn wypadku. Stwierdzono jednocześnie, że wypracowane przez zespół powypadkowy wnioski i środki profilaktyczne były adekwatne do zaistniałych zdarzeń.

Rejestry: wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych były prowadzone na bieżąco.

8. Ocena ryzyka zawodowego

Ostatnia ocena ryzyka zawodowego w OWdDMD została przeprowadzona w październiku 2011 r.

W jednostce ocenie ryzyka zawodowego poddano stanowiska:   kierownik,  samodzielny referent, główny księgowy, starszy technolog,  szef kuchni, pomoc kuchenna, kucharz, starsza pokojowa, starsza pokojowa praczka, kierowca - konserwator, terapeuta, starszy terapeuta, logopeda/neurologopedia, starszy terapeuta – rehabilitant ruchu, starszy technik fizjoterapii, starszy opiekun, opiekun, opiekun kwalifikowany, młodszy opiekun, starszy instruktor terapii zajęciowej, starsza opiekunka dziecięca – pielęgniarka, starszy terapeuta – muzykoterapeuta, psycholog, terapeuta - psycholog.

Ocenę przeprowadził zespół ds. oceny ryzyka zawodowego, powołany przez ówczesnego kierownika OWdDMD, w skład którego wchodził m.in. specjalista ds. bhp, wykonujący zadania służby bhp w OWdDMD.

Kontrola wykazała nieprawidłowości polegające na braku oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach: starszy asystent osoby niepełnosprawnej, terapeuta zajęciowy, główny specjalista ds. księgowości,specjalista ds. kadr i płac. Zgodnie z art.  226 K.p. to pracodawcaocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.Ponadto według § 39a ust. 1 i 3 rozporządzeniaMinistra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U.2003 r., Nr 169, poz.1650 ze zm.), to pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, w szczególności przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowanych substancji i preparatów chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagennych oraz zmianie organizacji pracy. Pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności: opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie m.in.: stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów,wykonywanych zadań,występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy,stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, osób pracujących na tym stanowisku.

Stwierdzono ponadto, że dokumentacja dot. oceny ryzyka zawodowego nie była aktualizowana od 2011 r.Wprawdzie polskie prawodawstwo  nie przewiduje konkretnego odcinka czasu na przeprowadzenie cyklicznej oceny ryzyka, jednak norma PN-N-18002:2011 dotycząca systemu zarządzania BHP i ogólne wytyczne w tym obszarze jasno definiują samo zjawisko oceny ryzyka zawodowego, jako proces ciągły, a nie pojedyncze zdarzenie i w opinii kontrolującego powinien podlegać bieżącej aktualizacji.

Do zaistniałych nieprawidłowości przyczynił się specjalista ds. bhp, który wypełniał zadania służby BHP w OWdDMD od 2018 r., ponieważ nie zwrócił kierownikowi OWdDMD uwagi na konieczność weryfikacji i uzupełnienia ww. oceny, a według§ 2 ust. 1pkt. 13 i 14 rozporządzenia w sprawie służby bhp do zakresu działania służby bhp należy doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą.

W przypadku pozostałych stanowisk pracy w OWdDMD pracodawca ocenił i udokumentował ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą na poszczególnych stanowiskach, zastosował niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko oraz poinformował pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

9.Badania profilaktyczne

Badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami wykonywane były na podstawie umów zawieranych pomiędzy OWdDMD, a jednostką służby zdrowia uprawnioną do wykonywania tego typu badań. Kontroli poddano wstępne badania lekarskie osób zatrudnionych po dniu 01.01.2017 r. oraz badania okresowe 31 pracowników, tj. 100 % stanu osobowego jednostki w dniu kontroli.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień w powyższym zakresie.

Wszyscy pracownicy zostali dopuszczeni do pracy na podstawie wydanych przez lekarza przeprowadzającego badanie profilaktyczne orzeczeń lekarskich stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku. Kierując na badania pracownika pracodawca informował lekarza o warunkach pracy na danym stanowisku, uwzględniając występujące na stanowisku czynniki niebezpieczne, szkodliwe bądź uciążliwe.

10.Służba bhp

Stan zatrudnienia w dniu wszczęcia kontroli  wynosił 31osób. Zadania służby bhp w OWdDMDwykonywane były przez specjalistęds. bhp, zatrudnionegona podstawie umowy cywilnoprawnej, zawieranej co roku od 2018 r.Ostatnia umowa zlecenie Nr 07/2023 na świadczenie kompleksowej obsługi w zakresie BHPzostała zawarta w dniu 29 grudnia 2023 r., na czas określony od 1 stycznia 2024 r. do 31 grudnia 2024 r.

Zgodnie z zapisami ww. umowy zleceniobiorca zobowiązał się m.in. do:

- przeprowadzania, co najmniej raz w roku kontroli stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w OWdDMD;

- doradztwo w zakresie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;

- sporządzanie i przedstawianie pracodawcy raz w roku, okresowej analizy stanu bezpieczeństwa i higieny pracy zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożenia życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy;

- na bieżąco informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożenia zawodowych, wraz z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń;

- udział w opracowaniu oceny ryzyka zawodowego, instrukcji dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na poszczególnych stanowiskach pracy;

- udział w opracowaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu pracy oraz przedstawienie propozycji dotyczących uwzględnienia w tych planach rozwiązań techniczno – organizacyjnych zapewniających poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy;

- wszystkie inne nie wymienione wyżej sprawy wynikające z § 2 rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 roku w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy.

- złożenie sprawozdania z realizacji postanowień umowy, przekazać zleceniodawcy wykaz wykonywanych analiz, sprawozdań jako załącznik do wystawionego rachunku.

Specjalista ds. bhp posiadał udokumentowane kwalifikacje do wykonywania zadań na tym stanowisku.

W wyniku kontroli stwierdzono, że specjalista  ds. bhp nie wywiązywał się z warunków umowy cywilnoprawnej zawartej z OWdDMD. Na podstawie wyjaśnień kierownika Ośrodka oraz przedstawionej do kontroli  dokumentacji dot. bhp stwierdzono, że specjalista nie przeprowadzał kontroli stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, a sporządzana  i przedstawiana pracodawcy raz w roku, okresowa analiza stanu bezpieczeństwa i higieny pracy nie zawierała propozycji przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożenia życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy, do czego został zobligowany na podstawie zawieranych z Ośrodkiem umów zlecenia.

Wszystkie nieprawidłowości i uchybienia stwierdzone podczas kontroli spowodowane były niewłaściwym wykonywaniem zadań przez ww., szczególnie w zakresie prowadzenia doradztwa dotyczącego stosowania przepisów i zasad bhp (szczegóły omówiono w części wystąpienia dot.: badań i pomiarów czynników szkodliwych w środowisku pracy, oceny ryzyka zawodowego, środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego), do czego wymienionego zobowiązywał przepis § 2 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia w sprawie służby bhp, wg którego do zakresu działania służby bhp należy doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

11. Szkolenia w dziedzinie bhp

Kontrolą objęto 31 pracowników (100% stanu osobowego jednostki w dniu wszczęcia kontroli).Szkolenia wstępne: instruktaż ogólny przeprowadzał specjalista ds. bhp, a instruktaż stanowiskowy, przeprowadzały osoby kierujące pracownikami oraz pracodawca. Szkolenia okresowe pracowników przeprowadzane były przez podmioty zewnętrzne uprawnione do przeprowadzania tego typu szkoleń.

W trakcie kontroli ustalono, że 2 osoby zatrudnione na stanowiskach robotniczych odbyło wstępne szkolenie w dziedzinie bhp, tj. ogólne i stanowiskowe w jednym dniu roboczym, przekraczając dobowy wymiar czasu pracy pracownika ponieważ wg Załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy(Dz. U. z 2024 r. poz.1327 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie szkolenia, wstępny instruktaż ogólny na stanowiskach robotniczych powinien trwać minimum 3 godziny lekcyjne, instruktaż stanowiskowy 8 godzin lekcyjnych. Przekroczenie dobowego wymiaru czasu pracy wymienionych pracowników było niezgodne z art.  237³§  3 K.p., wg którego  szkolenia, w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Stwierdzonorównież, że 1pracownik zatrudniony na stanowisku starszy terapeuta rehabilitant ruchunie odbyłszkolenia wstępnego: ogólnego i stanowiskowego przed dopuszczeniem do pracy. Powyższe stało w sprzeczności z art. 237³ § 2 K.p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Było to niezgodne również z § 8, § 9 rozporządzenia w sprawie szkolenia, wg których szkolenie wstępne jest przeprowadzane w formie instruktażu i obejmuje szkolenie wstępne ogólne, zwane dalej "instruktażem ogólnym" oraz szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane dalej "instruktażem stanowiskowym". Instruktaż ogólny powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy (…), a  instruktaż stanowiskowy powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach.

W wyniku kontroli stwierdzono również, że kierownik OWdDMD nie posiadał aktualnego okresowego szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Przedstawiona do kontroli dokumentacja zawierała jedynie zaświadczenie z ukończenia ww. szkolenia datowane na listopad 2018 r. Powyższe było niezgodne z § 15 ust. 2rozporządzenia w sprawie szkolenia, według którego szkolenieokresowe osóbbędącychpracodawcami oraz innychosóbkierującymipracownikami, w szczególności kierownikówpowinno być przeprowadzane wformie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego nie rzadziej niż raz na 5 lat.

Na 31 osób objętych kontrolą w stosunku do 5 osób zatrudnionych na stanowiskach: starszej pokojowej, kucharza, terapeuty, starszego asystenta osoby niepełnosprawnej, starszego terapeuty – logopedy – neurologopedy, stwierdzono uchybienie polegające na tym, że odbyły one pierwsze szkolenie okresowe, po ponad 12 miesiącach od dnia zatrudnienia na danym stanowisku pracy, co stało w sprzeczności z przepisem § 15 ust. 4rozporządzenia w sprawie szkolenia, wg którego pierwsze szkolenie okresowe pracowników przeprowadza się w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach (dotyczy osób zatrudnionych na stanowiskach wymienionych w § 14 ust. 2 pkt 2-6 rozporządzenia w sprawie szkolenia).

Za powstałe nieprawidłowości odpowiadał ówczesny specjalista ds. kadr, do zakresu obowiązków którego należało prowadzenie spraw osobowych pracowników, w tym kierowanie pracowników na szkolenia.

W stosunkudo pozostałych osób objętych kontrolą nie stwierdzono nieprawidłowości bądź uchybień. Pracownicy posiadali aktualne szkolenia wstępne i okresowe w dziedzinie bhp.

Kierownik OWdDMD odbył w trakcie kontroli wymagane przepisami szkolenie okresowe w dziedzinie bhp dla pracodawców i osób kierujących pracownikami. 

12. Prowadzenie akt osobowych

Kontrolą objęto sposób prowadzenia akt osobowych, w tym przechowywania zaświadczeń ze szkoleń w dziedzinie bhp oraz orzeczeń z badań profilaktycznych 31 pracowników.

W kontrolowanym zakresie wykazano nieprawidłowości polegające na tym, że w 15 przypadkach na 31 poddanych badaniu, akta osobowe nie zawierały potwierdzenia poinformowania pracownika o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą. Powyższe było niezgodne z zapisami § 3 pkt 2 lit. f tiret trzecie rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej (Dz. U. z 2024 r. poz. 535), zgodnie z którymi akta osobowe pracownika składają się z 5 części iobejmują w części B oświadczenia lub dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia pracownika, w tym m.in.:dokumenty potwierdzające poinformowanie pracownika o ryzyku zawodowym, które wiąże się wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami, do czego zobowiązuje pracodawcę art. 226 pkt 2 K.p.

Za powstałe nieprawidłowości odpowiadał specjalista ds. kadr, do zakresu obowiązków którego należało prowadzenie akt osobowych pracowników.

W trakcie kontroli pracownik zatrudniony na stanowiskustarszyterapeuta rehabilitant ruchuodbył szkolenie wstępne: ogólne i stanowiskowe, a kartę szkolenia wstępnego włączono do akt osobowych pracownika

W stosunkudo pozostałych akt osobowych poddanych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości bądź uchybień w zakresie

III. Uwagi i zalecenia

Przedstawiając powyższe oceny i uwagi, stosownie do § 35 ust. 4 Załącznika Nr 2 do Zarządzenia w sprawie kontroli Prezydent Miasta Szczecin zalecił DyrektorowiOWdDMD:

1. Niezwłoczne przeprowadzanie szkoleń wstępnych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy dla nowo zatrudnionych pracowników.
2. Przeprowadzanie szkoleń wstępnych, tj. ogólnych i stanowiskowych w godzinach pracy pracowników.
3. Przeprowadzanie dla pracownikówpierwszych szkoleń okresowych w dziedzinie bhp w wymaganych terminach.
4. Opracowaniewykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersiązgodnie zobowiązującymi regulacjamiprawnymiw tym zakresie.
5. Przeprowadzeniepomiarów czynników szkodliwych w środowisku pracy na stanowiskach pracy w kuchnioraz prowadzenie dokumentacji określonej w obowiązujących w tym zakresie przepisach.
6. Przeprowadzaniawymaganych ustawą prawo budowlane przeglądów z dochowaniem terminów wynikających z art. 62 ust. 1 ww. ustawy.
7. Niezwłoczne dokonywanie wpisów w książce obiektu budowlanego dot. obowiązkowych przeglądów oraz protokołów odbioru robót remontowych i modernizacyjnych w obiekcie.
8. Dokonanie aktualizacji Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego.
9. Przeprowadzenie aktualizacji oceny ryzyka zawodowego wszystkich stanowisk pracy w OWdDMiD
10. Prowadzenieakt osobowych zgodnie z obowiązującymi przepisami,w zakresie dołączania do akt osobowych oświadczeń pracowników o zapoznaniu się z ryzykiem zawodowym na zajmowanym stanowisku pracy.
11. Dostosowanie przepisów wewnętrznych dotyczących zasad przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego do specyfiki wykonywanych zadań na danym stanowisku pracy.
12. Założenie wszystkim uprawnionym pracownikom indywidualnych kart przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego.
13. Zobowiązanie osoby, której powierzono zadania służby bhp do wykonywania zadań należących do tej służby, wynikających z rozporządzenia w sprawie służby bhpi bieżące egzekwowanie wykonywania zadań.