Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2009 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin, w dniach: od 21 września 2009 r. do 9 października 2009 r. przeprowadził kontrolę w Zespole Szkół Samochodowych, ul. Klonowica 14, 72-244 Szczecin, zwanym dalej ZSS, w zakresie: przestrzegania wybranych zagadnień z prawa pracy, w tym: działu X ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), zwanej dalej k. p.; realizacji zadań służby bhp wynikających z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bhp (Dz. U. Nr 109, poz. 704 ze zm.); realizacji zadań pokontrolnych, tj. wystąpień, nakazów i decyzji wydanych przez organy kontroli zewnętrznej, w tym: Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, a także pozostałych organów kontroli państwowej. Okres kontrolowany – od 2007 r.
Wyniki kontroli przedstawione zostały w protokole kontroli P/34/09 podpisanym w dniu 13 października 2009 r. Ocena zawarta została w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 22 października 2009 r.
Z dokonanych w trakcie kontroli ustaleń wynikało, że w większość zadań objętych zakresem kontroli wykonywana była w sposób prawidłowy, nie uniknięto jednak pewnych uchybień w toku ich realizacji.
Nie stwierdzono nieprawidłowości w realizacji obowiązku nałożonego na zarządcę obiektu zapisami art. 62 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j. t. Dz. U. z 2006 r., Nr 156, poz. 1118 ze zm.), w zakresie prowadzenia okresowych kontroli obiektu, stwierdzono natomiast, że nie dopełniono wymogu wynikającego z zapisów § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie książki obiektu budowlanego (Dz.U. Nr 120, poz. 1134), wg którego wpisy do książki powinny być dokonywane w dniu zaistnienia okoliczności, dla której jest wymagane dokonanie odpowiedniego wpisu.
W dniu kontroli brak było w książkach obiektów wpisów dotyczących:
- okresowych kontroli, co najmniej raz w roku, polegających na sprawdzeniu stanu technicznego: instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (6 protokołów z dnia 06.07.2009 r., z kontroli przewodów kominowych oraz 5 protokołów z dnia 14.11.2008 r., z kontroli instalacji gazowych),
- okresowych kontroli, co najmniej raz na 5 lat, polegających na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego oraz badania instalacji elektrycznej i piorunochronnej (25 protokołów z dnia 17.06.2007 r. w zakresie kontroli ogólnobudowlanej; 4 protokoły z dnia 22.10.2005 r. i 8 protokołów z dnia 19.01.2009 r. w zakresie badania instalacji elektrycznej; 9 protokołów z dnia 21.04.2005 r. w zakresie badania instalacji piorunochronnej).
Odpowiedzialność za brak wpisów ponosił wyznaczony przez pracodawcę do dokonywania wpisów w książkach obiektów kierownik administracyjno gospodarczy. Do zakończenia kontroli wymieniony uzupełnił wszystkie wpisy.
Według zapisu art. 214 § 2 k. p. pracodawca jest zobowiązany do utrzymywania obiektów budowlanych i znajdujących się w nich pomieszczeń pracy, a także terenów i urządzeń z nimi związanych w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy;
Podczas przeprowadzonych oględzin obiektu budowlanego, jakim była Pracownia Ćwiczeń Praktycznych stwierdzono, że jej stan w tzw. „starej części” wymagał podjęcia niezwłocznych remontowych działań naprawczych ze względu na:
odpadający tynk wewnątrz budynku, spowodowany w dużej mierze nieszczelnym dachem powodującym przedostawaniem się wód opadowych do wnętrza budynku; stalowe ramy okien w wielu miejscach były skorodowane; szyby w oknach popękane, grożące wypadnięciem; podłogi z klocków drewnianych nierówne, pylące, grożące poślizgnięciem, potknięciem; zły stan techniczny pomieszczeń higieniczno-sanitarnych; skorodowane rynny; znaczne ubytki elewacji na zewnątrz budynku.
Na stan obiektu, nie odpowiadający warunkom bezpieczeństwa i higieny pracy, zwracały uwagę od 2001 r. organy kontroli państwowej nad warunkami pracy, wydając decyzje i nakazy w tym zakresie.
Z dokumentów przedłożonych do kontroli wynikało, że pracodawca wielokrotnie informował organ nadrzędny o konieczności przeprowadzenia niezbędnych remontów.
W toku oględzin stwierdzono ponadto: na części dróg komunikacyjnych, pomiędzy budynkami, nierówną nawierzchnię ze znacznymi ubytkami; zły stan techniczny schodów i barierek przy wyjściu od zaplecza stołówki; brak barierki przy spoczniku i schodach zewnętrznych stołówki.
Wszystkie maszyny do obróbki metalu, będące na wyposażeniu Pracowni Ćwiczeń Praktycznych ZSS (tokarki, frezarki, szlifierki, strugarki), zostały zakupione przed 2003 r. Do dnia kontroli nie dokonano pełnej, udokumentowanej ich oceny pod kątem spełnienia wymogów określonych w rozdziale 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. Nr 191, poz. 1596 ze zm.) do czego obligował zapis § 34 ww. rozporządzenia, wg którego maszyny nabyte przed dniem 1 stycznia 2003 r. powinny być, w terminie do dnia 1 stycznia 2006 r., dostosowane do minimalnych wymagań dotyczących maszyn, określonych w rozdziale 3.
Jak wynikało z wyjaśnień Dyrektora ZSS powyższe było spowodowane przede wszystkim brakiem środków finansowych. Część prac dostosowawczych wykonano we własnym zakresie. Spełnienie wszystkich wymogów określonych w ww. rozporządzeniu wiązałoby się z wyłączeniem z eksploatacji niektórych maszyn.
W ZSS nie wykonano nałożonego na pracodawcę zapisem § 8 i § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bhp na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973) obowiązku zapewnienia pracownikom okularów korygujących wzrok, gdy wyniki badań okulistycznych prowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej potwierdzały taką potrzebę, jak również obowiązku przeprowadzania na stanowiskach pracy, wyposażonych w monitory ekranowe, oceny warunków pracy.
W zakresie dopełnienia obowiązków wynikających z zapisów art. 2376 - 2379 k.p. zobowiązujących pracodawcę do dostarczania pracownikom środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego; ustalenia rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne, stwierdzono niewielkie uchybienia polegające na tym, że w „Tabeli środków ochrony indywidualnej odzieży i obuwia roboczego”, zwanej dalej Tabelą:
- nie uwzględniono środków ochrony indywidualnej, których stosowanie było wymagane w związku rodzajem wykonywanych prac przez pracowników, takich jak: prace na wysokości (środki chroniące przed upadkiem
z wysokości: hełmy, linki, szelki bezpieczeństwa), prace z użyciem przedmiotów lub materiałów ostrych, kłujących (rękawice ochronne), prace spawalnicze (rękawice ochronne, okulary lub tarcza ochronna, fartuch ochronny). Stwierdzono jednocześnie, że część tych środków była przydzielana pracownikom, o czym świadczyły wpisy do „książeczki narzędziowej” pracownika. Pracowników nie wyposażono natomiast w środki chroniące przed upadkiem z wysokości,
- część środków ochrony indywidualnej (odzież ochronna) została zakwalifikowana nieprawidłowo do odzieży i obuwia roboczego, w tym: kurtka p/deszczową, kamizelka ocieplana, kalosze gumowe, kamizelka odblaskowa, natomiast czapka drelichowa zaliczona została do środka ochrony, zamiast do odzieży roboczej.
Wyposażenie pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze skonsultowano z przedstawicielami pracowników oraz włączono do zakładowego regulaminu pracy dopełniając tym samym wymogów określonych w art. 1041 § 1 pkt 1 i art. 23711a § 1 pkt 4 k.p.
W kontrolowanym okresie w ZSS zarejestrowano 2 wypadki przy pracy.
Kontrolująca nie stwierdziła uchybień w prowadzeniu dochodzenia powypadkowego, w którym poszkodowaną została pracownica zatrudniona na stanowisku sprzątaczki. W dochodzeniu powypadkowym wypadku przy pracy, w którym poszkodowanym został pracownik zatrudniony na stanowisku konserwatora, stwierdzono następujące uchybienia:
- w pkt. 5 Protokołu nr 001/2007 z dnia 11.10.2007 r. ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, zespół powypadkowy jako przyczynę zaistnienia wypadku podał „osunięcie się drabiny (...)” nie odnosząc się jednocześnie do stanu technicznego drabiny w momencie zdarzenia; do wyposażenia pracownika w środki ochrony przed upadkiem z wysokości,
- nie udokumentowano wykonania zaleceń zespołu powypadkowego, ujętych w pkt. 9 ww. protokołu w zakresie: „ ponownego zapoznania wszystkich pracowników obsługi z instrukcją BHP przy stosowaniu drabiny przenośnej; omówienia zaistniałego zdarzenia na najbliższym szkoleniu bhp”,
- nie sporządzono i nie przekazano do Urzędu Statystycznego karty statystycznej wypadku przy pracy, do czego obligował zapis § 3-4 obowiązującego ówcześnie rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. Nr 269, poz. 2672).
W zakresie realizacji obowiązku wynikającego z zapisu art. 226 k. p. stanowiącego, że na pracodawcy spoczywał obowiązek ocenienia i dokumentowania ryzyka zawodowego oraz informowania pracowników o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą, a także o zasadach ochrony przed zagrożeniami ustalono, iż w ZSS przeprowadzono ocenę ryzyka zawodowego na wszystkich stanowiskach pracy i wszyscy pracownicy zostali poinformowani o ryzyku zawodowym. Stwierdzono natomiast, że ocena ryzyka zawodowego:
- nie była aktualizowana na bieżąco, szczególnie po zaistniałych wypadkach przy pracy, zmianie organizacji pracy, zmianie wyposażenia stanowisk itp.,
- w „kartach pomiaru ryzyka zawodowego-wymagania ogólne” widniał zapis dotyczący obowiązku poddawania pracowników szkoleniom podstawowych z zakresu bhp, który to obowiązek został zniesiony z dniem 1 lipca 2005 r.,
- przeprowadzona łącznie dla jednego stanowiska „nauczyciel” i „nauczyciel zawodu” ocena nie uwzględniała specyfiki stanowisk nauczycieli poszczególnych przedmiotów i związanych z tym zagrożeń (np. nauczyciela wychowania fizycznego, nauczyciela informatyki, nauczyciela-bibliotekarza bądź nauczycieli praktycznej nauki zawodu),
- dokumentacja oceny nie zawierała elementów określonych zapisami § 39a ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (j.t. Dz.U. z 2003 r., Nr 169, poz.1650 ze zm.), zwanym dalej rozporządzeniem w sprawie ogólnych przepisów bhp, w tym: wyszczególnienia stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów; wykonywanych zadań; stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej na poszczególnych stanowiskach pracy,
W wyniku kontroli nie stwierdzono naruszenia obowiązku wynikającego z zapisu art. 229 § 4 k. p., wg którego pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Wszyscy pracownicy ZSS posiadali aktualne orzeczenia o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na zajmowanych stanowiskach.
Nie stwierdzono nieprawidłowości związanych z realizacją zapisu art. 2373 § 1 k. p., wg. którego pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
W toku kontroli stwierdzono, że wszyscy pracownicy ZSS posiadali aktualne szkolenia w dziedzinie bhp określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 ze zm.).
Nie stwierdzono nieprawidłowości w realizacji zapisów art. 2091 § 1 k.p., zobowiązujących pracodawcę do zapewnienia środków niezbędnych do udzielania pierwszej pomocy (...), zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników (...), zapewnienia łączności ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz ochrony przeciwpożarowej.
W placówce, zgodnie z zapisem § 44 ust. 1 i 2 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp, umieszczono odpowiednią ilość apteczek oznakowanych zgodnie z Polską Normą. Wyposażenie apteczek ustalono w porozumieniu
z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami. Nie dopełniono natomiast obowiązku wynikającego z zapisu § 44 ust. 4 ww. rozporządzenia, wg którego przy apteczkach, w widocznych miejscach, powinny być wywieszone instrukcje o udzielaniu pierwszej pomocy w razie wypadku oraz wykazy pracowników do obsługi apteczek. W ZSS instrukcje oraz nazwiska osób znajdowały się wewnątrz apteczek, zamykanych na klucz.
W toku kontroli realizacji zadań służby bhp, wynikających z zapisów § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie służby bhp stwierdzono, że zadania te realizowane były na podstawie kolejnych umów zawieranych pomiędzy ZSS, a Zachodniopomorskim Centrum Edukacyjnym w Szczecinie, zwanym dalej ZCE.
W imieniu ZCE zadania wykonywali inspektorzy ds. bhp.
W okresie od września 2008 r. do sierpnia 2009 r. w ZSS nie funkcjonowała służba bhp.
Inspektor ds. bhp, wykonujący zadania służby bhp w roku szkolnym 2007/2008 , nie realizował części zadań wynikających z ww. rozporządzenia, w tym:
- nie sporządził i nie przedstawił pracodawcy okresowej analizy stanu bhp,
- nie brał udziału w opracowywaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu pracy oraz przedstawianiu propozycji dotyczących uwzględnienia w tych planach rozwiązań techniczno-organizacyjnych zapewniających poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy,
- nie brał udziału w opracowywaniu zakładowych układów zbiorowych pracy, wewnętrznych zarządzeń, regulaminów i instrukcji ogólnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy,
- nie brał udziału w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego.
Nie wniesiono uwag do realizacji zadań pokontrolnych, tj. wystąpień, nakazów i decyzji wydanych przez organy kontroli zewnętrznej prowadzących kontrole w zakresie nadzoru nad warunkami pracy.
Prezydent Miasta Szczecin zalecił:
1. Dokonywanie wpisów w książkach obiektów budowlanych w dniu zaistnienia okoliczności, dla której jest wymagane dokonanie odpowiedniego wpisu.
2. Wystąpienie do jednostki nadrzędnej o zapewnienie środków finansowych na niezbędne remonty i modernizacje związane z utrzymaniem obiektów budowlanych oraz zapewnieniem bezpiecznych warunków pracy i nauki, ze szczególnym uwzględnieniem Pracowni Ćwiczeń Praktycznych.
3. Dostosowanie maszyn do minimalnych wymagań określonych w przepisach.
4. Zapewnienie pracownikom okularów korygujących wzrok, gdy wyniki badań okulistycznych prowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej potwierdzą taką potrzebę.
5. Przeprowadzenie oceny warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.
6. Dostosowanie zasad przydziału środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego do obowiązujących przepisów.
7. Wyposażenie osób wykonujących prace na wysokości w środki ochrony indywidualnej chroniące przed upadkiem z wysokości.
8. Egzekwowanie od zespołu powypadkowego wszechstronnego badania okoliczności i przyczyn wypadku.
9. Realizowanie wniosków i zaleceń zespołu powypadkowego.
10. Sporządzanie i przekazywanie statystycznych kart wypadków na portal sprawozdawczy Głównego Urzędu Statystycznego, w terminach wskazanych w rozporządzeniu.
11. Dostosowanie dokumentacji oceny ryzyka zawodowego do obowiązujących przepisów.
12. Umieszczenie przy apteczkach, w widocznych miejscach, instrukcji udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku oraz wykazu pracowników wyznaczonych do obsługi apteczek.
13. Egzekwowanie od służby bhp wszystkich obowiązków wynikających z zapisów rozporządzenia w sprawie służby bhp.