Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2007 roku

Nr kontroli: Z/12/07

Przestrzeganie przepisów dotyczących zatrudnienia i wynagradzania pracowników Miejskiego Zakładu Komunikacyjnego

Miejski Zakład Komunikacyjny w Szczecinie, ul. Klonowica 5

Wyniki kontroli: INFORMACJE - USTALENIA

W czerwcu 2007 r. Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego przeprowadził kontrolę w Miejskim Zakładzie Komunikacyjnym w Szczecinie, ul. Klonowica 5 (zw. dalej MZK lub zakładem) w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących zatrudniania i wynagradzania pracowników MZK.

W wystąpieniu pokontrolnym przedstawiono ocenę badanych obszarów, dokonując poniższych ustaleń.

Kontrolą objętozatrudnianie i wynagradzanie 105 pracowników MZK (15 % ogółu zatrudnionych) pod kątem spełnienia przez pracowników wymagań kwalifikacyjnych do zajmowania określonych stanowisk pracy, kategorii zaszeregowania oraz przyznanego wynagrodzenia zasadniczego i dodatków do wynagrodzenia, a także przeprowadzanych konkursów na stanowiska urzędnicze oraz udzielanych pracownikom zwolnień z obowiązku świadczenia pracy.

W zakresie objętym kontrolą stwierdzono nieprawidłowości polegające m.in. na pobieraniu przez Dyrektora MZK w okresie od 12.2000 r. do chwili zakończenia kontroli ryczałtu z tytułu użytkowania prywatnego samochodu do celów służbowych na podstawie wadliwie zawartej umowy, zatrudnianiu osób nieposiadających odpowiednich wymagań kwalifikacyjnych a także niedochowaniu należytej staranności przy udzielaniu zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej pracownikowi oddelegowanemu do prac związkowych.

Kontrola ustaliła, że w dniu 01.12.2000 r. Dyrektor MZK zawarł umowę z MZK reprezentowanym przez Głównego Księgowego i Zastępcę Dyrektora MZK na użytkowanie własnego samochodu do celów służbowych, z tytułu której otrzymał do chwili zakończenia kontroli ryczałtem łącznie kwotę – 24.316,20 zł. Reprezentujący MZK pracownicy działali z przekroczeniem upoważnienia udzielonego im przez Dyrektora, którego zakres determinowany był z kolej upoważnieniem udzielonym Dyrektorowi uchwałą Zarządu Miasta Szczecin z dnia 28.11.2000 r. Ponadto zgodnie z art. 4 pkt 4 ustawy z dnia 22.03.1990 r. o pracownikach samorządowych (j.t. Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1593 ze zm.) zw. dalej u.p.s – w brzmieniu obowiązującym na dzień 01.12.2000 r. – pracodawcą Dyrektora MZK – a zatem osobą uprawnioną do zawarcia umowy cywilnoprawnej o używaniu pojazdu do celów służbowych – był przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego. W związku z powyższym, biorąc pod uwagę fakt zawarcia ww. umowy i aneksów bez stosownego umocowania – zgodnie z art. 103 k.c. – do ważności zawartej umowy koniecznym jest jej potwierdzenie przez mocodawcę.

W toku kontroli stwierdzono ponadto, że w dniu 01.06.2006 Dyrektor MZK zatrudnił pracownika na stanowisku inspektora ds. sieci i dokumentacji pomimo, że kandydat nie posiadał wymaganego 2-letniego stażu pracy, czym naruszył przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 02.08.2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 146, poz. 1222 ze zm.) zw. dalej rozporządzeniem z dnia 02.08.2005 r. jak i obowiązującego w zakładzie układu zbiorowego pracy. Nieprawidłowości natury formalnej dotyczyły też procedur konkursowych przy naborze pracowników MZK. Polegały one na braku w ogłoszeniach o naborze informacji o minimalnym stażu pracy wymaganym od kandydata na dane stanowiska, co skutkowało w przypadku przeprowadzonego naboru na stanowisko specjalisty ds. taboru koniecznością przeszeregowania pracownika na stanowisko inspektora z uwagi na niespełnienie przez niego wymogu posiadania co najmniej 4-letniego stażu pracy (na stanowisko – specjalisty).

Ustalono, że pismem z dnia 02.07.2002 r. Dyrektor MZK zwolnił z obowiązku świadczenia pracy Przewodniczącego Związku Zawodowego „Tramwajarz” Pracowników MZK na okres trwania kadencji tj. od 03.07.2002 r. do 16.06.2007 r. z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia pomimo, że nie posiadał informacji czy liczba członków związku zawodowego będących etatowymi pracownikami MZK odpowiadała liczbie wskazanej w art. 31 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23.05.1991 r. o związkach zawodowych (j.t. Dz. U. z 2001 r., Nr 79, poz. 854 ze zm.). Ustalenia, czy związek zawodowy spełnia wymagania ww. przepisu Dyrektor MZK dokonał bowiem na podstawie pisma zarządu związku z dnia 02.07.2002 r., w którym określono jedynie ogólnie liczbę członków związku (108 osób wnoszących składki oraz 45 osób bez składkowych) bez wskazania ilu z nich było zatrudnionych w MZK na dzień złożenia wniosku, podczas gdy prawo do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy przysługiwało jednemu pracownikowi, gdy związek liczył co najmniej 150 członków zatrudnionych w zakładzie pracy.

Kontrola wykazała ponadto, iż wynagrodzenia zasadnicze Dyrektora MZK oraz osób zajmujących stanowiska Zastępcy Dyrektora MZK przekraczają maksymalną stawkę wynagrodzenia dla tego typu stanowisk określoną przepisami rozporządzenia z dnia 02.08.2005 r. (stawki dla jednostki jednobranżowej). Natomiast według opinii radcy prawnego Urzędu Miasta z dnia 22.06.2007 r. MZK – w świetle postanowień statutu - nie jest jednostką wielobranżową w rozumieniu przepisów rozporządzenia z dnia 02.08.2005 r.

Ustalono, że obowiązujący w MZK Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy korzystniej niż przepisy powszechnie obowiązujące określał uprawnienia pracownicze m.in. w kwestiach: wypłaty dodatku za wieloletnią pracę, nagród jubileuszowych oraz wynagrodzenia za pracę w niedziele i święta. Dodatek za wieloletnią pracę ustalany był bowiem zarówno od miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego pracownika (za wszystkie okresy zatrudnienia) jak również przysługujących mu dodatków do płacy zasadniczej (za lata pracy w komunikacji miejskiej), co w samym 2006 r. spowodowało zwiększenie o 506.794,45 zł kwoty dodatku za wieloletnią pracę liczonej wg przepisów powszechnie obowiązujących.
Z kolei w przypadku nagród jubileuszowych ZUZP przewidywał ich wypłatę już po 10 i 15 latach prac a ponadto w każdym przypadku powiększał procent podstawy wymiaru wynagrodzenia (np. po upływie 20 lat pracy o 170%, po 35 latach –
o 125%) w stosunku do przepisów powszechnie obowiązujących, co zwiększyło wartość wynagrodzeń z tego tytułu tylko w roku 2006 łącznie o kwotę 518.691 zł. Pracownikom MZK za pracę w niedzielę i święta w ruchu ciągłym przysługiwał również oprócz dnia wolnego dodatek w wysokości 100% godzinowej stawki pracy zasadniczej, co stanowiło uregulowanie korzystniejsze niż przepisy powszechnie obowiązujące (kodeksu pracy), gdzie uprawnienia pracownika za pracę w niedzielę i święta określone są alternatywnie tj. dzień wolny albo dodatek do wynagrodzenia. Tytułem ww. dodatku do wynagrodzenia w 2006 r wypłacono łącznie kwotę 1.169.961,81 zł.

Korzystniejsze przepisy układu dot. również kwestii ustalania wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz maksymalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego dla poszczególnych kategorii zaszeregowania. Ustalono bowiem, że za każdą godzinę pracy ponad obowiązujące normy czasu pracy, pracownikowi przysługiwał dodatek w wysokości 100% godzinowej stawki płacy zasadniczej, podczas gdy przepisy kodeksu pracy uzależniają wysokość dodatku (100 lub 50%) od rodzaju dnia w którym pracownik wypracował godzinę nadliczbową. Z kolei zapis ZUZP o możliwości ustalenia maksymalnego wynagrodzenia w poszczególnych kategoriach zaszeregowania w wysokości wyższej o 45% od miesięcznej stawki ustalonej w oparciu o sumę najniższego miesięcznego wynagrodzenia oraz iloczynu liczby punktów i wartości tego punktu, jest niezgodny z przepisem §3 ust. 5 rozporządzenia z dnia 02.08.2005 r. (gdzie dopuszcza się zwiększenie maksymalnie o 10%) oraz może stanowić obejście przepisów uchwały Rady Miasta Szczecin ustalającej dla MZK wartość ww. punktu w złotych.

Ustalono, że zapis ZUZP gwarantuje przedłużenie jego stosowania, w razie wypowiedzenia, do czasu zawarcia nowego układu, czym uprzywilejowano pozycję związków zawodowych działających w zakładzie i w sposób istotny ograniczono zasadę równości stron w rokowaniach a tym samym możliwość sanacji przez pracodawcę m.in. systemu wynagradzania w MZK. Na sprzeczność analogicznego zapisu kodeksu pracy m.in. z art. 20 Konstytucji RP wskazał również Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 18 listopada 2002 r. (sygn. akt K31/01 – opublikowany: Dz. U. z 2002 r., Nr 196, poz. 1660).

Kontrola wykazała ponadto, że Dyrektor MZK nie wyegzekwował obowiązku składania przez pracowników MZK oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej, co narusza przepis art. 18a u.p.s. według którego pracownik samorządowy jest obowiązany złożyć oświadczenie o prowadzeniu działalności gospodarczej. Brak ww. oświadczeń uniemożliwia Dyrektorowi MZK kontrolę przestrzegania przez pracownika zakazów określonych w art. 18 u.p.s., dot. m.in. zakazu wykonywania zajęć pozostających w sprzeczności lub związanych z zajęciami wykonywanymi w ramach obowiązków służbowych albo wywołujących uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność.

W związku z poczynionymi ustaleniami kontroli Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi MZK aby:

wystąpił o potwierdzenie przez Prezydenta Miasta Szczecin umowy z dnia 01.12.2000 r. wraz z aneksami oraz regulował sprawę wypłaty ryczałtu samochodowego zgodnie z przepisami prawa.
w ogłoszeniach o naborze określał wymagania formalne kandydatów co najmniej w minimalnym zakresie przewidzianym obowiązującymi przepisami prawa (minimalny staż pracy na określonym stanowisku),
zatrudniał pracowników spełniających wymagania kwalifikacyjne określone dla danego stanowiska w rozporządzeniu z dnia 02.08.2005 r.,
w sytuacji wystąpienia przez zarząd związku zawodowego z wnioskiem o zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy, w każdym przypadku żądał od zarządu organizacji związkowej informacji dotyczących liczby zatrudnionych w MZK członków związku zawodowego,
dokumentował fakt odbierania od zatrudnionych pracowników oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej (uzupełnił informację dla obecnie zatrudnionych).

I V

udostępnił: Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego, wytworzono: 2007/09/21, odpowiedzialny/a: Janusz Kwidziński, wprowadził/a: Janusz Kwidziński, dnia: 2007/09/21 10:39:42

Historia zmian:

Wprowadził	Data modyfikacji	Rodzaj modyfikacji
Janusz Kwidziński	2007/09/21 10:39:42	nowa pozycja