Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2019 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w sierpniu 2019 r. przeprowadził kontrolę w Szkole Podstawowej nr 24, ul. Rymarska 22 a, 70-702 Szczecin (zw. dalej SP24), w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy (zw. dalej bhp). Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 10.10.2019 r.

W badanym zakresie stwierdzono uchybienia i nieprawidłowości dotyczące:

• wykazu prac szczególnie niebezpiecznych i zasad postępowania przy wykonywaniu tego typu prac,
• braku aktualnych kart charakterystyki niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie mieszanin chemicznych,
• zasad wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze,
• niewywiązywania się specjalisty ds. bhp z obowiązku dotyczącego doradztwa w zakresie stosowania przepisów i zasad bhp.

Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie:

• sposobu wykonywania zaleceń wynikających z kontroli obiektu budowlanego oraz prowadzenia książki obiektu budowlanego,
• ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy,
• oceny ryzyka zawodowego,
• badań profilaktycznych,
• szkoleń w dziedzinie bhp,
• sposobu realizacji obowiązków wynikających z decyzji organów kontroli zewnętrznych nad warunkami pracy.

II. Oceny cząstkowe

1. Prace szczególnie niebezpieczne

Załącznik do Regulaminu pracy SP24 stanowił wykaz prac szczególnie niebezpiecznych, do których pracodawca zaliczył „prace konserwatorskie prowadzone z drabin rozstawnych lub pomostów na wysokości do 2 m od podłoża. 2. Prace porządkowe (mycie okien, wieszanie firan) prowadzone z drabin rozstawnych lub pomostów na wysokości do 2 m od podłoża”.

Uznając powyższe prace za prace szczególnie niebezpieczne pracodawca nie dopełnił obowiązku wynikającego § 81 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, wg którego pracodawca określa szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, w szczególności zapewnia: bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób; odpowiednie środki zabezpieczające; instruktaż pracowników obejmujący w szczególności:  imienny podział pracy, kolejność wykonywania zadań, wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach. Pracodawca zapewnia, aby dostęp do miejsc wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych miały jedynie osoby upoważnione i odpowiednio poinstruowane. Pracodawca zapewnia, aby dostęp do miejsc wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych miały jedynie osoby upoważnione i odpowiednio poinstruowane. Jedynym dokumentem w powyższym zakresie był wykaz ww. prac.

2. Czynniki chemiczne

Niebezpieczne, bądź stwarzające zagrożenie czynniki chemiczne wykorzystywane były podczas pracy na stanowiskach robotników do prac ciężkich, sprzątaczek oraz kucharza i pomocy kuchennej. W toku kontroli ustalono, że pracodawca nie posiadał aktualnych kart charakterystyk ww. czynników chemicznych, podczas gdy w dniu 31.05.2017 r. upłynął okres przejściowy dla kart charakterystyki wprowadzonych do obrotu przed 01.06.2015 r. Użytkownicy niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie substancji chemicznych, bądź ich mieszanin zobowiązani są posiadać karty charakterystyki wg nowego wzoru zamieszczonego w załączniku do rozporządzenia Komisji (UE) 2015/830 z dnia 29 maja 2015 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów, zgodnie z art. 2 ww. rozporządzenia Komisji. Brak aktualnych kart charakterystyki był również sprzeczny z art.  221 §  2 ustawy z dnia  26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (zw. dalej K.p.), wg którego niedopuszczalne jest stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem. Stwierdzono ponadto, że oświadczenia pracowników o zapoznaniu się z kartami charakterystyk były nieczytelne ponieważ nie wskazywały z kartą jakiego czynnika chemicznego zapoznano danego pracownika.

Do zakończenia kontroli karty charakterystyki zostały zaktualizowane.

3.Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Stosowanie środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego wymagane było na następujących stanowiskach pracy: robotnik do prac ciężkich, kucharka, pomoc kuchenna, sprzątaczka. Zasady wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze stanowiły załącznik do Regulaminu pracy SP24. Pracownice zatrudnione na stanowiskach kucharza i pomocy kuchennej były wyposażane w odzież i obuwie robocze przez pracodawcę, natomiast pracownicy zatrudnieni na pozostałych stanowiskach otrzymywali ekwiwalent pieniężny w zamian za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego.

Kontrola zakwestionowała wypłacanie ekwiwalentu na stanowiskach robotników do prac ciężkich, gdzie podczas wykonywania prac obsługuje się maszyny i stosuje się czynniki chemiczne w tym rozcieńczalnik i benzynę. Wypłacanie ekwiwalentu na tych stanowiskach pozostawało w sprzeczności z art. 237⁷ § 3 w zw. z art. 237⁷ §  2 K.p., wg którego pracodawca może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. Przepis § 2 nie dotyczy stanowisk, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi. Pracodawca prowadził wymaganą dokumentację w powyższym zakresie. Pracownicy wyrazili pisemną zgodę na wypłatę ekwiwalentu w zamian za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego.

4. Służba bhp

W okresie objętym kontrolą zadania służby bhp w SP24, na podstawie Porozumienia Nr: OBHP/SM/03-9/559/2017 o wykonywanie zadań służby BHP, zawartego pomiędzy Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej a SP24 wykonywał specjalista ds. bhp.

Kontrola wykazała, że wskazane w wystąpieniu nieprawidłowości i uchybienia wynikały w dużej mierze z niewłaściwego wykonywania zadań przez specjalistę ds. bhp szczególnie

w obszarze prowadzenia czynnego doradztwa w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bhp. Wymieniony, pomimo próśb dyrektora SP24, nie brał udziału w opracowywaniu wewnętrznych zarządzeń i regulaminów, w tym Regulaminu pracy. Stwierdzono ponadto, że ówczesny Dyrektor SP24 nie dopełnił natomiast obowiązku wynikającego z § 4 pkt 4 porozumienia zawartego pomiędzy ZCEMiP a SP24 o wykonywanie zadań służby BHP, wg którego „Każdy przypadek niewykonania lub nienależytego wykonania przez pracownika Wykonawcy postanowień Porozumienia Zamawiający zobowiązany jest niezwłocznie zgłosić Dyrektorowi Zachodniopomorskiego Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej”. Główną przyczyną stwierdzonych w niniejszym wystąpieniu nieprawidłowości było niewystarczające doradztwo ze strony specjalisty ds. bhp w zakresie stosowania przepisów i zasad bhp, do którego zobowiązywał § 2 ust. 1pkt 13 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, zw. dalej rozporządzeniem w sprawie służby bhp, wg którego do zakresu działania służby bhp należy doradztwo w zakresie stosowania przepisów i zasad bhp. Wymieniony ponadto, pomimo próśb dyrektora SP24, nie brał udziału w tworzeniu regulaminu pracy, w którym zawarto ww. wykaz a wg  § 2 ust. 1pkt 9 do zakresu działania służby bhp należy udział w opracowywaniu zakładowych układów zbiorowych pracy, wewnętrznych zarządzeń, regulaminów i instrukcji ogólnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w ustalaniu zadań osób kierujących pracownikami w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Służba bhp przedstawiała dyrektorowi SP24 coroczne analizy stanu bhp oraz brała udział w kontrolach stanu bhp., przeprowadzanych raz w roku po przerwach wakacyjnych. 

5. Obiekt budowlany

SP24 zarządzało obiektem budowlanym, składającym się z 4 segmentów. Łączna powierzchnia zabudowy wynosiła 1 246 m²; całkowita powierzchnia działki, na której znajdował się obiekt budowlany wynosiła 25 805 m².

Zarządca obiektu w wymaganych terminach przeprowadzał okresowe kontrole stanu technicznego obiektu budowlanego instalacji i przewodów. Dyrektor SP24 na bieżąco informowała właściciela obiektu o wynikach kontroli. Ponadto, w miarę posiadanych środków finansowych, wykonywała zalecenia wynikające z kontroli. W grudniu 2016 r. osoba przeprowadzająca kontrole obiektu budowlanego, ze względu na stan techniczny zewnętrznych schodów prowadzących do szkoły od ul. Rymarskiej, opracowała opinię techniczną dotyczącą konieczności wykonania bieżącej naprawy schodów, do czasu uzyskania środków finansowych od właściciela obiektu. SP24 wykonała zalecenia oraz na bieżąco informowała właściciela obiektu o konieczności kompleksowej naprawy schodów.

6. Wypadki przy pracy

W okresie objętym kontrolą w jednostce zarejestrowano 1 wypadek przy pracy. Nie zarejestrowano chorób zawodowych, bądź podejrzeń o tego typu choroby. Wypadkowi uległa pracownica zatrudniona na stanowiskach sprzątaczki. Okoliczności i przyczyny wypadku ustalał zespół powypadkowy, w skład którego wchodził specjalista ds. bhp oraz przedstawiciel pracowników. Zespół powypadkowy bez zbędnej zwłoki przystąpił do ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, w ramach których wysłuchał wyjaśnień poszkodowanego, zebrał informacje od świadków wypadku, dokonał prawnej kwalifikacji wypadku oraz opracował wnioski i zalecenia profilaktyczne, wynikające z zaistniałego zdarzenia.

7. Ocena ryzyka zawodowego

Aktualizacja oceny ryzyka zawodowego została przeprowadzona we wrześniu 2017 r., po utworzeniu SP24. W aktualizacji brał udział specjalista ds. bhp oraz społeczny inspektor pracy. Ocena została przeprowadzona na następujących stanowiskach pracy: wychowawca świetlicy, nauczyciel przedszkola, pomoc nauczyciela - pedagog; nauczyciel zajęć praktyczno - technicznych; nauczyciel chemii; nauczyciel wychowania fizycznego; nauczyciel - bibliotekarz; pedagog szkolny; nauczyciel informatyki; pracownik administracyjno- biurowy; kucharz - pomoc kuchenna; sprzątaczka; robotnik do prac ciężkich; nauczyciel religii innych wyznań. Nie stwierdzono uchybień w powyższym zakresie. W ocenie uwzględniono maszyny, narzędzia i materiały jakie pracownicy wykorzystywali podczas wykonywania prac, zadania które wykonywali. Wykazano ponadto występujące na danym stanowisku pracy niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe czynniki, stosowane środki ochrony oraz wykazy osób zapoznanych z ryzykiem występującym na danym stanowisku pracy. W dniu kontroli wszyscy pracownicy zapoznani byli z ryzykiem występującym na danym stanowisku pracy oraz zasadami ochrony przed zagrożeniami. Dokument potwierdzenia zapoznania znajdował się w aktach osobowych pracownika.

8. Badania profilaktyczne

Badania profilaktyczne wykonywane były na podstawie umów zawieranych pomiędzy SP24, a jednostką służby zdrowia uprawnioną do wykonywania badań z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami. Przedmiotem kontroli były okresowe badania pracowników świadczących pracę w dniu kontroli oraz wstępne badania osób zatrudnionych po 01.01.2017 r. Kontrolą objęto 31 pracowników (stan osobowy jednostki w dniu kontroli).

Nie stwierdzono uchybień w powyższym zakresie. Wszyscy pracownicy posiadali aktualne badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami. Skierowania na badania profilaktyczne zawierały wymagane elementy, w tym  rodzaj i sposób wykonywania pracy oraz występujące na danym stanowisku czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe.

9. Szkolenia w dziedzinie bhp

Szkolenia wstępne: instruktaż ogólny przeprowadzali specjaliści z Ośrodka BHP ZCEMiP, instruktaż stanowiskowy przeprowadzał pracodawca. Szkolenia okresowe pracowników przeprowadzane były przez podmioty zewnętrzne uprawnione do przeprowadzania tego typu szkoleń. Kontrolą objęto 31 pracowników (stan osobowy jednostki w dniu kontroli). Kontrola wykazała, że pracodawca zapewnił pracownikom odbycie, odpowiedniego, do rodzaju wykonywanej pracy szkolenia. Szkolenia odbywały się w wymaganych, dla danego stanowiska czasookresach.  Wszyscy pracownicy w dniu kontroli posiadali aktualne szkolenia w dziedzinie bhp. Aktualne szkolenie posiadał również pracodawca.

10. Zewnętrzne kontrole organów kontroli nad warunkami pracy

Kontrole w obszarze nadzoru nad warunkami pracy (od 01.01.2017 r., do dnia kontroli WKiAW UM Szczecin) prowadziła Państwa Inspekcja Sanitarna (zw. dalej PIS) oraz Państwowa Inspekcja Pracy (zw. dalej PIP).Decyzją PIS nakazano SP24 zapewnienie właściwego stanu technicznego ścian w obieralni warzyw i klatce schodowej prowadzącej do piwnicy. Wystąpienie PIP zawierało 3 wnioski dotyczące sposobu prowadzenia ewidencji czasu pracy, dwukrotnego zatrudniania pracowników w czasie tej samej doby pracowniczej oraz rozkładów czasu pracy osób sprzątających. Termin wykonania decyzji PIS, na wniosek Dyrektora SP24, został prolongowany do dnia 30.09.2019 r. W zakresie wniosków zawartych w wystąpieniu PIP Dyrektor SP24 poinformowała PIP o przyjęciu wniosków do realizacji.

III. Uwagi i zalecenia

Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi SP24:

1. Zweryfikowanie wykazu prac szczególnie niebezpiecznych wykonywanych przez pracowników pod kątem obowiązujących przepisów w tym zakresie i stanu faktycznego w jednostce oraz opracowanie szczegółowych zasad wykonywania tego typu prac.
2. Bieżące aktualizowanie kart charakterystyki.
3. Odzież i obuwie robocze:
   1. zaprzestanie wypłacania ekwiwalentu pieniężnego za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego przez pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotników do prac ciężkich,
   2. wyposażanie pracowników w ww. przedmioty przez pracodawcę.
4. Służba bhp:
   1. poinformowanie Dyrektora ZCEMiP o niewykonywaniu obowiązków przez specjalistę ds. bhp,
   2. skuteczne egzekwowanie wykonywania obowiązków należących do służby bhp a w przypadku ich niewykonywania informowanie Dyrektora ZCEMiP.