Kontrole przeprowadzone przez wkiaw w 2006 roku

            W listopadzie 2006 r. Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin przeprowadził kontrolę w Miejskim Ośrodku Sportu Rekreacji i Rehabilitacji w Szczecinie, ul. Niedziałkowskiego 6 (zw. dalej MOSRiR) w zakresie dot. ustalenia przyczyn i skutków nieopłacenia należności tytułem składek wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za rok 2000. W wystąpieniu pokontrolnym przedstawiono ocenę badanych obszarów, dokonując poniższych ustaleń.

             Na mocy uchwały nr XV/467/99 Rady Miasta Szczecina z dnia 25.10.1999 r. w sprawie likwidacji zakładu budżetowego pod nazwą „Szczeciński Ośrodek Sportu i Rekreacji” MOSRiR przejął powstałe w toku działalności SOSiR zobowiązania,
w tym zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne pracowników likwidowanego podmiotu. Wartość nieopłaconych składek za 2000 rok (SOSiR w fazie likwidacji) wyniosła łącznie 161.232,36 zł.

            W ocenie kontroli MOSRiR nie podjął dostatecznych działań zmierzających do uregulowania ww. zobowiązań, co skutkowało poniesieniem dodatkowych kosztów związanych z obowiązkiem zapłaty odsetek od nieterminowo regulowanych należności. 

            Ustalono, że pismem z dnia 09.10.2000 r. skierowanym do Centrali ZUS w Warszawie poprzez ZUS Odział w Szczecinie, ówczesny Dyrektor MOSRiR potwierdził przejęcie przez MOSRIR zobowiązań po likwidowanym SOSiR oraz zwrócił się z wnioskiem o odstąpienie od naliczenia odsetek z tytułu nieterminowej płatności. Według wyjaśnień osoby zatrudnionej w latach 1998-2003 na stanowisku Głównego księgowego MOSRiR - ZUS nie ustosunkował się do ww. pisma. W dniu 12.09.2001 r. MOSRiR – działając w imieniu płatnika: SOSiR -  wpłacił na rzecz ZUS kwotę 161.232,36 zł. Ustalono, że ZUS  - w oparciu o dyspozycję art. 55 ustawy z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 ze zm.) zw. dalej o.p. stosowaną posiłkowo na mocy art. 31 ustawy z dnia 13.10.1998 r. – o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) - zaliczył dokonaną wpłatę proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim, w dniu wpłaty, kwota zaległości podatkowej pozostawała do kwoty odsetek za zwłokę. Następnie w dniu 22.02.2006 r. ZUZ Odział w Szczecinie ponownie wystąpił do MOSRiR z żądaniem uregulowania pozostałej części zaległości tj. kwoty 60.461,04 zł. (51.998 zł. – po korekcie), co łącznie z należnymi odsetkami wynosiło kwotę - 120.658 zł. MOSRiR – po negatywnie załatwionym wniosku o umorzenie zaległości – wpłacił żądaną kwotę należności głównej wraz z odsetkami w dniu 21.06.2006 r.

Ustalono, że MOSRiR nie podjął działań zmierzających do wyjaśnienia kwestii realizacji złożonego wniosku o umorzenie odsetek oraz stanu pozostałej – po wpłacie kwoty 161.232,36 zł – zaległości na rzecz ZUS. WW. ocenę uzasadnia m.in. brak
w MOSRiR pism monitujących udzielenie przez ZUS odpowiedzi na wniosek (w tym w zapisach dzienników korespondencji przychodzącej i wychodzącej za okres od 09.10.2000 r. do 01.10.2001 r.). Podkreślenia wymaga ponadto, że ww. dzienniki nie zawierały wpisu dot. pisma ZUS z dnia 28.11.2000 r. tj. pisma stanowiącego - według pisemnych wyjaśnień podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - odpowiedź na wniosek MOSRiR w sprawie umorzenia odsetek. Po stronie wpisów pism wychodzących brak było z kolei pisma monitującego udzielenie odpowiedzi na powyższy wniosek. Stwierdzono jednak, że rejestr korespondencji w ww. okresie posiadał szereg wpisów pism wychodzących jak i przychodzących (ZUS jako nadawca i odbiorca) w których nie określono ani treści korespondencji ani osoby będącej odbiorcą pisma, co uniemożliwiało ustalenie faktu skutecznego poinformowania przez ZUS o odmowie realizacji wniosku o umorzenie odsetek.

Zaksięgowanie ww. kwoty 161.232,36 zł (bez weryfikacji w ZUS) w całości jako spłaty należności głównej tj. zaległych składek na ubezpieczenie społeczne, spowodowało, że ewidencja księgowa MOSRIR nie wykazywała do 2006 r. stanu zadłużenia w tym zakresie. W ocenie kontroli oczekiwanie na odpowiedź ZUS i wywodzenie z faktu nieustosunkowania się przez organ ubezpieczenia do wniosku o umorzenie odsetek okoliczności, iż ZUS umorzył zadłużenie w powyższym zakresie pozostawało w sprzeczności ze stosowanym odpowiednio art. 55 §1 o.p. według którego odsetki za zwłokę wpłacane są bez wezwania organu i stosowaną przez ZUS z urzędu ww. zasadą proporcjonalnego zaliczania wpłaty na poczet zaległości i odsetek (przepis bezwzględnie obowiązujący). Odstąpienie od naliczenia odsetek od nieterminowej wpłaty przybrać musiało bowiem formę doręczonego stronie rozstrzygnięcia w postaci wydania decyzji (pozytywnej lub negatywnej). Załatwienie sprawy przez organ administracji publicznej jakim jest ZUS nie mogło tym samym przybrać formy tzw. milczenia organu. Skoro zatem ZUS nie ustosunkował się – według twierdzeń pracownika MOSRiR - do wniosku płatnika składek w przedmiocie umorzenia odsetek od zaległości, obowiązkiem MOSRiR było podjęcie działań zmierzających do wyjaśnienia ww. okoliczności włącznie ze złożeniem zażalenia na niezałatwienie sprawy w terminie do organu administracji publicznej wyższego stopnia (właściwego ministra do spraw polityki społecznej) w oparciu o art. 37§1 ustawy z dnia 14.06.1960 r. kodeks postępowania administracyjnego
(j.t. Dz. U.z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.).

            Jako przyczynę nieopłacenia zaległych składek a tym samym konieczności uiszczenia zaległych odsetek wskazać również należy fakt, iż ZUS w latach 2002-2006 kilkakrotnie potwierdzał w formie zaświadczenia niezaleganie przez MOSRiR ze składkami na ubezpieczenie społeczne, pomimo, że nadal nieuregulowana była część należności przejętych przez MOSRiR po zlikwidowanym SOSiR. Spowodowane to było – według pisemnych wyjaśnień podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej (do którego skierowano skargę na działalność ZUS O/Szczecin) - niezłożeniem do dnia 04.04.2006 r. dokumentów powodujących formalne powiązanie rozliczeń z konta SOSiR do konta rozliczeniowego MOSRiR (wniosek o zmianę danych identyfikacyjnych płatnika składek - ZUS ZIPA). Obowiązek złożenia ww. wniosku spoczywał na kierowniku jednostki przejmującej zobowiązania z tytułu składek. Na uwagę zasługuje jednak fakt, iż brak ww. zgłoszenia nie stał na przeszkodzie do wystąpienia przez ZUS z wezwaniami do zapłaty przez MOSRiR zobowiązań SOSiR, co potwierdza posiadanie przez ubezpieczyciela wiedzy na temat przejęcia tychże zobowiązań.