Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2015 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin na przełomie marca i kwietnia 2015 r. przeprowadził kontrolę z zakresu bhp w Zespole Szkół Nr 10,
ul. Karpacka 29, 71-872 Szczecin. Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 07.05.2015 r.

I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności

WKiAW, mimo stwierdzonych uchybień, ocenił pozytywnie działalność jednostki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (ocena pozytywna z uchybieniami).
Pozytywna ocena dotyczyła:
- bezpiecznego użytkowania maszyn będących na wyposażeniu jednostki,
- stosowania niebezpiecznych, bądź szkodliwych mieszanin chemicznych,
- warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe oraz zaopatrywania pracowników w okulary korekcyjne do pracy przy monitorach ekranowych,
- wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze,
- oceny ryzyka zawodowego,
- wykonywania zadań przez służbę bhp.
Stwierdzone uchybienia dotyczyły:
- stanu technicznego budynków i ich otoczenia,
- ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy,
- badań profilaktycznych,
- szkoleń w dziedzinie bhp.

II. Oceny cząstkowe

1. Maszyny oraz sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości

Według stanu na dzień kontroli w jednostce znajdowały się następujące maszyny i sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości: maszyna czyszcząca, zmywarka do naczyń, patelnia elektryczna, maszyna wieloczynnościowa „wilk”, obieraczka do ziemniaków, kosiarka spalinowa, odśnieżarka, odkurzacz do liści, wiertarki, piła do drewna, kosiarka, szlifierka kątowa oraz 5 drabin aluminiowych.
Nie stwierdzono uchybień w badanym obszarze.
Pracodawca przeprowadził ocenę maszyn nabytych przed 2003 r. pod kątem spełnienia minimalnych wymagań określonych w rozdziale 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. Przeprowadzona ocena wykazała, że maszyny spełniają minimalne wymagania bhp określone w rozporządzeniu. Kontrola wykazała ponadto, że osoba zatrudniona na stanowisku konserwatora, posiadająca uprawnienia elektryczne w zakresie eksploatacji, na bieżąco prowadziła oględziny wszystkich maszyn będących na wyposażeniu jednostki.
WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

2. Czynniki chemiczne

Prace z użyciem niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie mieszanin chemicznych w ZS10 wykonywały osoby zatrudnione na następujących stanowiskach: kucharz, pomoc kuchenna, sprzątaczka, konserwator.
Nie stwierdzono uchybień w badanym obszarze.
Przeprowadzone podczas kontroli oględziny pomieszczeń i stanowisk pracy wykazały, że pracodawca prawidłowo przechowywał i stosował ww. mieszaniny. Mieszaniny przechowywane były w wydzielonym pomieszczeniu, do którego dostęp miała wyłącznie osoba zatrudniona na stanowisku kierownika gospodarczego, która wydawała pracownikom ilości mieszanin niezbędne do prawidłowego wykonywania obowiązków. Mieszaniny, zarówno w magazynie, jak i na stanowiskach pracy znajdowały się w oryginalnych opakowaniach, prawidłowo oznakowane. Użytkownicy mieszanin mieli dostęp do informacji zawartych w kartach charakterystyki. Opracowano także instrukcję stosowania mieszanin, z którą zapoznano pracowników.
WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

3. Praca przy monitorach ekranowych

Prace przy obsłudze monitorów ekranowych w ZS10 wykonywały osoby zatrudnione na następujących stanowiskach: sekretarz szkoły, kierownik gospodarczy oraz główny księgowy.
Nie stwierdzono uchybień w badanym obszarze.
Przeprowadzone przez kontrolujących oględziny wykazały, że pracodawca właściwie zorganizował ww. stanowiska, zapewniając prawidłowe wyposażenie i rozmieszczenie elementów wyposażenia w sposób nie powodujący nadmiernego obciążenia układu mięśniowo – szkieletowego oraz narządu wzroku. Stan poszczególnych elementów zapewniał bezpieczeństwo pracy, w tym również ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym.
Pracownikom, w stosunku do których lekarz podczas badań profilaktycznych stwierdził potrzebę stosowania okularów korekcyjnych do pracy przy monitorze ekranowym, pracodawca refundował koszt ich zakupu.
WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

4. Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Zasady wyposażania pracowników w odzież i obuwie robocze zostały ustalone w zakładowym Regulaminie pracy. Pracodawca na wszystkich stanowiskach, na których wymagane było stosowanie ww. przedmiotów, dopuścił używanie przez pracowników własnej odzieży i obuwia, spełniających wymagania Polskich Norm. Za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego oraz pranie i konserwację odzieży pracownikom wypłacano ekwiwalent pieniężny.
Nie stwierdzono uchybień w powyższym zakresie.
Pracodawca otrzymał pisemną zgodę poszczególnych pracowników na używanie własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bhp w zamian za wypłatę ekwiwalentu. Kontrola nie wykazała zaległości w wypłacie ww. ekwiwalentu.
W dniu oględzin wszyscy pracownicy, znajdujący się na stanowiskach pracy, byli wyposażeni w odzież i obuwie robocze.
WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

5. Ocena ryzyka zawodowego

W 2010 r. zespół, w skład którego wchodził, między innymi: inspektor ds. bhp oraz społeczny inspektor pracy, przeprowadził ocenę ryzyka zawodowego na 12 stanowiskach pracy (pedagogicznych, administracyjno – biurowych oraz robotniczych). W 2011 r. ocenę uzupełniono o nowopowstałe stanowisko animatora środowiskowego.
Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego zawierała elementy, takie jak: opis stanowiska pracy; stosowane przez pracownika narzędzia i materiały; wykonywane czynności; występujące na stanowisku niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe czynniki środowiska pracy; wykazy osób pracujących na danym stanowisku; wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy; środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko.
Nie stwierdzono uchybień w powyższym zakresie.

W zakładowym Regulaminie pracy pracodawca ustalił sposób informowania pracowników
o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Z ryzykiem zawodowym pracownicy byli zapoznawani podczas szkoleń
w dziedzinie bhp oraz podczas rad pedagogicznych. W dniu kontroli wszyscy pracownicy byli zapoznani z ryzykiem zawodowym występującym na danym stanowisku.
WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

6. Służba bhp

Zadania służby bhp w ZS10 (stan zatrudnienia 39 osób), na podstawie umów cywilnoprawnych, wykonywał starszy specjalista ds. bhp, zatrudniony w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej w Szczecinie.
Nie stwierdzono uchybień w wykonywaniu zadań przez specjalistę ds. bhp.
Osoba wykonująca zadania tej służby w ZS10: brała udział w kontrolach warunków pracy i nauki oraz przestrzegania przepisów bhp; informowała pracodawcę o stwierdzonych zagrożeniach oraz przedstawiała propozycje rozwiązań zmierzających do poprawy stanu bhp; przedstawiała pracodawcy roczne analizy stanu bhp, współuczestniczyła w tworzeniu wewnętrznych przepisów z zakresu bhp; brała udział w prowadzeniu postępowania powypadkowego oraz prowadziła dokumentację z tego zakresu; brała udział w ocenie ryzyka zawodowego; prowadziła doradztwo w zakresie stosowania przepisów i norm bhp.
WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

7. Budynki i ich otoczenie

ZS10 usytuowany był w 1 budynku, którego powierzchnia zabudowy wynosiła 1 246 m2
Na terenie zarządzanym przez ZS10 znajdował się również budynek mieszkalny z 2 mieszkaniami służbowymi. Powierzchnia zabudowy budynku mieszkalnego wynosiła 138,8 m2. Dla budynku szkoły prowadzono książkę obiektu budowlanego, zawierającą wpisy dotyczące: danych technicznych charakteryzujących obiekt; planu sytuacyjnego obiektu
z zaznaczonymi granicami nieruchomości; protokołów z kontroli okresowych stanu technicznego obiektu; protokołów odbioru robót remontowych i modernizacyjnych w obiekcie.
Dla budynku mieszkalnego nie było obowiązku prowadzenia książki obiektu budowlanego.
Kontrole budowlane, wynikające z zapisów art. 62 ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, zw. dalej u.p.b. wykazały zły stan techniczny nawierzchni placu apelowego, nawierzchni wejścia do budynku, ciągów komunikacyjnych, schodów zewnętrznych od strony wejścia głównego, murków oporowych; ubytki w schodach wewnętrznych wykonanych z lastryko; zły stan techniczny sanitariatów.
Powyższe nieprawidłowości potwierdzono podczas prowadzonych w ramach kontroli WKiAW oględzin obiektu i jego otoczenia. Stwierdzone nieprawidłowości były niezgodne z art. 61
pkt 1 ww. ustawy, wg którego obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, jak również zapisom art. 214 § 2 ustawy z dnia
26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, zw. dalej k.p. wg którego pracodawca jest obowiązany utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także tereny
i urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Było to również sprzeczne z § 14 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy do prac szczególnie niebezpiecznych, zw. dalej rozporządzeniem w sprawie ogólnych przepisów bhp, wg którego pracodawca jest obowiązany utrzymywać pomieszczenia pracy w czystości i porządku oraz zapewnić ich okresowe remonty i konserwacje w celu zachowania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy.
Obowiązek wykonania remontu kompleksowego sanitariatów nałożony został na jednostkę także decyzjami inspekcji sanitarnej (prolongowanej na dzień kontroli: do 31.08.2015 r. 
w zakresie pomieszczeń sanitarnych dla uczniów na terenie szkoły; do 31.12.2015 r. w zakresie pomieszczeń z natryskami przy sali gimnastycznej).
Prowadzone w ramach kontroli oględziny wykazały ponadto, że z pomieszczeń kuchni szkolnej do zaplecza kuchennego, gdzie mieściły się pomieszczenia higieniczno – sanitarne pracownic kuchni oraz magazyny żywnościowe, prowadziło 11 betonowych schodów niespełniających wymogów bezpiecznego ich użytkowania. Szerokość poszczególnych stopni wynosiła 21,5 cm, wysokość 17 cm. Kąt nachylenia schodów wynosił 40, co nie odpowiadało parametrom określonym w § 69 ust. 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury
z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wg którego szerokość stopni stałych schodów wewnętrznych powinna wynikać z warunku określonego wzorem: 2h + s = 0,6 do 0,65 m, gdzie h oznacza wysokość stopnia, s - jego szerokość.
Z powyższego wzoru wynika zatem, że szerokość poszczególnych stopni winna wynosić w przedziale od 0,26 do 0,31 m. Zmniejszona szerokość stopni spowodowała zwiększenie kąta ich nachylenia do 40, co spotęgowało zagrożenie. Stwierdzono ponadto, że z powodu wieloletniego użytkowania oraz farby olejnej, którą zostały pomalowane schody były śliskie.
Ze schodów, poza pracownikami ZS10, korzystały również osoby dowożące zaopatrzenie do kuchni szkolnej.
Przyczyną nieprawidłowości była wada konstrukcyjna schodów w momencie ich budowy (budynek oddany do eksploatacji w 1966 r.).
Stwierdzono, że kontrole obiektów budowlanych (budynku szkoły i budynku mieszkalnego) przeprowadzane były w terminach i zakresach wynikających z zapisów art. 62 ust. 1 pkt 1 i 2 u.p.b., przez osoby posiadające uprawnienia w danym zakresie. Wyniki kontroli pozwalały na dalsze, bezpieczne użytkowanie budynków i ich otoczenia.
Ustalono jednocześnie, że pracodawca wielokrotnie zwracał się do organu nadrzędnego z prośbą o wyasygnowanie środków finansowych na wykonanie obowiązków wynikających
z decyzji inspekcji sanitarnej, a także zaleceń z kontroli budowlanych.
Nie poczyniono natomiast żadnych kroków w zakresie dostosowania schodów zaplecza kuchennego do obowiązujących przepisów, bądź wyłączenia ich z eksploatacji ponieważ nie widziano możliwości technicznych na poprawę tego stanu.
WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w obszarze wykonywania zaleceń wynikających z kontroli obiektów budowlanych oraz obowiązków wynikających z decyzji inspekcji sanitarnej; negatywnie natomiast w zakresie bezpiecznego korzystania z pomieszczeń zaplecza kuchennego (ocena pozytywna z nieprawidłowością).

8. Wypadki przy pracy

W okresie objętym kontrolą w ZS10 doszło do 1 wypadku przy pracy, w którym poszkodowaną została osoba zatrudniona na stanowisku nauczyciela nauczania początkowego.
Kontrola wykazała brak niezwłoczności dotyczącej wszczęcia postępowania powypadkowego. Do wypadku doszło w dniu 23.05.2014 r. natomiast postępowanie wszczęto w dniu 10.06.2014 r., tj. po 18 dniach od zdarzenia, a wg § 2 oraz § 7 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, powinien poinformować niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego. Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół powypadkowy jest obowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.
Przyczyną uchybienia była błędna interpretacja przepisów ze strony osoby zatrudnionej na stanowisku sekretarza szkoły, która po zgłoszeniu przez poszkodowaną wypadku nie nadała sprawie biegu oczekując od poszkodowanej potwierdzenia wypadku przez lekarza.
Nie stwierdzono uchybień w pracach zespołu powypadkowego dotyczących ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy oraz realizacji zaleceń pokontrolnych.
Nie stwierdzono również uchybień w prowadzeniu dokumentacji z tego zakresu.
WKiAW, pomimo stwierdzonego uchybienia, pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna z uchybieniem).

9. Badania profilaktyczne

Badania profilaktyczne wykonywane były na podstawie umów zawieranych pomiędzy ZS10, a jednostką służby zdrowia uprawnioną do wykonywania badań z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami.
W stosunku do 1 osoby stwierdzono uchybienie polegające na dopuszczeniu do pracy bez wstępnych badań lekarskich do umowy z dnia 01.09.2013 r. (przerwa pomiędzy kolejnymi umowami wynosiła powyżej 30 dni), co naruszyło art. 229 § 1 w ówczesnym brzmieniu oraz § 4 k. p., wg którego wstępnym badaniom lekarskim podlegają osoby przyjmowane do pracy. Badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.
Uchybienie powstało ponieważ osoba zatrudniona na stanowisku sekretarza szkoły przeoczyła fakt, iż pomiędzy kolejnymi umowami, zawieranymi z pracownicą wystąpiła przerwa trwająca ponad 30 dni.
Nie stwierdzono uchybień w odniesieniu do pozostałych pracowników (38 osób), którzy mieli aktualne badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami.
WKiAW, pomimo stwierdzonego uchybienia, pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna z uchybieniem).

10. Szkolenia w dziedzinie bhp

Kontrolą objęto 39 pracowników.
Szkolenia wstępne: instruktaż ogólny przeprowadzali specjaliści z Ośrodka BHP Zachodniopomorskiego Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej (zw. dalej OBHP ZCEMiP), instruktaż stanowiskowy przeprowadzał: na stanowiskach pedagogicznych Dyrektor ZS10, na pozostałych stanowiskach osoba zatrudniona na stanowisku kierownika gospodarczego.
Stwierdzono uchybienie polegające na odbyciu przez 1 osobę szkolenia wstępnego na kilka dni przed nawiązaniem stosunku pracy, co naruszyło art. 2373 § 3 k.p., wg którego szkolenia odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.
Główną przyczyną uchybienia było to, że jednostką wyznaczoną do przeprowadzania szkoleń wstępnych w dziedzinie bhp dla pracowników był OBHP ZCEMiP, który do 01.09.2013 r. przeprowadzał szkolenia raz w tygodniu.
Pozostali pracownicy jednostki mieli aktualne szkolenia w dziedzinie bhp, wykonane w określonych przepisami terminach.
Kontrola wykazała jednocześnie, że Dyrektor ZS10 miał aktualne szkolenie w dziedzinie bhp dla pracodawców, a osoba zatrudniona na stanowisku kierownika gospodarczego szkolenie dla osób kierujących pracownikami.
WKiAW, pomimo stwierdzonego uchybienia, pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna z uchybieniem).

III. Uwagi i zalecenia

Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi ZS10:
1. Podejmowanie dalszych działań zmierzających do pozyskania środków finansowych na realizację obowiązków wynikających z decyzji inspekcji sanitarnej oraz zaleceń wynikających z kontroli budowlanych.
2. Zapewnienie bezpieczeństwa, zgodnie z obowiązującymi przepisami, osobom korzystającym ze schodów prowadzących do pomieszczeń magazynowych kuchni oraz pomieszczeń sanitarnych zaplecza kuchennego.
3. Niezwłoczne wszczynanie postępowań powypadkowych.
4. Odbywanie wstępnych badań lekarskich zgodnie z obowiązującymi przepisami.
5. Odbywanie szkoleń w dziedzinie bhp w czasie pracy.