Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2015 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w kwietniu 2015 r. przeprowadził kontrolę w Szkole Podstawowej nr 37, im. kpt. A. Ledóchowskiego, ul. Rydla 6, 70 – 783 Szczecin (zw. dalej SP37). Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia  08.07.2015 r.

I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności

WKiAW, mimo stwierdzonych nieprawidłowości, ocenia pozytywnie działalność jednostki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (ocena pozytywna z nieprawidłowościami).

Stwierdzone nieprawidłowości i uchybienia dotyczyły:

• zakresu działania służby bhp i wykonywania zadań przez służbę bhp,
• ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy,
• oceny ryzyka zawodowego,
• wyposażania pracowników w odzież i obuwie robocze,
• użytkowania  maszyn nabytych przed 2003 r.
• wykazu prac szczególnie uciążliwych, bądź szkodliwych dla zdrowia kobiet,
• oceny warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe,
• badań z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami,
• szkoleń w dziedzinie bhp.

Pozytywna ocena dotyczyła:

• sposobu realizacji obowiązku wynikającego z decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego,
• przeprowadzania kontroli obiektu budowlanego, prowadzenia książki obiektu budowlanego oraz realizacji zaleceń wynikających z kontroli obiektu budowlanego.

II. Oceny cząstkowe

Wypadki przy pracy

W okresie objętym kontrolą w jednostce doszło do 4 wypadków przy pracy. Wypadkom uległy osoby zatrudnione na następujących stanowiskach pracy: specjalista, nauczyciel, nauczyciel, konserwator.

Ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków zajmował się zespół powypadkowy, w skład którego wchodził specjalista ds. bhp oraz społeczny inspektor pracy.

 WKiAW negatywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena negatywna).

Ocena ryzyka zawodowego

Ocenę ryzyka zawodowego w SP37 przeprowadzano sukcesywnie w latach od 2010 r. do 2013 r., ogółem dla 20 stanowisk pracy. Ocenę przeprowadzał zespół w składzie: specjalista ds. bhp oraz społeczny inspektor pracy.

Kontrola wykazała niespójność w dokumentacji oceny ryzyka zawodowego
z obowiązującymi przepisami. W dokumentacji brak było: opisu stosowanych na stanowisku maszyn i narzędzi; wykazu osób pracujących na danym stanowisku, co  naruszyło § 39a  ust. 3 pkt 1 a i e  rozporządzenia  Ministra Pracy i Polityki Socjalnej  z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, wg którego  pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności: opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów,osób pracujących na tym stanowisku.

Stwierdzono ponadto, że na stanowisku:

• nadzorcy przejść dla pieszychnie uwzględniono zagrożenia jakim są wypadki komunikacyjne (najechanie przez pojazd),
• na stanowisku nauczyciela bibliotekarza bezzasadnie wskazano zagrożenie jakim jest obciążenie narządu mowy podczas gdy jednocześnie wykazano, że ponad połowę dobowego wymiaru czasu pracy wykonuje on prace przy monitorze ekranowym. Pominięto natomiast zagrożenia biologiczne charakterystyczne dla tego stanowiska (grzyby, pleśnie),
• dla większości stanowisk w jednej pozycji wskazano łącznie grupy zagrożeń fizycznych, chemicznych, biologicznych i oszacowano wspólny poziom ryzyka, co było sprzeczne z § 39a ust. 3  pkt. 2 ww. rozporządzenia, wg którego (…) dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać
  w szczególności: wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego
  z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko. Udokumentowane w taki sposób ryzyko zawodowe było nieczytelne  nie wskazywało poziomu dopuszczalności dla poszczególnych zagrożeń oraz uniemożliwiało wskazanie adekwatnych środków  profilaktycznych zmniejszających ryzyko.

Nie stwierdzono uchybień w zapoznawaniu pracowników z ryzykiem występującym na danym stanowisku pracy oraz zasadami ochrony przed zagrożeniami.

WKiAW pozytywnie, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości,  ocenił działalność jednostki
w badanym obszarze (ocena pozytywna z nieprawidłowościami).

Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Rodzaje środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz   okresy używalności odzieży i obuwia roboczego zostały ustalone w zakładowym Regulaminie pracy.

Kontrolą objęto wyposażenie 25 osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych.

Kontrola wykazała, iż 4 osoby nie otrzymały w ustalonych przez pracodawcę terminach, należnej odzieży i obuwia roboczego, co naruszyło przepis art. 237⁷ § 1 oraz art. 237⁸ § 1 k.p.,wg którego pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież
i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach. Pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne oraz przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

Przyczyną uchybień było nadmierne i niezgodne z przepisami obciążenie obowiązkami specjalisty ds. bhp.

Nie stwierdzono uchybień w prowadzeniu dokumentacji z zakresu wyposażania pracowników w ww. przedmioty. Pracodawca na bieżąco aktualizował tabelę przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz prowadził indywidualne karty wyposażenia.

WKiAW pozytywnie, pomimo stwierdzonych uchybień, ocenił działalność jednostki
w badanym obszarze (ocena pozytywna z uchybieniami).

Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w procesie pracy

Maszyny

Na wyposażeniu jednostki znajdowały się maszyny: wykorzystywane do prac porządkowych i konserwacyjnych, do przygotowywania posiłków w kuchni szkolnej oraz drabiny. Przed 2003 r. nabyte zostało 6 maszyn oraz 4 drabiny.

Kontrola wykazała, że maszyny nabyte przed 2003 r. nie zostały ocenione pod kątem spełniania minimalnych wymagań określonych w rozdziale 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki  z dnia 30 października 2002 r.w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy, a wg § 34 rozporządzenia maszyny nabyte przed dniem 1 stycznia 2003 r. powinny być, w terminie do dnia 1 stycznia 2006 r., dostosowane do minimalnych wymagań dotyczących maszyn, określonych w rozdziale 3.

Oceny nie przeprowadzono ponieważ pracownik służby bhp uznał, że przeprowadzane przez konserwatora z uprawnieniami elektrycznymi (w zakresie eksploatacji i dozoru) doraźne kontrole są wystarczające.

Kontrola potwierdziła, że ww. pracownik prowadził doraźne kontrole maszyn kuchennych
i elektronarzędzi.

WKiAW pozytywnie, pomimo stwierdzonych uchybień, ocenił działalność jednostki
w badanym obszarze (ocena pozytywna z uchybieniami).

Prace szczególnie uciążliwe bądź szkodliwe dla zdrowia kobiet

W jednostce zatrudnionych było 135 kobiet na stanowiskach pedagogicznych, administracyjno – biurowych i robotniczych. Kontrola ustaliła, że pracownice wykonywały prace związane, między innymi z ręcznym podnoszeniem i przenoszeniem ciężarów, prace w hałasie, prace przy monitorach ekranowych, prace w  kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi i chemicznymi. 

Kontrola wykazała, że nie został opracowany wykaz prac wzbronionych kobietom, a wg art. 104¹ § 1 pkt 6 k.p. Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności: wykazy prac wzbronionych kobietom. Wykaz powinien być ustalony na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10.09.1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet .

Przyczyną uchybienia była niewystarczająca znajomość przepisów ze strony specjalisty
ds. bhp, który nie wskazał pracodawcy potrzeby opracowania ww. wykazu.

WKiAW negatywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena negatywna).

Praca przy monitorach ekranowych

Prace przy monitorach ekranowych wykonywały osoby zatrudnione na następujących stanowiskach: zastępca dyrektora, kierownik gospodarczy, intendent,  specjalista ds. kadr, specjalista ds. płac, sekretarka, specjalista ds. gospodarczych, księgowy, nauczyciel bibliotekarz.

Pracodawca cyklicznie przeprowadzał ocenę warunków pracy na tych stanowiskach. Ostatnia ocena została przeprowadzona w lutym 2015 r.

Kontrola ujawniła niespójność w dokumentacji ww. oceny z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Według oceny 7 pracowników zatrudnionych w 8 godzinnym systemie pracy wykonywali  prace przy monitorach ekranowych przez 8 godz. dziennie, podczas gdy  zapis § 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe zobowiązuje pracodawcę do zapewnienia pracownikom łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nie obciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała - przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora ekranowego lub co najmniej 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego. Pracownikowi ponadto przysługuje  przerwa na posiłek, możliwość korzystania z toalety.  Przyczyną uchybienia była niewystarczająca znajomość przepisów ze strony specjalisty ds. bhp.

Pracownicy, u których w ramach na badań profilaktycznych, lekarz stwierdził potrzebę stosowania okularów korekcyjnych do pracy przy monitorze ekranowym otrzymywali od pracodawcy zwrot kosztów za okulary zakupione we własnym zakresie (do wysokości 300,00 zł).

WKiAW pozytywnie, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości,  ocenił działalność jednostki
w badanym obszarze (ocena pozytywna z nieprawidłowościami).

Czynniki chemiczne

W jednostce stosowano niebezpieczne, bądź szkodliwe mieszaniny chemiczne do prac związanych z konserwacją, utrzymaniem czystości w obiekcie oraz dezynfekcją. Prace
w narażeniu na ww. mieszaniny wykonywały osoby zatrudnione na stanowiskach robotniczych.

Nie stwierdzono uchybień w powyższym zakresie.

Pracodawca posiadał aktualny spismieszanin chemicznych oraz kartycharakterystyki,
z którymi zapoznano pracowników. Mieszaniny przechowywane były w oryginalnych opakowaniach zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem. Pracodawca prowadził ponadto wewnętrzne kontrole bhp na stanowiskach pracy, na których stosowano ww. mieszaniny.

WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

 Badania profilaktyczne i szkolenia bhp

Badania profilaktyczne

Badania profilaktyczne wykonywane były na podstawie umów zawieranych pomiędzy SP37, a jednostką służby zdrowia uprawnioną do wykonywania badań z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami.

Na 60 pracowników objętych kontrolą (38% stanu osobowego jednostki) w stosunku do 7 stwierdzono uchybienia w  zakresie dopuszczania do pracy bez wstępnych badań lekarskich.

co było niezgodne art. 229 § 1 pkt 1 k.p., w ówczesnym brzmieniu, wg którego wstępnym badaniom lekarskim podlegają osoby przyjmowane do pracy. Badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

Odpowiedzialną za kierowanie pracowników na badania profilaktyczne w owym czasie był specjalista ds. bhp, który uznał, że ponieważ pracownicy mają aktualne badania okresowe nie ma potrzeby wykonywać badań wstępnych.

W związku z tym, że z dniem 01.04.2015 r. po zmianie zapisów art. 229 § 1
pkt 1 k.p. dozwolone stało się dopuszczanie pracowników do pracy na podstawie aktualnych orzeczeń lekarskich, w tym od innego pracodawcy,a pracownicy zostali zatrudnieni na to samo stanowisko o takich samych warunkach pracy, odstąpiono od wydawania zaleceń.

Pozostali pracownicy objęci kontrolą mieli aktualne badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami.

WKiAW pozytywnie, pomimo stwierdzonych uchybień,  ocenił działalność jednostki
w badanym obszarze (ocena pozytywna z uchybieniami).

Szkolenia w dziedzinie bhp

Szkolenia wstępne: instruktaż ogólny przeprowadzał specjalista ds. bhp, instruktaż stanowiskowy przeprowadzał Dyrektor SP37 oraz  osoby kierujące pracownikami (z-cy dyrektora, kierownik gospodarczy). Szkolenia okresowe przeprowadzał podmiot zewnętrzny.

Na 60 osób objętych kontrolą w stosunku do 7 stwierdzono uchybienia polegające na:

• dopuszczeniu do pracy bez wstępnych szkoleń w dziedzinie bhp7 pracowników, co  stało w sprzeczności z przepisem art. 237³ § 2 k.p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa
  i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy,
• odbyciu wstępnych szkoleń (ogólnych i stanowiskowych - minimum 11 godz. lekcyjnych)  przez 4 pracowników, zatrudnionych na stanowiskach robotniczych,
  w jednym dniu roboczym,  co uchybiło art. 237³ § 3 k.p., wg którego szkolenia odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Odpowiedzialną za szkolenia w dziedzinie bhp pracowników SP37 był
specjalista ds. bhp, który błędnie zinterpretował obowiązujące w tym zakresie przepisy.  Przyczyną uchybienia było również powierzenie ww. obowiązków niewłaściwej osobie.

Pozostali pracownicy objęci kontrolą posiadali aktualne szkolenia w dziedzinie bhp. Osoby przeprowadzające szkolenia posiadały niezbędne kwalifikacje i wymagane przepisami uprawnienia do prowadzenia szkoleń w dziedzinie bhp.

WKiAW pozytywnie, pomimo stwierdzonych uchybień,  ocenił działalność jednostki
w badanym obszarze (ocena pozytywna z uchybieniami).

Kontrole organów zewnętrznych nad warunkami pracy

Kontrole w powyższym zakresie w SP37 prowadziły: Państwowa Inspekcja Sanitarna, Państwowa Inspekcja Pracy, Państwowa Straż Pożarna, Państwowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego.

W roku 2010 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Szczecinie zobowiązał SP37 do wykonania remontu pomieszczeń higieniczno sanitarnych dla uczniów. Na prośbę Dyrektora SP37 wykonanie powyższych obowiązków prolongowano do 31.12.2015 r.

Nie stwierdzono uchybień w powyższym zakresie. Pracodawca na bieżąco informował organ nadrzędny o obowiązkach wynikających z decyzji, zwracał się z prośbą o środki finansowe na realizację obowiązków.

Na dzień kontroli opracowany został projekt przebudowy łazienek w SP37. Dyrektor WOś UM Szczecin poinformował Dyrektora SP37, iż  konieczność wykonania ww. prac została ujęta w planie finansowym na lata 2015 – 2019.

Pozostałe organy kontroli zewnętrznych nie stwierdziły uchybień w badanym zakresie.

WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy

SP37  usytuowana była w 1 budynku. Powierzchnia zabudowy wynosiła  3 994,16 m² . Odpowiedzialnym za nadzorowanie terminów przeprowadzania kontroli budowlanych, realizacji zaleceń pokontrolnych oraz prowadzenie książki obiektu budowlanego była osoba zatrudniona na stanowisku kierownika gospodarczego.

Nie stwierdzono uchybień w zakresie przeprowadzania kontroli obiektów budowlanych, wykonywania zaleceń wynikających z kontroli oraz prowadzenia książki obiektu budowlanego.

Obiekty budowlane poddawane były kontrolom w terminach i zakresach wynikających
z zapisów art. 62 ust. 1 pkt 1 lit. a i c oraz pkt 2 ustawy  z dnia 7 lipca  1994 r. Prawo budowlane. Kontrole przeprowadzały osoby posiadające uprawnienia w danym zakresie.
W toku kontroli budowlanych nie stwierdzono uchybień mogących  mieć wpływ na bezpieczeństwo osób z nich korzystających. Pracodawca, w miarę posiadanych środków finansowych, na bieżąco wykonywał zalecenia wynikające z kontroli.  Na bieżąco dokonywano wpisów w książkach obiektów budowlanych.

WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

III. Uwagi i zalecenia

Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi SP37:

1. Powierzenie służbie bhp wyłącznie zadań wynikających z rozporządzenia w sprawie tej służby.
2. Egzekwowanie od pracownika służby bhp prawidłowego wykonywania obowiązków wynikających z ww. rozporządzenia.
3. Wszczynanie postępowań powypadkowych bez zbędnej zwłoki.
4. Dokonywanie oględzin miejsc wypadku,  oględzin stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych,  warunków  wykonywania pracy przez poszkodowanego  oraz dokumentowanie ww. czynności.
5. Sprawdzanie przez pracownika służby bhp prawidłowości realizacji zaleceń zespołu powypadkowego.
6. Zobligowanie pracownika służby bhp do prawidłowego prowadzenia dokumentacji postępowań powypadkowych w zakresie dat.
7. Ocena ryzyka zawodowego
   • na stanowisku nadzorcy przejść dla pieszychuwzględnić zagrożenia komunikacyjne,
   • na stanowisku nauczyciela bibliotekarza: zweryfikowanie zagrożenia związanego
     z obciążeniem narządu mowy; zweryfikowanie rodzajów zagrożeń  biologicznych,
   • dokonanie oceny odrębnie dla każdego z czynników środowiska pracy.
8. Wyposażenie pracowników w należną odzież i obuwie robocze.
9. Przeprowadzenie oceny maszyn nabytych przed 2003 r. pod kątem minimalnych wymagań określonych w rozporządzeniu.
10. Ustalenie wykazu prac szczególnie uciążliwych bądź szkodliwych dla zdrowia kobiet
    w SP37 i włączenie do Regulaminu pracy.
11. Zweryfikowanie czasów pracy pracowników przy obsłudze monitorów ekranowych.
12. Odbycie wstępnych szkoleń w dziedzinie bhp przez osoby nie posiadające tego typu szkoleń.