Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2013 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w okresie 03-04.2013 r. przeprowadził kontrolę  w  Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci Słabo Słyszących im. Juliana Tuwima, ul. Grzymińska 6, 71-711 Szczecin, zwanym dalej SOSW w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy. Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 30.04.2013 r.

Kontrola pozytywnie, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości, ocenia działalność jednostki w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa i higieny pracy, zwanym dalej bhp, w okresie od 01.01.2011 r. do dnia kontroli (pozytywna z nieprawidłowościami). Nieprawidłowości dotyczyły:  nie wykonania niektórych  obowiązków nałożonych na pracodawcę decyzjami Państwowego Inspektora Sanitarnego; dokumentacji oceny ryzyka zawodowego; dostarczania pracownikom odzieży  i obuwia roboczego; badań z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami, wykazu prac szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia kobiet.

SOSW mieścił się w 2 budynkach: w budynku szkoły oraz internatu. Stwierdzono, że do czasu kontroli WKiAW, nie zrealizowano niektórych zaleceń nałożonych przez organy kontroli zewnętrznej. Dotyczyło to postanowień zawartych w decyzjach Państwowego Inspektora Sanitarnego, zwanego dalej PIS, nakładających na SOSW obowiązek wykonania remontów gwarantujących właściwy stan techniczno sanitarny: kuchni wraz z zapleczem, sali gimnastycznej, pomieszczeń higieniczno – sanitarnych, ciągów komunikacyjnych wewnątrz obiektów, a wg  zapisów  art. 207 § 2 pkt 6 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
(j.t. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), zwanego dalej k.p., pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
W szczególności pracodawca jest obowiązany zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy. Przyczyną nieprawidłowości był brak środków finansowych na realizację obowiązków wynikających z decyzji PIS. Szczególnie pilną stała się potrzeba wykonania kompleksowego remontu kuchni wraz z zapleczem ponieważ Decyzja PIS z 2005 r. w tym zakresie prolongowana była już 7 krotnie. Ostatni termin wykonania obowiązków ustalono na 31.08.2013 r.

Dokumentacja przedłożona do kontroli potwierdziła, że pracodawca na bieżąco występował do organu nadrzędnego z prośbą
o wyasygnowanie środków finansowych na realizację obowiązków wynikających z decyzji, jak również  do PIS o prolongatę terminów wykonania obowiązków. Jednocześnie w miarę posiadanych środków finansowych wykonywał remonty bieżące oraz przygotował dokumentację projektowo – kosztorysową do wykonania remontów wskazanych w decyzjach PIS. Kopie decyzji dotyczące stanu techniczno sanitarnego obiektów SOSW były również kierowane przez PIS do organu nadrzędnego.

Według wyjaśnień Dyrektora Wydziału Oświaty Urzędu Miasta Szczecin, rozważany jest wariant dostarczania posiłków do SOSW przez podmiot zewnętrzny. Pozostałe obowiązki wynikające z decyzji PIS (prolongowane do dnia 31.12.2013 r.) wykonywane mają być sukcesywnie, w miarę posiadanych środków finansowych.

Konieczność wykonania robót remontowych w ww. zakresie wskazanym powyżej, jak również konieczność: remontu nawierzchni betonowych; docieplenia ścian (internat); wymiany instalacji elektrycznej; wykonania wentylacji grawitacyjnej; usunięcia boazerii drewnianej (internat); wykonania instalacji wodno – kanalizacyjnej (budynek szkoły) wynikała także z przeprowadzonej we wrześniu 2012 r. kontroli obiektów budowlanych będących  w zarządzie SOSW.

Powyższe nieprawidłowości naruszały zapis art. 5  ust. 2 ustawy  z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j.t. Dz. U. z 2010 r., Nr 243, poz. 1623 ze zm.), wg którego obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej (…).

Negatywnie oceniono także dokumentację oceny ryzyka zawodowego przeprowadzoną  dla 13 wytypowanych stanowisk pracy. Dokumentacja była nieczytelna i niespójna, zawierała szereg błędów dotyczących braku, niewłaściwego bądź nieadekwatnego do wykonywanej pracy  wskazania w ocenie niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy. Niewłaściwe wskazanie ww. czynników lub ich brak skutkował złym oszacowaniem poziomu ryzyka oraz zastosowaniem adekwatnych do zagrożeń środków profilaktycznych.

Powyższe naruszało zapis § 39a ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (j.t. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem
w sprawie ogólnych przepisów bhp, wg którego pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać
w szczególności: opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie: stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów, wykonywanych zadań, występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy, stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej; wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego
z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko. Przyczyną nieprawidłowości było nierzetelne wykonanie obowiązków  przez specjalistę ds. bhp, wykonującego zadania służby bhp w SOSW.

W ramach prowadzonych czynności kontrolnych z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami stwierdzono, że w dniu kontroli wszyscy pracownicy dopuszczeni do pracy (82 osoby) posiadali aktualne badania okresowe. Stwierdzono natomiast, że:

• 1 osoba (na 3 zatrudnione po 01.01.2011 r.) z powodu przeoczenia ze strony kierownika gospodarczego, została dopuszczona do pracy bez wstępnych badań lekarskich,
• 1 osoba (na 6 objętych kontrolą), z powodu złej interpretacji przepisów ze strony ww., została dopuszczona do pracy  bez badań kontrolnych.

Powyższe naruszało zapis art. 229 § 4 k.p., wg któregopracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Z powodu braku środków finansowych 4 osoby (na 15 objętych kontrolą) nie otrzymały w 2012 r. należnej odzieży i obuwia roboczego, co było niezgodne z zapisami  art. 237⁷ § 1 k.p., wg którego pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach (…). Do dnia zakończenia kontroli odzież i obuwie robocze zostały zakupione i wydane uprawnionym pracownikom.

Z powodu przeoczenia w wykazie prac uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia kobiet, stanowiącym integralną część Regulaminu pracy SOSW,  zakazem wykonywania prac w narażeniu na działanie rozpuszczalników organicznych, jeżeli ich stężenia w środowisku pracy przekraczają wartości 1/3 najwyższych dopuszczalnych stężeń oraz wykonywania prac w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym przy przekroczeniu określonych parametrów objęto wyłącznie kobiety w ciąży gdy tym czasem zgodnie z Załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 ze zm.) zakaz ten obejmował również kobiety karmiące piersią.

Stwierdzono, że pracownicy SOSW użytkowali maszyny spełniające wymagania bhp, jak również zostali zapoznani z instrukcjami ich obsługi, co było zgodne z zapisem art. 215 pkt 1 k.p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny
i inne urządzenia techniczne zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy (…) oraz zapisem § 41 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia
w sprawie ogólnych przepisów bhp, wg którego pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych. Maszyny nie spełniające minimalnych wymagań bhp zostały wycofane z eksploatacji.

Nie stwierdzono uchybień w stosowaniu i przechowywaniu mieszanin niebezpiecznych i  mieszanin stwarzających zagrożenie. Stosowane w jednostce mieszaniny były prawidłowo oznakowane i przechowywane. Pracodawca posiadał ich aktualny spis i karty charakterystyki, z którymi zapoznał pracowników, wypełniając tym samym obowiązek wynikający z zapisu art. 221 § 2 k.p., wg którego niedopuszczalne jest stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem.

Z ustaleń kontroli wynikało, że wszyscy pracownicy dopuszczeni do pracy posiadali aktualne szkolenia w dziedzinie bhp określone
w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 ze zm.).

Pozytywnie należy ocenić również to, że w jednostce przeprowadzono ocenę warunków pracy na stanowiskach wyposażonych
w monitory ekranowe i wdrożono procedury zmierzające do usunięcia stwierdzonych uchybień. Ponadto ustalono zasady dotyczące sposobu refundacji kosztów zakupu okularów korekcyjnych do pracy przy monitorze ekranowym dla uprawnionych pracowników.  Powyższe odpowiadało zapisom § 5 oraz § 8 ust. 2  rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973),
wg których pracodawca jest obowiązany do przeprowadzania na stanowiskach pracy, wyposażonych w monitory ekranowe, oceny warunków pracy (..). Na podstawie oceny pracodawca jest obowiązany podejmować działania mające na celu usunięcie stwierdzonych zagrożeń i uciążliwości. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodne
z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

  Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi SOSW:

1. Podejmowanie dalszych działań mających na celu wskazanie organowi nadzorującemu potrzebę pilnego wykonania zaleceń wynikających z decyzji organów kontroli zewnętrznej nad warunkami pracy oraz zaleceń wynikających z kontroli obiektów budowlanych.
2. Dostosowanie dokumentacji oceny ryzyka zawodowego do obowiązujących przepisów.
3. Nie dopuszczanie pracowników do pracy bez wstępnych i kontrolnych badań    z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami.
4. Dostosowanie wykazu prac szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia kobiet do obowiązujących przepisów.