Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2013 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w 02.2013 r. przeprowadził kontrolę w Domu Pomocy Społecznej,
ul. Broniewskiego 4/6, zwanym dalej DPS w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy. Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 26.03.2013 r.

Kontrola pozytywnie, pomimo stwierdzonych uchybień,  ocenia działalność jednostki zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
(zw. dalej bhp), za okres od 1 stycznia 2011 r. do dnia kontroli (ocena pozytywna z uchybieniami).

Pozytywna ocena dotyczy: prawidłowej realizacji zaleceń organów kontroli zewnętrznych nad warunkami pracy, użytkowania maszyn
i urządzeń technicznych zapewniających bezpieczne i higieniczne warunki pracy, procedur postępowania przy narażeniu pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych i chemicznych, dostarczania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, oceny ryzyka zawodowego, profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami,  realizacji zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy, poddawania kontroli obiektu budowlanego.

Stwierdzone uchybienia dotyczą: sposobu prowadzenia książki obiektu budowlanego, nieprzestrzegania niektórych terminów szkoleń w dziedzinie bhp oraz sposobu prowadzenia kart ewidencji wyposażenia pracowników.

Kontrola nie wykazała uchybień w sposobie realizacji obowiązków nakładanych na jednostkę przez państwowe organy kontroli nad warunkami pracy. Pracodawca, zgodnie z zapisami art. 207 § 2 pkt  6 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz. U.
z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), zwanej dalej k. p., zapewnił wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez ww. organy.

W trakcie przeprowadzonych oględzin pomieszczeń  i procesów pracy w DPS stwierdzono, że wszystkie maszyny oraz sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości (drabiny) użytkowane w jednostce zostały nabyte po 2003 r. i spełniały wymagania bhp. Pracodawca udostępnił pracownikom szczegółowe instrukcje obsługi maszyn i urządzeń technicznych. Instrukcje umieszczone były w widocznych dla pracowników miejscach. Wyczerpano  tym samym dyspozycję zawartą w art. 215   pkt 1 k. p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy (…)  oraz § 41 ust.  1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej    z dnia  26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.), wg którego pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych.

Pozytywnie należy również ocenić działania pracodawcy związane z zabezpieczeniem pracowników przed szkodliwym działaniem czynników biologicznych i chemicznych. Pracodawca dokonał oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem pracowników na ww. czynniki. Ocena ryzyka zawodowego z dnia 17.09.2012 r. uwzględniała wszystkie zagrożenia związane ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi  oraz chemicznymi.

W jednostce opracowano szczegółowe procedury bezpiecznego postępowania z niebezpiecznymi czynnikami biologicznymi
i chemicznymi oraz procedury usuwania odpadów biologicznych.

Pracownikom zapewniono:

• adekwatne do zagrożeń środki ochrony indywidualnej,
• właściwe warunki prania i dezynfekcji odzieży  narażonej na skażenie czynnikiem biologicznym, bądź chemicznym,
• odpowiednie do wykonywanych prac pomieszczenia i urządzenia higieniczno sanitarne oraz środki higieny osobistej (w tym środki do dezynfekcji rąk),
• systematyczne szkolenia z powyższej tematyki,
• dostęp do informacji zawartych w kartach charakterystyki niebezpiecznych i stwarzających zagrożenie mieszanin chemicznych.

W toku oględzin stwierdzono, że szkodliwe czynniki chemiczne były prawidłowo oznakowane i przechowywane, bez możliwości dostępu osób nieuprawnionych.

Nie stwierdzono uchybień w prowadzeniu dokumentacji z powyższego zakresu, w tym:

• rejestru prac narażających pracowników na działanie szkodliwego czynnika biologicznego zakwalifikowanego, wg zapisów załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia  2005 r.  w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki
  (Dz. U. Nr 81, poz. 716 ze zm.), do grupy 3 zagrożenia,
• rejestru prac i pracowników narażonych na działanie, wg zapisów ówcześnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. Nr 280, poz. 2771 ze zm.),  biologicznych czynników rakotwórczych,
• sprawozdań przekazywanych corocznie wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu oraz okręgowemu inspektorowi pracy, zawierających szczegółowe dane dotyczące biologicznych czynników rakotwórczych występujących w jednostce.

Pracodawca posiadał ponadto aktualny:

• spis stosowanych niebezpiecznych i stwarzających zagrożenie mieszanin chemicznych,
• karty charakterystyki ww. mieszanin.

Lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami otrzymywał również pełną informację o narażeniu pracowników na szkodliwe czynniki biologiczne i chemiczne.

Nie stwierdzono niezgodności w zakresie nałożonego na pracodawcę zapisami art. 237⁶ § 1; art. 237⁷ § 1 k.p.,obowiązku dotyczącego dostarczania pracownikom środków ochrony indywidualnej zabezpieczających przed działaniem niebezpiecznych
i szkodliwych dla zdrowia czynników oraz odzieży i obuwia roboczego spełniającego wymagania Polskich Norm.

Stwierdzono natomiast, że na 21 poddanych kontroli kart ewidencji wyposażenia pracownika w 15 przypadkach nie odnotowano na  karcie faktu wydania pracownikom obuwia roboczego, co było niezgodne z zapisem § 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. Nr 62, poz. 286 ze zm.), wg którego pracodawca zakłada i prowadzi odrębnie dla każdego pracownika kartę ewidencyjną przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, a także wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za używanie własnej odzieży i obuwia oraz ich pranie i konserwację. Przyczyną uchybienia była niewystarczająca znajomość przepisów ze strony Kierownika Działu Terapeutyczno – Opiekuńczego.

W okresie objętym kontrolą w jednostce zarejestrowano 3 wypadki przy pracy.W toku kontroli dokumentacji dochodzeń powypadkowych stwierdzono, że prowadzone były zgodnie z zapisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r.
w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870) i do sposobu ich prowadzenia, jak również realizacji wniosków i zaleceń powypadkowych nie wniesiono zastrzeżeń.

Nie wniesiono również uwag do dokumentacji oceny ryzyka zawodowego. Sporządzona dokumentacja świadczyła o tym, że zespół dokonujący oceny zebrał komplet informacji niezbędnych do prawidłowej i rzetelnej  oceny ryzyka zawodowego (w tym ryzyka biologicznego).

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego zawierała wszystkie elementy zawarte w § 39 a ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy 
i Polityki Socjalnej z dnia z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (j.t. Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.) takie jak: opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie: stosowanych maszyn, narzędzi 
i materiałów, wykonywanych zadań występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy, stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, osób pracujących na tym stanowisku; wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko; datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.

Wszyscy pracownicy DPS zostali poinformowani o ryzyku zawodowym oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Pozytywnie należy ocenić również to, że wszyscy pracownicy DPS dopuszczeni do pracy posiadali aktualne badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami.

Nie wniesiono uwag do realizacji zadań przez służbę bhp. W DPS (stan zatrudnienia 77 osób) pracodawca, na podstawie umowy cywilno prawnej, powierzył wykonywanie zadań służby bhp specjaliście spoza zakładu, który posiadał kwalifikacje do wykonywania zadań tej służby oraz ukończył szkolenie w dziedzinie bhp dla tej służby. Powierzenie zadań specjaliście było zgodne z zapisem art. 237¹¹ § 2 k.p., wg którego  pracodawca (zatrudniający do 100 pracowników)  w przypadku braku kompetentnych pracowników - może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy (…) specjalista spoza zakładu pracy powinien spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników tej służby.

Kontrola nie wniosła uwag do wykonywania zadań przez specjalistę ds. bhp., który:  przeprowadzał kontrole warunków pracy oraz przestrzegania przepisów bhp; na bieżąco informował pracodawcę o stwierdzonych zagrożeniach oraz przedstawiał pracodawcy propozycje rozwiązań zmierzających do poprawy stanu bhp; raz w roku przedkładał pracodawcy analizy stanu bhp; wniósł istotny wkład do oceny ryzyka zawodowego; jako członek zespołu powypadkowego brał udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz formułował zalecenia dotyczące usunięcia zagrożeńwypadkowychi sprawdzał ich realizację; współuczestniczył
w tworzeniu wewnętrznych przepisów z zakresu bhp bhp, współpracował ze specjalistą do spraw kadr w zakresie zapewnienia odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bhp.

Nie stwierdzono również nieprawidłowości w poddawaniu kontroli obiektu budowlanego. Działając zgodnie z zapisem art. 62 ust. 1 pkt 1 lit a, c; pkt 2 oraz pkt 5 lit b ustawy  z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j.t. Dz. U. z 2010 r., Nr 243, poz. 1623 ze zm.), zwanej dalej u.p.b., obiekt budowlany poddawano okresowej kontroli, raz w roku,  polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego: elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu; instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych
i wentylacyjnych); okresowej, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia oraz badaniu instalacji elektrycznej i piorunochronnej;  okresowej, raz na 4 lata, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego kotła gazowego. Nie stwierdzono także nieprawidłowości w realizacji zaleceń wynikających z ww. kontroli.

Stwierdzono natomiast, że  książka kontroli obiektu budowlanego nie zawierała:

• wpisów dotyczących: właściciela obiektu, zarządcy obiektu,
• planu sytuacyjnego obiektu,
• wpisów protokołów z kontroli  instalacji elektrycznej i piorunochronnej, protokołu kontroli stanu technicznego kotłów opalanych gazem,
• wpisów dotyczących przeprowadzonych remontów.

Powyższe naruszało zapis  § 5 pkt 1 lit. b, pkt 3, pkt 4 oraz § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r.
w sprawie książki obiektu budowlanego (Dz. U. Nr 120, poz. 1134), wg którego  wpisy do książki obejmują: podstawowe dane identyfikujące obiekt: właściciela, zarządcę - nazwę lub imię i nazwisko; plan sytuacyjny obiektu, z zaznaczonymi granicami nieruchomości, określający również usytuowanie miejsc przyłączenia obiektu do sieci uzbrojenia terenu oraz armatury lub urządzeń przeznaczonych do odcięcia czynnika dostarczanego za pomocą tych sieci, a w szczególności gazu, energii elektrycznej i ciepła; protokoły kontroli oraz badań określonych w art. 62 ust. 1 i 2 u.p.b. oraz przeprowadzonych remontów i przebudowy obiektu. Wpisy do książki powinny być dokonywane w dniu zaistnienia okoliczności, dla której jest wymagane dokonanie odpowiedniego wpisu. Przyczyną uchybienia była  niewystarczająca wiedza w tym zakresie ze strony p.o. kierownika obsługi, odpowiedzialnego za prowadzenie książki. Do zakończenia kontroli uchybienie usunięto.

Niewłaściwa interpretacja przepisów ze strony pracodawcy skutkowała tym, że część szkoleń wstępnych w dziedzinie bhp przeprowadzały osoby nie posiadające uprawnień wynikających z zapisu § 11 ust. 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki
i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r.w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz.1860 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie szkoleń bhp, wg którego  instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego.

Z powodu przeoczenia ze strony specjalisty ds. kadr 1 osoba (na 31 objętych kontrolą) odbyła pierwsze szkolenie okresowe
w dziedzinie bhp po ponad 12 miesiącach od rozpoczęcia pracy, co było niezgodne z zapisem § 15 ust. 4 ww. rozporządzenia,
wg którego pierwsze szkolenie okresowe osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych (…) przeprowadza się w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach.

Stwierdzono ponadto, że pracodawca odbył szkolenie okresowe w dziedzinie bhp z prawie trzyletnim opóźnieniem w stosunku do obowiązku wynikającego z zapisu § 15 ust. 2 rozporządzenia w sprawie szkolenia bhp, wg którego szkolenie okresowe osób będących pracodawcami (…) powinno być przeprowadzane (…) nie rzadziej niż raz na 5 lat.

            Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi DPS:

1. W kartach ewidencji pracowników odnotować fakt wydania obuwia roboczego.
2. Przeprowadzanie instruktaży stanowiskowych w dziedzinie bhp przez osoby posiadające niezbędne kwalifikacje.
3. Odbywanie szkoleń okresowych w dziedzinie bhp przez pracodawcę i pracowników w obowiązujących terminach.