Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2011 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin we wrześniu 2011 r.  przeprowadził kontrolę  w Przedszkolu Publicznym nr 13, ul. Jodłowa 11,  71-114 Szczecin,zwanym w dalszej treści PP13 w zakresie:  przestrzegania wybranych zagadnień z prawa pracy, w tym: działu X ustawy z dnia 26 czerwca   1974 r.  Kodeks pracy  (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), zwanej dalej k. p.; realizacji zadań służby bhp wynikających z rozporządzenia Rady Ministrów  z dnia     2 września 1997 r.  w sprawie służby bhp (Dz. U. Nr 109, poz. 704 ze zm.); realizacji zadań pokontrolnych, tj. wystąpień, nakazów i decyzji wydanych przez organy kontroli zewnętrznej  nad warunkami pracy.

Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 26 października 2011 r.

W PP13 zatrudnione były 24 osoby, w tym 22 kobiety.

Zadania służby bhp wykonywane były na podstawie umów cywilno – prawnych zawieranych pomiędzy PP13, a Zachodniopomorskim Centrum Edukacyjnym w Szczecinie. 

Osoba wykonująca ww. zadania w okresie od września 2008 r. do sierpnia 2011 r. nie posiadała kwalifikacji specjalisty ds. bhp, a zatem nie dopełniono obowiązku wynikającego z zapisu art. 237¹¹  § 1 i 2 k.p., wg którego  pracodawca zatrudniający do 100 pracowników (...) może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy wg zapisu § 4  ust. 2 pkt 3 rozporządzenia w sprawie służby bhp, może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bhp.

Stopień realizacji zadań służby bhp, wynikających z zapisu  § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia, został ujęty w niniejszym wystąpieniu.

W placówce opracowano wykaz prac szczególnie niebezpiecznych, do których zaliczono: „prace z prądem elektrycznym i urządzeniami o napędzie elektrycznym; prace na wysokości (wieszanie firan, mycie okien);  prace ze środkami czystości (...) prace z kosiarką”. Jednocześnie nie określono szczegółowych wymagań bhp przy wykonywaniu tego typu prac.

Biorąc pod uwagę rodzaj prac zakwalifikowanych przez pracodawcę do prac szczególnie niebezpiecznych stwierdzić należy, iż wymienione prace nie spełniały przesłanek zapisów § 80 ust. 1 oraz § 81 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa  i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie ogólnych przepisów bhp,  wg których przez praceszczególnie niebezpieczne rozumie się następujące prace: roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części; prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych; prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych; prace na wysokości oraz prace określone jako szczególnie niebezpieczne w innych przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy lub w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji,  a także inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę jako szczególnie niebezpieczne. Pracodawca określa szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, w szczególności zapewnia: bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób; odpowiednie środki zabezpieczające; instruktaż pracowników obejmujący w szczególności: imienny podział pracy, kolejność wykonywania zadań, wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach. Pracodawca zapewnia, aby dostęp do miejsc wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych miały jedynie osoby upoważnione      i odpowiednio poinstruowane.

Nie wniesiono zastrzeżeń do realizacji zapisu art. 176 k.p., wg którego nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowiaoraz zapisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. Nr 114, poz. 545 ze zm).  W jednostce został ustalony wykaz prac wzbronionych kobietom, który stanowił integralną część zakładowego Regulaminu pracy.

W toku kontroli ustalono, iż część maszyn będących na wyposażeniu jednostki została nabyta przed 2003 r. Do dnia kontroli nie dokonano ich oceny, pod kątem spełnienia wymogów określonych w rozdziale 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r.w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. Nr 191, poz. 1596 ze zm.), do czego obligował zapis  § 34 ww. rozporządzenia, wg którego  maszyny nabyte przed dniem 1 stycznia 2003 r. powinny być,  w terminie do dnia 1 stycznia 2006 r., dostosowane do minimalnych wymagań dotyczących maszyn, określonych   w rozdziale 3.

W listopadzie 2009 r. przeprowadzono pomiary oświetlenia na stanowiskach pracy w kuchni. W wyniku pomiarów stwierdzono, że na kilku stanowiskach oświetlenie, pod względem natężenia, nie spełnia wymaganej normy.

Do dnia kontroli nie dostosowano oświetlenia do obowiązujących norm, jako przyczynę podając planowany remont kuchni, w trakcie którego będzie modernizowane oświetlenie.

W zakresie wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież  i obuwie robocze stwierdzono pewne uchybienia w tabeli norm przydziału ww. środków, które skorygowano w trakcie trwania kontroli.

W  dokumentacji dotyczącej wypadku przy pracy, w którym poszkodowaną została osoba zatrudniona na stanowisku pomocy nauczyciela stwierdzono następujące uchybienia:

• dochodzenie powypadkowe wszczęto, bez uzasadnionej przyczyny, po 2 tygodniach od zdarzenia,
•  w dokumentacji powypadkowej (wyjaśnienia poszkodowanej, informacje od świadka wypadku) nie było potwierdzenia zapisów znajdujących się w  pkt 4 protokołu powypadkowego w sprawie okoliczności wypadku,
•  zespół powypadkowy nie ustalił przyczyny zewnętrznej wypadku, ustalił „prawdopodobną przyczynę wypadku”, co nie wypełniało kryteriów wypadku przy pracy w rozumieniu zapisów art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.), wg którego za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą,
• protokół powypadkowy sporządzono przed zakończeniem dochodzenia powypadkowego.

W zakresie oceny ryzyka zawodowegostwierdzono, iż:

• dla następujących stanowisk pracy: pomoc nauczyciela, woźna oddziałowa, brak było opisu ocenianego stanowiska, w tym wyszczególnienia: stosowanych maszyn, narzędzi  i materiałów,
• w opisie stanowiska pracownika do prac lekkich nie ujęto stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów; w wykonywanych czynnościach wskazano spawanie pomimo, że tego typu prace nie były wykonywane w placówce; do zagrożeń zaliczono obciążenie nerwowo - psychiczne  i zalecono „ćwiczenia relaksacyjne”,
• na stanowisku nauczyciela, w karcie oceny zagrożeń, podano łącznie wszystkie zagrożenia fizyczne (hałas, ostre elementy, gorące powierzchnie, warunki atmosferyczne, różnice wysokości, napięcie w obwodzie elektrycznym)  i jedną, wspólną  przyczynę zagrożeń: „hałas czyniony przez dzieci”,
• ocena przeprowadzona była jednorazowo (prawdopodobnie w 2002 r.  - zapis nieczytelny), przez 1 osobę (nieczytelny podpis na dokumentacji),
• w kilku przypadkach pojawia się zapis „obiekt szkoły; na terenie szkoły; ze stołówki szkolnej”, co może świadczyć o tym, że ocena  ryzyka zawodowego nie była przygotowana indywidualnie dla PP13.

Powyższe uchybiało zapisom § 39a ust. 3 pkt 1 lit. a, b rozporządzenia  w sprawie ogólnych przepisów bhp, wg którego  pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności: opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie: stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów, wykonywanych zadań (...), wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko; datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.

Według zapisów standardów kontroli zarządczej z grupy C– „Nadzór” oraz grupy E– „Monitorowanie i ocena” Załącznika do komunikatu Nr 23 Ministra Finansów z dnia 16.12.2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych (Dz.Urz. MF Nr 15, poz. 84), zwanego dalej komunikatem MF, należy prowadzić nadzór nad wykonaniem zadań w celu ich oszczędnej, efektywnej i skutecznej realizacji; należy monitorować skuteczność poszczególnych elementów systemu kontroli zarządczej, co umożliwi bieżące rozwiązywanie zidentyfikowanych problemów.

Uchybieniem było również to, że nie wyznaczono pracownika do wykonywania działań  w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników, do czego pracodawcę obligował zapis art. 209¹§ 1 ust. 2 oraz § 3  k. p.

Nie stwierdzono uchybień w zakresie  realizacji zapisu art. 214 § 2 k. p. zobowiązującego pracodawcę do utrzymywania obiektów budowlanych i znajdujących się w nich pomieszczeń pracy, a także terenów i urządzeń z nimi związanych w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy; art. 62 ust. 1 i  art. 64 ust. 1 ustawy  z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j.t. Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) nakładającego na właściciela bądź zarządcę obowiązek kontroli obiektów oraz prowadzenia książek obiektów budowlanych. Stwierdzono natomiast, że książka obiektu budowlanego nie zawierała takich danych jak: nazwa obiektu, adres, właściciel, zarządca obiektu; dane techniczne obiektu; plan sytuacyjny obiektu; wpisy dotyczące protokołów kontroli przeprowadzonych       w 2011 r. Do zakończenia kontroli niezbędne wpisy zostały uzupełnione.

Nie stwierdzono nieprawidłowości w realizacji obowiązku wynikającego z zapisu  art. 229 § 4 k.p., wg którego pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Stwierdzono natomiast uchybienia w zakresie poddawania pracowników szkoleniom w dziedzinie bhp, polegające na tym iż:

• 4 pracowników odbyło szkolenie okresowe po ponad roku od dnia przyjęcia do pracy, co było niezgodne z zapisem § 15 ust. 4  rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia  27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia   w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 180, poz. 1860 ze zm.), wg którego  pierwsze szkolenie okresowe osób zatrudnionych na ww. stanowiskach przeprowadza się w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach.
• 1 pracownica odbyła szkolenie wstępne po kilku dniach od przystąpienia do pracy, co było niezgodne z zapisem  art. 237³§ 2 k.p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika  w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy;

W toku kontroli nie stwierdzono uchybień dotyczących realizacji obowiązków wynikających z wystąpień, nakazów, decyzji państwowych organów kontroli nad warunkami pracy w PP13.

W odniesieniu do pozostałych obowiązków objętych kontrolą stwierdzono, że realizowane były zgodnie z obowiązującymi przepisami i do ich realizacji nie wniesiono zastrzeżeń.

Prezydent Miasta Szczecin zalecił DyrektorowiPP13:

1. Egzekwowanie od służby bhp obowiązków wynikających z rozporządzenia w sprawie służby bhp.
2. Zweryfikowanie wykazu prac szczególnie niebezpiecznych.
3. Dokonanie oceny maszyn pod kątem spełnienia minimalnych wymagańbhp.
4. Wystąpienie do organu nadrzędnego o wyasygnowanie środków finansowych na dostosowanie oświetlenia do obowiązujących norm.
5. Dostosowanie zasad przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży           i obuwia roboczego do obowiązujących przepisów.
6. Wzmocnienie nadzoru nad prowadzeniem postępowań powypadkowych. 
7. Dostosowanie dokumentacji oceny ryzyka zawodowego do obowiązujących przepisów.
8. Wyznaczenie pracowników do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.
9. Prowadzenie na bieżąco książki kontroli obiektu budowlanego.
10. Poddawanie pracowników szkoleniom w dziedzinie bhp, w obowiązujących terminach.