Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2018 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin na przełomie marca i kwietnia 2018 roku przeprowadził kontrolę, w I Liceum Ogólnokształcącym, al. Piastów 12, 70-332 Szczecin (zw. dalej I LO), w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy. Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 14.05.2018 r.

I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności

W wyniku kontroli stwierdzono uchybienia i nieprawidłowości dotyczące:

• dopuszczenia pracowników do pracy bez aktualnego szkolenia w dziedzinie bhp,
• niezawierania umów na badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami,
• braku niezwłoczności w ustalaniu okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy,
• niezweryfikowania oceny ryzyka zawodowego po zmianie zakresu obowiązków na stanowisku konserwatora basenu,
• nieprzeprowadzenia oddzielnej oceny ryzyka zawodowego na stanowisku nauczyciela chemii z uwzględnieniem zagrożeń wynikających ze stosowania czynników chemicznych,
• niewystąpienia do organów wydających decyzje administracyjne o prolongatę terminu wykonania obowiązków wynikających z decyzji,
• sposobu prowadzenia książki obiektu budowlanego.

Nie stwierdzono uchybień w zakresie:

• przeprowadzania kontroli obiektu budowlanego oraz sposobu wykonywania zaleceń wynikających z kontroli,
• sposobu wykonywania prac na wysokości,
• stosowania przez pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych podczas pracy niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie mieszanin chemicznych,
  • wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze,
  • wykonywania zadań przez służbę bhp.

II. Oceny cząstkowe

1. Szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (zw. dalej bhp)

Szkolenia wstępne, instruktaż ogólny dla pracowników I LO przeprowadzali specjaliści
ds. bhp, zatrudnieni w Ośrodku BHP Zachodniopomorskiego Centrum Edukacji Morskiej
i Politechnicznej w Szczecinie (zw. dalej OBHP ZCEMiP), szkolenia stanowiskowe przeprowadzał pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami. Szkolenia okresowe pracownicy odbywali w jednostkach organizacyjnych prowadzących działalność szkoleniową w dziedzinie bhp. Kontrolą objęto 29% osób świadczących pracę w dniu kontroli.

Kontrola wykazała, że pracownik oznaczony nr 40, zatrudniony z dniem 01.09.2017 r. na stanowisko nauczyciela, nie odbył wstępnego szkolenia w dziedzinie bhp w zakresie instruktażu ogólnego natomiast pracownik nr 58, zatrudniony z dniem 01.09.2017 r. na stanowisko nauczyciela nie odbył wstępnego szkolenia w dziedzinie bhp w zakresie instruktażu stanowiskowego, co naruszyło art. 237³  § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, zw. dalej K.p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie (...).Powyższe pozostawało również w sprzeczności z § 8, § 9 oraz § 10 ust.1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, wg których szkolenie wstępne jest przeprowadzane w formie instruktażu (...) i obejmuje: szkolenie wstępne ogólne, zwane dalej "instruktażem ogólnym"; szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane dalej "instruktażem stanowiskowym". Instruktaż ogólny powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy lub w regulaminach pracy, z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi  w danym zakładzie pracy, a także z zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku. Instruktaż stanowiskowy powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach. Instruktaż ogólny odbywają, przed dopuszczeniem do wykonywania pracy, nowo zatrudnieni pracownicy.

Przyczyną nieprawidłowości była błędna interpretacja przepisów przez sekretarza szkoły, odpowiedzialnego za prowadzenie spraw osobowych nauczycieli.

Stwierdzono ponadto, że karta szkolenia wstępnego pracownika nr 31 była niewłaściwie wypełniona. W karcie brak było: nazwy stanowiska, daty przeprowadzenia instruktażu oraz nazwiska osoby, której udzielono instruktażu.

W stosunku do pozostałych osób objętych kontrolą nie wniesiono uwag. Pracownicy posiadali aktualne szkolenia w dziedzinie bhp.

2. Badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami

Kontrolą objęto 29% osób świadczących pracę w dniu kontroli.

Czynności kontrolne wykazały, że do dnia 31.03.2018 r. badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami wykonywane byływ jednostce służby zdrowia uprawnionej do wykonywania tego typu badań, natomiast Dyrektor I LO nie zawarła umowy na wykonywanie badań, podczas gdy obowiązek zawarcia umowy wynikał z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia  27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy, wg którego badania wstępne, okresowe i kontrolne pracowników oraz inne świadczenia zdrowotne są wykonywane na podstawie pisemnej umowy zawartej przez podmiot obowiązany do ich zapewnienia, o którym mowa w art. 5 ust. 2 ustawy (...) z podstawową jednostką służby medycyny pracy (...). W dniu 01.04.2018 r. dyrektor I LO zawarła umowę na badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami z uprawnionym podmiotem. Stwierdzono ponadto, że pracownicy objęci kontrolą posiadali aktualne orzeczenia lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku.

3. Wypadki przy pracy

W okresie objętym kontrolą, w I LO zarejestrowano 3 wypadki przy pracy; nie zarejestrowano chorób zawodowych bądź podejrzeń o tego typu choroby. Ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków zajmowały się zespoły powypadkowe, w skład których wchodził specjalista ds. bhp oraz społeczni inspektorzy pracy.

Kontrola wykazała brak niezwłoczności we wszczęciu postępowania powypadkowego, w którym poszkodowanym został pracownik nr 17. Postępowanie zostało wszczęte po 14 dniach od zdarzenia, pomimo że poszkodowany w tym samym dniu poinformował sekretarza szkoły, o zdarzeniu a ten nie przekazał tej informacji dyrektorowi I LO. Konieczność poinformowania przełożonego o zaistniałym zdarzeniu wynikała z art. 211 pkt 6 K.p., wg którego obowiązkiem pracownika jest niezwłoczne zawiadomienie przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku (...).

Nie stwierdzono uchybień w zakresie ustalania okoliczności i przyczyn pozostałych wypadków przy pracy, w których poszkodowanymi zostali pracownicy I LO. Zespoły powypadkowe przystępowały do ustalania okoliczności i przyczyn wypadków bez zbędnej zwłoki, wysłuchiwały wyjaśnień poszkodowanych, zbierały informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku, wypracowywały wnioski z zaistniałych zdarzeń oraz określały środki profilaktyczne. 

4.Ocena ryzyka zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego została przeprowadzona w 2014 r. W ocenie brali udział przedstawiciele pracowników oraz specjalista ds. bhp., wykonujący zadania służby bhp w I LO.

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego zawierała następujące elementy: opis ocenianego stanowiska; wykonywane czynności na stanowisku; wykorzystywane podczas pracy maszyny i narzędzia ręczne; występujące na stanowisku niebezpieczne, szkodliwe
i uciążliwe czynniki środowiska pracy; stosowane środki ochrony indywidualnej; datę przeprowadzenia oceny oraz wykazy osób zatrudnionych na danym stanowisku pracy.

W toku kontroli ustalono, że po zamknięciu basenu w 2016 r. pracownikowi nr 4, wykonującemu do tej pory obowiązki konserwatora basenu, powierzono inne zadania, nie zapoznano natomiast wymienionego z oceną ryzyka zawodowego pod kątem wykonywania nowych zadań, a wg art. 226 pkt 2 K. p. pracodawca powinien poinformować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Wniesiono również zastrzeżenia do oceny ryzyka zawodowego na stanowisku „Nauczyciel przedmiotów przyrodniczych (chemii, fizyki, biologii, geografii)”. Przeprowadzenie wspólnej oceny dla nauczycieli wszystkich wymienionych przedmiotów w tym szczególnie nauczyciela chemii było niezgodne z § 39a ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy  i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, wg którego pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, w szczególności przy (...) stosowanych substancji i preparatów chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagennych oraz zmianie organizacji pracy. Podczas oceny ryzyka zawodowego uwzględnia się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach oraz sposoby wykonywania prac.

Stwierdzenie w ocenie na wymienionym stanowisku, że zagrożeniem są czynniki o działaniu uczulającym lub drażniącym bez wskazania tych czynników, określenia poziomu zagrożenia jakie stwarza dany czynnik oraz nauczyciela jakiego przedmiotu dotyczy dany czynnik nie wyczerpuje ww. przepisu.

Nie wniesiono uwag do oceny ryzyka opracowanej dla pozostałych stanowisk. Ocena zawierała wymagane elementy, w tym: opis ocenianego stanowiska; wykonywane czynności na stanowisku; wykorzystywane podczas pracy maszyny i narzędzia ręczne; wykonywane czynności; występujące na stanowisku niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe czynniki środowiska pracy; stosowane środki ochrony indywidualnej; datę przeprowadzenia oceny. Pracownicy, poza wymienionym, zostali zapoznani z ryzykiem zawodowym występującym na danym stanowisku pracy.

5.Kontrole zewnętrzne

Kontrole zewnętrzne w obszarze nadzoru nad warunkami pracy prowadziła Państwowa Straż Pożarna, Inspektorat Nadzoru Budowlanego oraz Państwowa Inspekcja Sanitarna.

W dniu kontroli na I LO ciążył obowiązek wynikający z decyzji Komendanta Miejskiego Straży Pożarnej w Szczecinie w zakresie zabezpieczenia klatek schodowych przed zadymieniem oraz obowiązek wynikający z decyzji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Powiecie Grodzkim Szczecin dotyczący doprowadzenia do właściwego stanu technicznego muru oporowego.

Kontrola wykazała nieprawidłowość ze strony Dyrektora I LO polegającą na tym, że wymieniony nie wystąpił do organów wydających decyzje o ich prolongatę w sytuacji gdy nie miał możliwości wykonania obowiązków w terminach nałożonych decyzjami.

Według wyjaśnień Dyrektora Biura Inwestycji i Remontów Oświatowych UM Szczecin planowany termin wykonania decyzji Komendanta Miejskiego Straży Pożarnej w Szczecinie ustalono na 01.03.2019 r., natomiast decyzji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Powiecie Grodzkim Szczecin na 01.09.2018 r.

Nie stwierdzono uchybień w zakresie wykonywania przez Panią obowiązków wynikających z decyzji Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie. Obowiązki wynikające z decyzji wykonywane były w wymaganych terminach, bądź zwracała się Pani o prolongatę wykonania decyzji.

6. Kontrole budowlane

I LO usytuowane jest w 1 budynku o powierzchni zabudowy wynoszącej: 1942,39 m². Właścicielem budynku jest Gmina Miasto Szczecin, a zarządcą I LO. Książkę obiektu budowlanego (zw. dalej Książką) założono w 2007 roku.

Kontrola wykazała, że Książka była niewłaściwie prowadzona ponieważ, na znajdującym się w niej planie sytuacyjnym, brak było wskazania miejsc przyłączenia i odcięcia poszczególnych mediów podczas gdy wg przepisu § 5 pkt 3rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie książki obiektu budowlanego wpisy do książki obejmują: plan sytuacyjny obiektu, z zaznaczonymi granicami nieruchomości, określający również usytuowanie miejsc przyłączenia obiektu do sieci uzbrojenia terenu oraz armatury lub urządzeń przeznaczonych do odcięcia czynnika dostarczanego za pomocą tych sieci, a w szczególności gazu, energii elektrycznej i ciepła.

Wykazano jednocześnie, że do Książki wpisywane były protokoły z badań i kontroli, których obowiązek przeprowadzania nie wynikał z  art. 62 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, takie jak: pomiary ciśnienia statycznego i dynamicznego hydrantów wewnętrznych, przeglądy i konserwacje gaśnic. Przyczyną uchybień był niedostateczny zasób wiedzy w ze strony pracownika zatrudnionego na stanowisku kierownika zespołu (oznaczonego nr 13) dotyczący sposobu prowadzenia książki obiektu budowlanego.

Nie stwierdzono uchybień w zakresie przeprowadzania kontroli obiektu budowlanego. Kontrole przeprowadzane były w wymaganych terminach, przez osoby posiadające uprawnienia do kontroli w danym zakresie. Wyniki kontroli pozwalały na dalsze jego użytkowanie przy czym, dla zapewnienia pełnej sprawności technicznej, zalecono wykonanie niezbędnych robót remontowych ze wskazaniem kolejności ich wykonania. Dyrektor I LO w ramach posiadanych środków finansowych wykonywała zalecenia wynikające z kontroli, bądź zwracała się do organu nadrzędnego wyasygnowanie środków na dany cel. 

7. Czynniki chemiczne

Niebezpieczne, bądź stwarzające zagrożenie czynniki chemiczne wykorzystywane były przez pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych do prac związanych z konserwacją i utrzymaniem czystości wewnątrz budynku oraz terenu zewnętrznego, będącego w zarządzie szkoły. Czynniki chemiczne wykorzystywano również do wykonywania doraźnych prac remontowych.

Doświadczenia z wykorzystaniem czynników chemicznych prowadzone były ponadto na lekcjach chemii w zakresie nie wymagającym ich wykonywania w digestorium, które w czasie kontroli było nieczynne.

Merytoryczni pracownicy zostali poinformowani o właściwościach stosowanych czynników, o ryzyku dla bezpieczeństwa i zdrowia związanym z ich stosowaniem, jak również o sposobach bezpiecznego ich stosowania i przechowywania.

Nie stwierdzono uchybień w prowadzonej dokumentacji z tego zakresu, która zawierała wymagane karty charakterystyki, aktualny spis stosowanych niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych. oraz potwierdzenia pracowników o zapoznaniu się z kartami charakterystyk stosowanych na danym stanowisku pracy niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych.

8. Prace na wysokości

Wykonywanie prac na wysokości powyżej 1 m nad poziomem podłogi w I LO związane było z przeprowadzaniem doraźnych prac konserwacyjnych, myciem okien, itp. Prace na powierzchni znajdującej się na wysokości powyżej 1,0 m nad poziomem podłogi, zaliczane do prac na wysokości, wykonywane były z wykorzystaniem aluminiowych drabin magazynowych - 8 stopniowych o zasięgu pracy do 3,74 m. Drabiny wyposażone były w podesty robocze z dodatkowymi bocznymi burtami chroniącymi przed upadkiem z wysokości. Pracownicy nr 8, 9 oraz 12 posiadali uprawnienia do wykonywania prac na wysokości do 3 metrów.  Pracodawca opracował szczegółowe zasady wykonywania prac na wysokości, zaliczanych do prac szczególnie niebezpiecznych.

9. Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Zasady  i normy wyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze stanowiły załącznik do Regulaminu pracy I LO.

Pracodawca dopuścił używanie przez pracowników własnej odzieży i obuwia roboczego spełniających wymagania Polskiej Normy. Za używanie własnej odzieży, obuwia roboczego oraz pranie odzieży roboczej pracodawca wypłacał uprawnionym pracownikom ekwiwalent pieniężny.Pracownicy wyrazili pisemną zgodę na wypłatę ekwiwalentu.Ustalenie wysokości ekwiwalentu następowało na podstawie analizy rynku. Ekwiwalent był naliczany i wypłacany pracownikom w cyklu półrocznym. Kontrola wykazała, że uprawnieni pracownicy otrzymali ekwiwalent w ustalonej wysokości, w wymaganym terminie.

10. Służba bhp

Zadania służby bhp w I LO (stan zatrudnienia 70 osób) wykonywał specjalista ds. bhp, na podstawie umowy cywilno prawnej zawartej  pomiędzy OBHP ZCEMiP a I LO. Osoba wykonująca zadania służby w I LO brała udział w kontrolach warunków pracy i nauki oraz przestrzegania przepisów bhp; informowała dyrektora szkoły o stwierdzonych zagrożeniach oraz przedstawiała propozycje rozwiązań zmierzających do poprawy stanu bhp; przedstawiała dyrektorowi roczne analizy stanu bhp; współuczestniczyła w tworzeniu wewnętrznych przepisów i instrukcji z zakresu bhp; brała udział w prowadzeniu postępowań powypadkowych oraz prowadziła dokumentację z tego zakresu; brała udział w ocenie ryzyka zawodowego; prowadziła doradztwo w zakresie stosowania przepisówi norm bhp.

III. Uwagi i zalecenia

Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi I LO:

1. Odbycie wstępnego szkolenia w dziedzinie bhp, instruktaż ogólny przez nauczyciela (oznaczonego nr 40).
2. Odbycie wstępnego szkolenia w dziedzinie bhp, instruktaż stanowiskowy przez nauczyciela (oznaczonego nr 58).
3. Wszczynanie postępowań powypadkowych bez zbędnej zwłoki.
4. Zweryfikowanie oceny ryzyka zawodowego na stanowisku konserwatora.
5. Przeprowadzenie odrębnej oceny ryzyka zawodowego na stanowisku nauczyciela chemii ze szczególnym uwzględnieniem stosowanych czynników chemicznych.
6. Wystąpienie do Komendanta Miejskiego Straży Pożarnej w Szczecinie o prolongatę wykonania obowiązku wynikającego z decyzji dotyczącego zabezpieczenia klatek schodowych przed zadymieniem.
7. Wystąpienie do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Szczecinie
   o prolongatę wykonania obowiązku wynikającego z decyzji dotyczącego doprowadzenia do właściwego stanu technicznego muru oporowego.
8. Skorygowanie zapisów w książce obiektu budowlanego pod kątem wskazanych
   w wystąpieniu przepisów oraz prowadzenie książki zgodnie z obowiązującymi przepisami.