Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2021 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w marcu 2021 r.przeprowadził w stowarzyszeniu Aeroklub Szczeciński Oddział Regionalny Aeroklubu Polskiego z siedzibą w Szczecinie, przy ul. Przestrzennej 10 (KRS 0000197814) kontrolę sposób wykorzystania majątku i środków finansowych Gminy Miasto Szczecin przekazanych ww. stowarzyszeniu.

Kontrolujący dokonał następujących czynności kontrolnych:

• analizę dokumentacji przekazanej przez Aeroklub Szczeciński, Wydział Zarządzania Projektami Urzędu Miasta Szczecin oraz spółkę SKY CITY Sp. z o.o. pod kątem sposób wykorzystania majątku i środków finansowych Gminy Miasto Szczecin;
• przeprowadzenie oględziny nieruchomości przy ul. Przestrzennej 10 pełniącej funkcję lotniska użytku publicznego niepodlegającego certyfikacji, w tym: dróg kołowania, dróg startowej nr 1 oraz przygotowywanej drogi startowej nr 2, budynku hangarowo-administracyjno-warsztatowego oraz terenu przyległego do wyżej wskazanych;
• porównanie stanu faktycznego wynikającego z dokumentacji oraz przeprowadzonych oględzin z dostępnymi rejestrami, m.in. Krajowym Rejestrem Sądowym;
• porównanie udzielonych w toku kontroli wyjaśnień i informacji od Prezesa Aeroklubu Szczecińskiego oraz Dyrektora Aeroklubu Szczecińskiego z przekazanymi dokumentami oraz przeprowadzonymi oględzinami.

W wyniku powyższych czynności stwierdzono niżej wskazane nieprawidłowości i uchybienia.

1. W toku kontroli ustalono, że dla Lotniska Szczecin Dąbie EPSD, w tym lotniskowych obiektów budowlanych jak: drogi startowe, drogi kołowania, płyta lotniskowa, place postojowe i manewrowe, lądowiska, nie prowadzono Książki obiektu budowlanego, ani także nie przeprowadzano obowiązkowych okresowych kontroli stanu technicznego, czy naruszono art. 62 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2020 poz. 1333 ze zm.), według których obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę okresowym kontrolą (rocznym i pięcioletnim) oraz właściciel lub zarządca jest obowiązany prowadzić dla każdego budynku oraz obiektu budowlanego niebędącego budynkiem, którego projekt jest objęty obowiązkiem sprawdzenia, o którym mowa w art. 20 ust. 2, Książkę obiektu budowlanego, stanowiącą dokument przeznaczony do zapisów dotyczących przeprowadzanych badań i kontroli stanu technicznego, remontów i przebudowy, w okresie użytkowania obiektu budowlanego. Powyższe naruszało również § 3 pkt 2 umowy z dnia 23 lutego 2010 r. zawartej pomiędzy Gmina Miasto Szczecin a Aeroklubem Polskim (umowa użyczenia nieruchomości przy ul. Przestrzennej 10) oraz § 3 pkt 1 umowy z dnia 23 lutego 2010 r. zawartej pomiędzy Aeroklubem Polskim a Aeroklubem Szczecińskim (umowa o pełnienie zarządu na ww. nieruchomością), według których Zarządca zobowiązany był do prowadzenia książek obiektów budowlanych i prowadzenia badań i kontroli stanu technicznego w okresie sprawowanego zarządu. W toku kontroli stwierdzono, że książkę obiektu budowlanego prowadzono jedynie dla budynku położonego przy ul. Przestrzennej 10. Według art. 3 pkt 3 ustawy prawo budowlane ilekroć w ustawie mowa jest o budowli należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak m.in.: lotniska. W ocenie kontroli prowadzenie przedmiotowej Książki wraz z kontrolami stanu technicznego było w niniejszym przypadku obowiązkowe, bez względu na fakt, że w większości lotnisko posiadało naturalną (trawistą) nawierzchnię (przy czym zauważyć należy, że część lotniska - m.in. część płyty postojowej – posiadała nawierzchnię sztuczną). W udzielonych w toku kontroli wyjaśnieniach wskazano, że Aeroklub nigdy nie otrzymał takowej książki od właściciela terenu, a sama konieczność prowadzenia książki dla obiektu typu „lotnisko trawiaste” jest prawnie niejasna.

2. W toku kontroli ustalono, że w latach 2011-2017 r. (wrzesień) zaniechano:

• prowadzenia Książki obiektu budowlanego dla budynku hangarowo-administracyjno-warsztatowego, czym naruszono oraz art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. W ww. okresie założona dla ww. obiektu Książka nie zawiera jakichkolwiek wpisów dot. m.in. obowiązkowych przeglądów budowlanych. Według § 6 ust. 1 ówcześnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 października 1998 r. w sprawie książki obiektu budowlanego (Dz.U. z 1998 r. Nr. 125, poz. 882), wpisy do książki obiektu powinny być dokonywane w dniu zaistnienia okoliczności, dla której jest wymagane dokonanie odpowiedniego wpisu;
• przeprowadzania obowiązkowych okresowych (rocznych - w przypadku Aeroklubu dwa razy w roku - oraz pięcioletnich) kontroli stanu technicznego budynku położonego przy ul. Przestrzennej 10, czym naruszono art. 62 ust. 1 pkt 1 i 2 w zw. z art. 62 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo budowlane. W przekazanych dokumentach znajdowały się jedynie nieliczne protokoły z kontroli okresowych m.in.: protokół z kontroli okresowej przewodów kominowych w listopadzie 2016 r., 2014 r., 2012 r., 2011 r., 2010 r.; instalacji gazowej z 2010 r. W przekazanej dokumentacji nie stwierdzono natomiast dowodów pisemnych zawiadomień organu nadzoru budowlanego o przeprowadzonej kontroli przez osobę dokonującą kontroli, zgodnie z treścią art. 62 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo budowlane.

Powyższe naruszało również § 3 pkt 2 umowy z dnia 23 lutego 2010 r. zawartej pomiędzy Gmina Miasto Szczecin a Aeroklubem Polskim oraz § 3 pkt 1 umowy z dnia 23 lutego 2010 r. zawartej pomiędzy Aeroklubem Polskim a Aeroklubem Szczecińskim, według których Zarządca zobowiązany był do prowadzenia książek obiektów budowlanych i prowadzenia badań i kontroli stanu technicznego w okresie sprawowanego zarządu. Należy zauważyć, że na zaniechania w zakresie przeprowadzania przeglądów rocznych i pięcioletnich oraz niewłaściwego prowadzenia książki obiektu budowlanego zwracał uwagę już w 2000 r. Główny Urząd Nadzoru Budowlanego (pismo z dnia 16 czerwca 2000 r. podpisane przez Dyrektora Departamentu Nadzoru Nad Budownictwem Wodnym i Transportowym). Odpowiedzialność za prowadzenie Książki obiektu budowlanego oraz przeprowadzanie wymaganych okresowych kontroli ponosił ówczesny Dyrektor Aeroklubu Szczecińskiego, który był zarazem wskazany, jako osoba uprawniona do dokonywania wpisów w Książce.

3. W toku kontroli stwierdzono, że od lutego 2010 r. Aeroklub Szczeciński, co najmniej w 11 przypadkach, oddał część użyczonej przez Gminę Miasto Szczecin nieruchomości położonej przy ul. Przestrzennej podmiotom trzecim do używania lub używania i pobierania pożytków na cele niezwiązane wyłącznie i bezpośrednio z działalnością lotniczą (m.in. na działalność motoryzacyjną) bez uzyskania stosownej zgody wyrażonej przez Prezydenta Miasta Szczecin, czym naruszono:

• § 4 umowy z dnia 23 lutego 2010 r. zawartej pomiędzy Gmina Miasto Szczecin a Aeroklubem Polskim, według którego jeżeli Aeroklub Polski będzie używał Przedmiotu Użyczenia w sposób rażąco sprzeczny z umową albo właściwościami Przedmiotu Użyczenia lub powierzy w całości lub w części przedmiot użyczenia osobie trzeciej bez zgody użyczającego (za wyjątkiem oddania do używania części Lotniska na cele związane wyłącznie i bezpośrednio z działalnością lotniczą) Miasto będzie uprawnione do żądania natychmiastowego zwrotu Przedmiotu Użyczenia i rozwiązania umowy;
• § 4 ust. 1 i 2 umowy z dnia 23 lutego 2010 r. zawartej pomiędzy Aeroklubem Polskim a Aeroklubem Szczecińskim, według których Zarządca miał prawo do bezpłatnego używania i pobierania pożytków z Przedmiotu Zarządu, jednakże Zarządca miał prawo do powierzenia osobie trzeciej części Przedmiotu Zarządu do odpłatnego używania na cele związane wyłącznie i bezpośrednio z działalnością lotniczą, a w tym zakresie między innymi szkoleniową, obsługi personelu, magazynową i usług lotniskowych;
• § 1 ust. 9 porozumienia trójstronnego z dnia 10 czerwca 2008 r. (w brzmieniu nadanym aneksem nr 1 z dnia 23 lutego 2010 r.), według którego teren Lotniska nie mógł być przez Aeroklub Polski i Aeroklub Szczeciński przekazany jakiemukolwiek podmiotowi do używania albo używania i pobierania pożytków na jakiejkolwiek podstawie prawnej w całości lub w części pod rygorem zobowiązania Aeroklubu Polskiego i Aeroklubu Szczecińskiego do natychmiastowego zwrotu Lotniska, za wyjątkiem oddania do używania części Lotniska na cele związane wyłącznie i bezpośrednio z działalnością lotniczą, a w tym zakresie miedzy innymi szkoleniowa, obsługi personelu, magazynową, handlingową i usług około lotniskowych.

W dniu rozpoczęcia kontroli, brak uzyskania stosownej zgody, o której mowa powyżej, dotyczył:

• 6 przedłożonych do kontroli obowiązujących umów najmu powierzchni użytkowej (w tym pod automaty vendingowe) – 4 umowy zostały zawarte przez ówczesnego Dyrektora, 2 umowy zostały zawarte przez obecnego Dyrektora;
• 4 nośników reklamowych dot. działalności gospodarczej prowadzonej przez najemców powierzchni użytkowej, w tym 1 wolnostojącego oraz 3 zawieszonych na elewacji budynku warsztatowego, na umieszczenie, których brak było pisemnej umowy (uprawnienie nieobjęte również w umowie podstawowej oddającej powierzchnię użytkową najemcy do prowadzenia działalności gospodarczej);
• oddania - bez umowy w formie pisemnej - do używania powierzchni użyczonej nieruchomości (dawny skład opału) z przeznaczeniem na postój statków wodnych (łódek).

Podkreślić należy nadto, że brak formy pisemnej ww. umów na podstawie, których Aeroklub oddał część nieruchomość do używania, nie zabezpiecza w wystarczającym stopniu interesów majątkowych zarówno Aeroklubu Szczecińskiego jak i Gminy Miasto Szczecin.

W udzielonych w toku kontroli wyjaśnieniach wskazano, że brak zgód nie jest przejawem złej woli stowarzyszenia, a wynikiem przeoczenia, gdyż po istotnych zmianach w samym stowarzyszeniu uznano, że uprzedni wieloletni dyrektor takową zgodę posiadał jednak jej nie przekazał (jak również innych istotnych z punktu widzenia stowarzyszenia dokumentów). Wskazano ponadto, że wynajem powierzchni na cele nielotnicze dotyczy nie więcej jak 10% całkowitej powierzchni nieruchomości budynkowej oraz że cały dochód z wynajmu przeznaczany jest na utrzymanie nieruchomości i lotniska.

Na podstawie wpisów w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej ustalono również, że:

• od lutego 2010 r., jako stałe miejsce wykonywania działalności gospodarczej, nieruchomość przy ul. Przestrzennej 10 została wskazana w przypadku 5 innych przedsiębiorców, obecnie wykreślonych już z CEIDG (ostatni przedsiębiorca wykreślony w lutym 2018 r.);
• aktualnie, jako stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej nieruchomość przy ul. Przestrzennej wskazana jest nadal w przypadku 2 innych przedsiębiorców – (działalność gospodarcza założona przed 2010 r.).

W przedmiotowych przypadkach, w przekazanej do kontroli dokumentacji, brak było pisemnych umów na oddanie tym osobom w najem powierzchni użytkowej nieruchomości przy ul. Przestrzennej 10 oraz zgód udzielanych przez Prezydenta Miasta Szczecin. Należy jednakże zauważyć, że w ówcześnie obowiązującym stanie prawnym, przy zakładaniu działalności gospodarczej brak było obowiązku składania przez przyszłych przedsiębiorców oświadczeń bądź dokumentów wskazujących na posiadaniu tytułu prawnego do nieruchomości, których adresy były wpisywane do CEIDG. W udzielonych w toku kontroli wyjaśnieniach wskazano, że od października 2017 r. (tj. momentu zatrudnienia obecnego Dyrektora) Aeroklub nie posiadał wiedzy o prowadzeniu na oddanej w użyczenie nieruchomości działalności gospodarczej przez te osoby oraz zawieraniu z nimi jakichkolwiek umów.

4. W toku kontroli ustalono również, że w 1 przypadku ówczesny Dyrektor reprezentując Aeroklub Szczeciński zawarł z samym sobą (jako osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą reprezentowaną przez pełnomocnika - syna) umowę najmu (obecnie już nieobowiązująca) powierzchni użytkowej użyczonej przez Gminę Miasto Szczecin nieruchomości przy ul. Przestrzennej 10, w celu prowadzenia działalności niezwiązanej z lotnictwem (produkcja reklam). W przedmiotowej sprawie nie uzyskano również zgody Prezydenta Miasta Szczecin na przedmiotowe udostępnienie nieruchomości, czym naruszono ww. zapisy umów z dnia 23 lutego 2010 r. oraz porozumienia z 10 czerwca 2008 r. Zawarcie przedmiotowej umowy – w ocenie kontroli – naruszało również zasady prawidłowej gospodarki i było niekorzystne dla interesów majątkowych Aeroklubu (a pośrednio również Gminy Miasto Szczecin), gdyż w sposób rażąco nieproporcjonalny ukształtowane zostały zapisy umowne w zakresie wysokości czynszu najmu oraz pozostałych opłat za korzystanie z nieruchomości, w porównaniu do innych tego typu umów zawartych przez Aeroklub. Umowa - pomimo iż dotyczyła prowadzenia na nieruchomości działalności wysoce kosztochłonnej (w szczególności energochłonnej), tj. produkcji reklam, w tym spawania konstrukcji – przewidywała stały czynsz najmu (bez opłat eksploatacyjnych, a więc inaczej niż w przypadku innych najemców) w wysokości dwukrotnie niższej niż w przypadku pozostałych umów najmu o zbliżonym przedmiocie (w tym wielkości udostępnionej powierzchni). Umowa w 2018 r. została rozwiązana. Odpowiedzialność za zawarcie przedmiotowej umowy ponosił ówczesny Dyrektor.

5. W toku kontroli ustalono, że przed 2018 r., w zakresie udostępniania nieruchomości na działalność wyłącznie i bezpośrednio związaną z lotniczą, stosowano różne stawki za wynajem powierzchni hangaru z przeznaczeniem na postój statków powietrznych (których podstaw zróżnicowania nie sposób było obecnie wyjaśnić), a zarazem brak było powszechnie stosowanego cennika takiej usługi. Ustalono również potencjalną możliwość udostępniania powierzchni hangaru bez zawierania stosownych umów w formie pisemnej. Powyższe wynikało z porównania ilość przedłożonych do kontroli umów na hangarowanie za lata 2010 – 2017 (jedynie 3 umowy) oraz za lata 2018 – luty 2021 (19 umów). W powyższym przedmiocie ustalono również brak pisemnych umów finansowych na wynajem sali wykładowej, pokoju przygotowań do lotów; a także pasa startowego.Odpowiedzialność za powyższe ponosił ówczesny Dyrektor, który prowadził sprawy wynajmu powierzchni oraz zawierał tego rodzaju umowy (wbrew zasadom reprezentacji o czym powyżej).

6. W toku kontroli ustalono, że Aeroklub Szczeciński udostępnił, na podstawie ustnej zgody, część nieruchomości położonej przy ul. Przestrzennej 10 dla najemcy powierzchni użytkowej w budynku warsztatowy z przeznaczeniem na umieszczenie wolnostojącego nośnika reklamowego. W udostępnionym miejscu (północno-wschodni narożnik budynku administracyjno-warsztatowo-hangarowego) na terenie nieruchomości położonej przy ul. Przestrzennej 10 najemca powierzchni użytkowej umieścił (nie wcześniej niż w 2019 r.), wolnostojący nośnik reklamowy (pylon) informujący o prowadzonej działalności i oferowanych produktach (m.in. skuterach wodnych, quadach, motocyklach), czym naruszono zapisy Uchwały nr VI/69/15 Rady Miasta Szczecin z dnia 24 marca 2015 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Dąbie - lotnisko 3” w Szczecinie (Dz.Urz.Woj. Zach. z 2015 r. poz. 1519 - wejście w życie uchwały 8 maja 2015 r.), w szczególności:

• § 7 ust. 3 pkt 12 w zw. z § 7 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 ust. 3 pkt 15 lit. d - dopuszcza się lokalizacje reklam wyłącznie o treści związanej z prowadzoną działalnością w granicach terenu elementarnego oraz nośników informacji turystycznej; na czas trwania imprez sportowych i okazjonalnych lub wydarzeń publicznych, dopuszcza się lokalizacje reklam tymczasowych o formach innych niż tablicowe (np. pylony, maszty flagowe). Teren elementarnym D.D.1101.KL,U (teren lotniska) miał przeznaczenie związane z komunikację lotniczą - lokalny port lotniczy dla małych jednostek latających, lotnisko dyspozycyjno-biznesowe i sportowe, usługi lotnicze i około lotniskowe.

Według § 5 pkt 19 ww. mpzp reklama wolno stojąca to samodzielny obiekt przeznaczony wyłącznie do ekspozycji napisów, znaków graficznych i innych elementów dekoracyjnych o charakterze informacyjnym lub marketingowym.

7. W toku kontroli ustalono, że Aeroklub Szczeciński nieterminowo wykonał prace objęte porozumieniem z dnia 3 sierpnia 2020 r. zawartym z Gminą Miasto Szczecin w przedmiocie wzmocnienia kratką z tworzywa sztucznego (geokraty trawnikowej) istniejącej nawierzchni drogi kołowania Alfa, czym naruszono § 3 ust. 5 tego porozumienia. Opóźnienie w wykonaniu prac objętych ww. porozumieniem wyniosło, co najmniej 56 dni. Według zwartego porozumienia z dnia 03.08.2020 r. ułożenie geokraty nastąpić miało w terminie 30 dni od dnia dostawy geokraty (23 września 2020 r.) na lotnisko w Dąbiu, lecz nie później niż do 30 września 2020 r. Natomiast pismem z dnia 07.01.2021 r. Dyrektor Aeroklubu poinformowała Wydział Zarządzania Projektami Urzędu Miasta Szczecin o zakończeniu dopiero w dniu 25 listopada 2020 r. prac objętych porozumieniem. Nie stwierdzono również, aby Aeroklub Szczeciński występował do Wydział Zarządzania Projektami Urzędu Miasta Szczecin z wnioskiem o aneksowanie porozumienia w zakresie wydłużenia terminu realizacji inwestycji, ani także bieżącego informowania ww. Wydziału o przeszkodach w terminowej realizacji prac. Nieterminowa realizacja prac nie była zagrożona sankcją w postaci kar umownych.

8. W toku kontroli ustalono niewłaściwą reprezentację Aeroklubu przy zawieraniu umów najmu (zarówno na działalność lotniczą, jaki i w pozostałych celach) oraz składaniu oświadczeń woli o ich zmianie lub wypowiedzeniu, czym naruszono art. 38 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r. poz. 1740) w zw. z § 26 ust. 4 Statutu Aeroklubu, według których osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie – a w przypadku Aeroklubu do ważności umów, zobowiązań, pełnomocnictw i innych oświadczeń woli wymagane były podpisy – Prezesa lub Wiceprezesa oraz Dyrektora Aeroklubu. Powyższy sposób reprezentacji ujawniony został także w informacji odpowiadającej odpisowi pełnemu z rejestru stowarzyszeń Krajowego Rejestru Sądowego. Kontrola wykazała, że na 39 umów/aneksów/wypowiedzeń dot. udostępnienia nieruchomości położonej przy ul. Przestrzennej zawartych/złożonych od 2004 r. (sposób reprezentacji ujawniony w KRS), jedynie w przypadku 2 umów wystąpiła reprezentacja statutowa (łączną). W pozostałych przypadkach 15 umów podpisał wyłącznie ówczesny Dyrektor a 22 umowy/aneksy/wypowiedzenia podpisał obecny Dyrektor. Należy zauważyć, że w 2 przypadkach, pomimo wskazania w komparycji umowy na reprezentację łączną – Prezes i Dyrektor ASz, egzemplarz umowy przedłożony do kontroli podpisany został wyłącznie przez Dyrektora.

9. W toku kontroli ustalono, że do dnia jej zakończenia Aeroklub Szczeciński zaniechał złożenia wniosku o dokonanie wpisu w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej Krajowego Rejestru Sądowego w zakresie zmian w składzie władz stowarzyszenia (zarząd, komisja rewizyjna) w związku z przeprowadzonym w dniu 17.07.2020 r. Walnym Zgromadzeniem Sprawozdawczo-Wyborczym, w którym wybrano 5 nowych członków tych władz (3 nowych członków Zarządu w miejsce 3 członków uprzednio pełniących tę funkcję w stowarzyszeniu oraz 2 nowych członków Komisji Rewizyjnej w miejsce 2 członków uprzednio pełniących tę funkcję w stowarzyszeniu), czym naruszono art. 22 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. z 2021 r. poz. 112), według którego wniosek o wpis do Rejestru powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

10.W toku kontroli ustalono, że Zarząd Aeroklubu zaniechał sporządzania dokumentów wymaganych zapisami statutowymi, tj. regulaminu organizacyjnego Aeroklubu oraz programów działalności Aeroklubu i sprawozdań z ich realizacji, czym naruszono § 15 ust. 2 pkt 2 i 9 Statutu Aeroklubu Szczecińskiego.