Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2020 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w okresie 04-24.08.2020 r. przeprowadził kontrolę w Szkole Podstawowej Nr 69 w Szczecinie przy ul. Zamoyskiego 2 (zw. dalej SP 69) w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ocena kontrolowanych zagadnień, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 21.10.2020 r.

 I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności

W badanym zakresie stwierdzono uchybienia i nieprawidłowości dotyczące:

• sposobu prowadzenia książki obiektu budowlanego;
• przeprowadzenia pierwszego szkolenia okresowego w dziedzinie bhp pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych i administracyjno - biurowych po ponad 12 miesiącach od dnia zatrudnienia;
• prowadzenia akt osobowych pracowników;
• stanu technicznego i higienicznego pomieszczenia pracy (warsztat konserwatora).

Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie:

• pracy przy monitorach ekranowych;
• przeprowadzania kontroli obiektu budowlanego oraz sposobu wykonywania zaleceń wynikających z tych kontroli;
• oceny ryzyka zawodowego;
• przechowywania niebezpiecznych bądź szkodliwych czynników chemicznych;
• wyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze;
• realizacji obowiązków wynikających z decyzji zewnętrznych organów kontroli nad warunkami pracy;
• kontroli urządzeń objętych dozorem technicznym;
• ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy;
• badań z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami.

II. Oceny cząstkowe

1. Obiekty budowlane, pomieszczenia i stanowiska pracy

SP 69 usytuowane jest w  budynku wolnostojącym, składającym się z 2 części: wysokiej (4 kondygnacje nadziemne) podpiwniczonej całkowicie, części parterowej niepodpiwniczonej, tzw. łącznika oraz parterowej części – hali gimnastycznej. Do SP 69 przynależy również kompleks sportowy składający się z boiska sportowego i zaplecza. Budynek stanowiący zaplecze sportowe jest wolnostojący, jednokondygnacyjny, bez podpiwniczenia. Każdy z budynków posiadał odrębną książkę obiektu budowlanego. Właścicielem ww. budynków była Gmina Miasto Szczecin, a zarządcą SP 69.Powierzchnia zabudowy obydwu budynków wynosiła łącznie1033 m². Za prowadzenie ww. książek, terminowe przeprowadzanie kontroli obiektu budowlanego oraz nadzorowanie wykonania zaleceń wynikających z kontroli odpowiedzialny był kierownik administracyjno - gospodarczy.Zarządca obiektu budowlanego przeprowadzał okresowe kontrole stanu technicznego budynku  oraz instalacji i przewodów. Kontrole nie wykazały niezgodności z obowiązującymi przepisami. Budynek dopuszczano do dalszej eksploatacji. Osoby przeprowadzające kontrole posiadały stosowne uprawnienia do przeprowadzania kontroli w danym zakresie. Wykazano jednocześnie, iż na bieżąco wykonywano większość zaleceń wynikających z kontroli.

 Kontrola wykazała, że wpisy w książkach ograniczały się do podania miesiąca i roku kontroli oraz nr protokołu, nie zawierały natomiast wskazania dotyczącego osoby dokonującej czynności kontrolnych wraz z nr i rodzajem jej uprawnień, wydanych zaleceń, przedmiotu prowadzonych czynności. Stało to w sprzeczności z postanowieniami § 6 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie książki obiektu budowlanego (Dz. U. z 2003, Nr 120, poz. 1134), zwanego dalej rozporządzeniem o książce obiektu, wg którego wpis do książki powinienzawierać dane identyfikujące dokument będący przedmiotem wpisu, określać ważne ustalenia w nim zawarte oraz dane identyfikujące osobę, która dokument wystawiła.

Stwierdzono ponadto, że w książkach obiektu budowlanego nie dokonywano wpisów dotyczących corocznych przeglądów instalacji (kominowej, przewodów wentylacyjnych, gazowej, elektrycznej). W trakcie trwania kontroli brakujące wpisy uzupełniono. Powyższe naruszało postanowienia § 6 ust.2 rozporządzenia o książce obiektu, według którego wpisy do książki powinny być dokonywane w dniu zaistnienia okoliczności, dla której jest wymagane dokonanie odpowiedniego wpisu.

Kontrola pomieszczeń warsztatowych konserwatora mieszczącego się w budynku szkoły wykazała nieprawidłowości dotyczące stanu technicznego i higienicznego pomieszczeń. Stwierdzono, że podłogi w ww. pomieszczeniach są nierówne, co mogło grozić potencjalnym zdarzeniem wypadkowym. W złym stanie technicznym i higienicznym były również ściany pomieszczeń (brudne z ubytkami, zawilgocone i zagrzybione). W ww. pomieszczeniu przechowywano również wyeksploatowane sprzęty szkolne (ławki, krzesła) ułożone jeden na drugim w sposób kaskadowy, co również groziło wypadkiem. Schody betonowe liczące kilkanaście stopni prowadzące do pomieszczenia konserwatora były w złym stanie technicznym z licznymi ubytkami, stwarzające niebezpieczeństwo wypadku. Stwierdzone uchybienia i nieprawidłowości były niezgodne z art. 214 § 2ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2003 r., poz. 1320), zw. dalej K.p., wg którego pracodawca jest obowiązany utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Było to również sprzeczne z postanowieniem § 14 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r., Nr 169, poz. 1650), wg którego pracodawca jest obowiązany utrzymywać pomieszczenia pracy w czystości i porządku oraz zapewnić ich okresowe remonty i konserwacje w celu zachowania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy. 

Do zakończenia kontroli wymagane wpisy w książkach obiektu budowlanego zostały uzupełnione.Pomieszczenia higieniczno-sanitarne były w stanie technicznym i higienicznym spełniającym wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracownikom zatrudnionym na stanowiskach robotniczych zapewniono szatnie z szafami na odzież i obuwie robocze oraz odzież i obuwie własne pracowników.

2. Techniczne urządzenia podlegające dozorowi technicznemu

W toku kontroli ustalono, że w SP 69 eksploatowany jest stały zbiornik ciśnieniowy o numerze ewidencyjnym N7324011638 (nr fabryczny W/A35/22559), dla którego ustalono formę dozoru ograniczonego. Dla ww. urządzenia prowadzona była Księga rewizyjna urządzenia technicznego ciśnieniowego (nr rejestracyjny N 8341311638). Decyzją Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego z dnia 30.01.2018 r. zezwolono na eksploatację ww. urządzenia do dnia 31.01.2022 r.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

W dniu 30.01.2018 r. wykonano czynności dozoru technicznego, które zakończyły się wynikiem pozytywnym (protokół z wykonania czynności dozoru technicznego). Zgodnie z art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz. U. z 2019,  poz.667), na podstawie pozytywnych wyników badań i wykonanych czynności Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego wydał decyzję zezwalającą na eksploatację urządzenia.

3. Zewnętrzne kontrole nad warunkami pracy

Kontrole w obszarze nadzoru nad warunkami pracy (od 01.01.2018 r. do dnia kontroli WKiAW) przeprowadziła Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna (zw. dalej PSSE).Przedmiotem kontroli był stan sanitarno – higieniczny i techniczny pomieszczeń i sprzętu używanego w placówce oraz przestrzeganie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwem używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

 4. Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w procesie pracy

4.1 Maszyny, sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości

Znajdujące się na wyposażeniu maszyny oraz sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości wykorzystywane były do prac konserwacyjnych oraz prac porządkowych wewnątrz budynku i terenów zewnętrznych (tereny zielone, boiska, plac zabaw, ciągi komunikacyjne), a także podgrzewania i wydawania przywożonych przez firmę cateringową posiłków.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

Będące w użytkowaniu maszyny spełniały wymagania bhp. Pracodawca zapoznał pracowników użytkujących maszyny podczas pracy z instrukcjami bhp przy ich użytkowaniu.

 4.2  Czynniki chemiczne

Niebezpieczne, bądź stwarzające zagrożenie czynniki chemiczne wykorzystywane były w jednostce do utrzymania czystości i dezynfekcji oraz do prac remontowych i porządkowych.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

Nie wniesiono zastrzeżeń do sposobu przechowywania i wykorzystywania podczas wykonywania prac niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych. Pracodawca informował pracowników o właściwościach stosowanych czynników, o ryzyku dla bezpieczeństwa i zdrowia  związanym z ich stosowaniem, jak również o sposobach bezpiecznego ich przechowywania. Pracodawca posiadał aktualny spis i karty charakterystyki ww. czynników, z którymi zapoznał merytorycznych pracowników stosujących podczas pracy ww. czynniki.

 5.Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Zasady i normy przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego stanowiły integralną część Regulaminu pracy SP 69. Stosowanie ww. przedmiotów wymagane było na następujących stanowiskach: konserwator, sprzątaczka, szatniarka, kucharz, pomoc kuchenna, woźny, nauczyciel wychowania fizycznego, animator sportu oraz opiekun dzieci przy przejściu przez jezdnię.

            Kontrola wykazała uchybienia w zakresie, ustalonych w Regulaminie pracy (wprowadzony zarządzeniem Nr 8/08/09 Dyrektora Szkoły Podstawowej Nr 69 z dnia 27.10.2008 r.), zasad przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego. Zapis w załączniku nr 1 do regulaminu pracy dla środków ochrony indywidualnej o treści „do zużycia” był bezzasadny ponieważ mogą one być stosowane tylko do momentu utraty właściwości ochronnych, co ma wykluczyć zastosowanie niesprawnych środków ochrony przez pracowników. Wykazano jednocześnie, że ten sam zapis „do zużycia” zastosowano przy ustalaniu okresów użytkowania dla odzieży roboczej na stanowisku konserwatora i  woźnego oraz opiekuna dzieci przy przejściu przez jezdnię, podczas gdy według art. 237⁸  § 1 i art. 237⁹ § 2 K.p. to pracodawca ustala rodzaje, środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne w związku z art. 237⁶ § 1 i art. 237⁷ § 1, oraz przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego i to pracodawca  jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe. Zapis „do zużycia” nie spełnia wymagań wskazanego przepisu. Przyczyną uchybień była błędna interpretacja przepisów ze strony osoby zatrudnionej na stanowisku kierownika administracyjno - gospodarczego, odpowiedzialnego za prawidłowe wyposażanie pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze.

Pracownicy zostali wyposażeni w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze wymagane do stosowania na danym stanowisku pracy. Dla każdego pracownika prowadzona była indywidualna karta przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego.

 6. Prace szczególnie uciążliwe bądź szkodliwe

Wykaz prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet, jest częścią regulaminu pracy (Załącznik nr 1 do Regulamin Pracy wprowadzonego zarządzeniem nr 8/08/09/2008 Dyrektora Szkoły Podstawowej Nr 69 z dnia 27.10.2008 r.). Do wymienionych prac zaliczono: prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała, prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, prace w narażeniu na substancje chemiczne. Pracownice zapoznając się z regulaminem pracy zostały zapoznane z ww. wykazem.

Do prac uciążliwych, wykonywanych przez pracowników SP 69, należały prace  związane z obsługą monitorów ekranowych.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

        W okresie od 01.01.2018 r. do dnia kontroli zwrot kosztów zakupu okularów korekcyjnych do pracy przy monitorze ekranowym otrzymał 1 pracownik. Powyższe wypełniało § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. z 1998, Nr 148, poz. 973), według którego pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, o której mowa w ust. 1, wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

 7. Wypadki przy pracy

W okresie od 01.09.2018 r. do dnia kontroli w SP 69 zarejestrowano 3 wypadki przy pracy, nie zarejestrowano chorób zawodowych, bądź  podejrzeń o tego typu choroby.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

Powołane przez pracodawcę zespoły powypadkowe niezwłocznie przystępowały do ustalania okoliczności i przyczyn wypadków, a po ich ustaleniu do sporządzania w wymaganych terminach protokołów powypadkowych. Stwierdzono jednocześnie, że wypracowane przez zespół powypadkowy wnioski i środki profilaktyczne były adekwatne do zaistniałych zdarzeń.

Starszy specjalista ds. bhp prowadził na bieżąco rejestr wypadków przy pracy.

8. Ocena ryzyka zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego w SP 69 została przeprowadzona w listopadzie 2008 r. na stanowiskach:nadzorca przejścia dla pieszych,  nauczyciel plastyki i muzyki, kucharz/pomoc kuchenna, pracownik administracyjno – biurowy, sprzątaczka/szatniarka, konserwator, woźny, wychowawca świetlicy, nauczyciel bibliotekarz,  nauczyciel informatyki, techniki, nauczyciel wychowania fizycznego, nauczyciel przedmiotów humanistycznych i matematyczno – przyrodniczych, pedagog szkolny, katecheta, nauczyciel wychowania przedszkolnego, zintegrowanego. W październiku 2017 r. dokonano aktualizacji oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach: nauczyciel fizyki oraz nauczyciel chemii. Ocenę przeprowadził zespół ds. oceny ryzyka zawodowego, powołany przez dyrektora, w skład którego wchodził m.in. starszy specjalista ds. bhp, wykonujący zadania służby bhp w SP 69.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

Kontrola wykazała, że pracodawca ocenił i udokumentował ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą na poszczególnych stanowiskach, zastosował niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko oraz poinformował wszystkich pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

 9.Badania profilaktyczne

Badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami wykonywane były na podstawie umów zawieranych pomiędzy SP 69, a jednostką służby zdrowia uprawnioną do wykonywania tego typu badań. Kontroli poddano wstępne badania lekarskie 24 osób zatrudnionych w SP 69 (tj. 36,4% stanu osobowego jednostki w dniu kontroli).     

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

Pracownicy zostali dopuszczeni do pracy na podstawie wydanych przez lekarza przeprowadzającego badanie profilaktyczne orzeczeń lekarskich stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku. Kierując na badania pracownika pracodawca informował lekarza o warunkach pracy na danym stanowisku, uwzględniając występujące na stanowisku czynniki niebezpieczne, szkodliwe bądź uciążliwe.

10.Służba bhp

Stan zatrudnienia w dniu kontroli wynosił 69 osób.Zadania służby bhp w SP 69 wykonywane były przez starszego specjalistę ds. bhp, zatrudnionego w Ośrodku BHP Zachodniopomorskiego Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej w Szczecinie.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

Specjalista ds. bhp: prowadził wewnętrzne kontrole stanu bhp, informował dyrektora SP 69 o stwierdzonych zagrożeniach, przedstawiał coroczne analizy stanu bhp, brał udział w tworzeniu wewnętrznych zarządzeń oraz instrukcji, brał istotny udział w ocenie ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy, podejmował wspólne działania mające na celu przestrzeganie przepisów i zasad bhp oraz wspierania działań dyrektora szkoły mających na celu poprawę warunków pracy.

 11. Szkolenia w dziedzinie bhp

Kontrolą objęto 24 pracowników (36,4% stanu osobowego jednostki w dniu kontroli).Szkolenia wstępne: instruktaż ogólny przeprowadzali specjaliści z Ośrodka BHP ZCEMiP, instruktaż stanowiskowy przeprowadzał pracodawca. Szkolenia okresowe pracowników przeprowadzane były przez podmioty zewnętrzne uprawnione do przeprowadzania tego typu szkoleń.

Na 24 osoby objęte kontrolą w stosunku do 5 osób, stwierdzono uchybienie polegające na tym, że odbyły one pierwsze szkolenie okresowe,  po ponad 12 miesiącach od dnia zatrudnienia na danym stanowisku pracy, co stało w sprzeczności z przepisem § 15 ust. 4rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2004 r., nr 180, poz, 1860, Dz. U. z 2019, poz. 1099), wg którego pierwsze szkolenie okresowe pracowników administracyjno – biurowych oraz robotniczych przeprowadza się w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach.

Za powstałe nieprawidłowości odpowiadał pracownik, do zakresu obowiązków którego należało prowadzenie spraw osobowych pracowników. 

Pozostali pracownicy posiadali aktualne szkolenia w dziedzinie bhp. Ustalono ponadto, że dyrektor SP 69 posiadał aktualne szkolenie okresowe w dziedzinie bhp dla pracodawców. Zaświadczenia ze szkoleń przechowywane były w aktach osobowych pracowników. Pracownikom, do stałego korzystania udostępniano ponadto szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bhp na stanowiskach pracy.

12. Prowadzenie akt osobowych

Kontrolą objęto sposób przechowywania zaświadczeń ze szkoleń w dziedzinie bhp oraz orzeczeń z badań profilaktycznych 24 pracowników.

W kontrolowanym zakresie wykazano nieprawidłowości polegające na tym, że w 3 przypadkach na 24 poddane badaniu karty szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp  była przechowywana w części „A” akt osobowych pracowników, podczas gdy wg § 6 ust. 2 pkt 2 lit. b ówcześnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. z 2017 r. poz. 894), akta osobowe pracownika składają się z 3 części i obejmują: w części B - dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia pracownika, w tym: (...) zaświadczenia o ukończeniu wymaganego szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Było to również sprzeczne z postanowieniem § 3 pkt 2 lit. h rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 2369), wg którego akta osobowe pracownika składają się z 4 części i obejmują w części „B” - dokumenty potwierdzające ukończenie wymaganego szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Według wyjaśnień kierownika administracyjno – gospodarczego przyczyną powyższego było przeoczenie.

W trakcie kontroli karty szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp zostały przeniesione do części „B” akt osobowych.

Wszystkie dokumenty znajdujące się w aktach osobowych pracowników były ponumerowane i wprowadzone do wykazu akt. Dokumentacja dotycząca ewidencji czasu pracy była prowadzona odrębnie.

  III. Uwagi i zalecenia

         Przedstawiając powyższe oceny i uwagi, stosownie do § 35 ust. 4 Załącznika Nr 2 do Zarządzenia w sprawie kontroli Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi SP 69:

1. Prowadzenie książki obiektu budowlanego zgodnie z obowiązującymi przepisami.
2. Dostosowanie przepisów wewnętrznych dotyczących zasad przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego do obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa pracy.
3. Odbywanie przez pracowników pierwszych szkoleń okresowych w dziedzinie bhp w wymaganych terminach.
4. Prowadzenia akt osobowych pracowników zgodnie z obowiązującymi przepisami.
5. Uporządkowanie i doprowadzenie pomieszczenia warsztatowego konserwatora oraz prowadzących do niego schodów do właściwego stanu technicznego oraz sanitarnohigienicznego.