Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2019 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w sierpniu 2019 r. przeprowadził kontrolę w Szkolnym Schronisku Młodzieżowym "CUMA", ul. Monte Cassino 19 a, 70-467 Szczecin (zw. dalej SSM „CUMA”), w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy (zw. dalej bhp). Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 10.10.2019 r.

W badanym zakresie stwierdzono uchybienia i nieprawidłowości dotyczące:

• sposobu prowadzenia dokumentacji z zakresu wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze,
• braku aktualnych kart charakterystyk czynników chemicznych,
• nie wywiązywania się służby bhp z obowiązków wynikających z rozporządzenia w sprawie tej służby.

Nie stwierdzono nieprawidłowości, bądź uchybień w zakresie:

• przeprowadzania kontroli obiektu budowlanego oraz sposobu wykonywania zaleceń wynikających z tych kontroli,
• oceny ryzyka zawodowego,
• badań z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami,
• szkoleń w dziedzinie bhp,
• wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

II. Oceny cząstkowe

1. Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Ustalono, że ze względu na ilość zatrudnionych Dyrektor SSM „Cuma” nie miał obowiązku tworzenia zakładowego Regulaminu pracy. Wykaz stanowisk oraz rodzaje niezbędnych do stosowania na danym stanowisku pracy środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego regulowało wewnętrzne zarządzenie z 2013 r. (brak oznaczenia dnia i miesiąca). Obowiązek stosowania ww. dotyczył następujących stanowisk pracy: recepcjonista, konserwator, sprzątaczka oraz kierowca samochodu.

W toku kontroli ustalono, że zapisy wewnętrznego zarządzenia z dnia 01.01.2013 r. określały okres użytkowania dla odzieży i obuwia roboczego jako „do zużycia” co było sprzeczne z postanowieniem art. 237⁸ § 1 w zw. z art. 237¹ § 1 ustawy z dnia  26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy (zw. dalej K.p.), wg którego pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze a także ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne oraz przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego. Zapis „do zużycia” był niejasny i mógł powodować różne jego interpretacje. Przyczyną nieprawidłowości była błędna interpretacja przepisów przez osobę wykonującą ówcześnie zadania służby bhp w SSM „Cuma”. Przeprowadzone w ramach kontroli oględziny na stanowiskach pracy wykazały, że osoby świadczące pracę w dniu oględzin były wyposażone w odzież i obuwie robocze, przewidziane do stosowania na danym stanowisku. Wykazano jednocześnie, że odzież i obuwie robocze spełniały wymagania Polskiej Normy.

2. Czynniki chemiczne

Niebezpieczne, bądź stwarzające zagrożenie mieszaniny chemiczne stosowane były przez pracowników do utrzymania czystości i dezynfekcji pomieszczeń kuchennych i zaplecza kuchennego, do utrzymania czystości i dezynfekcji pomieszczeń higieniczno - sanitarnych oraz do przeprowadzania drobnych prac  remontowych. Prace w kontakcie z ww. mieszaninami wykonywały osoby zatrudnione na stanowiskach robotniczych.

Kontrola wykazała, że pracodawca nie posiadał aktualnych kart charakterystyk ww. czynników chemicznych, podczas gdy w dniu 31.05.2017 r. upłynął okres przejściowy dla kart charakterystyki wprowadzonych do obrotu przed 01.06.2015 r. Użytkownicy niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie substancji chemicznych, bądź ich mieszanin zobowiązani są posiadać karty charakterystyki wg nowego wzoru zamieszczonego w załączniku do rozporządzenia Komisji (UE) 2015/830 z dnia 29 maja 2015 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów, zgodnie z art. 2 ww. rozporządzenia Komisji. Brak aktualnych kart charakterystyki był również sprzeczny z art.  221 §  2 K.p., wg którego niedopuszczalne jest stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem. Stwierdzono ponadto, że oświadczenia pracowników o zapoznaniu się z kartami charakterystyk były nieczytelne ponieważ nie wskazywały z kartą jakiego czynnika chemicznego zapoznano danego pracownika.

Główną przyczyną nieprawidłowości było nie poinformowanie dyrektora SSM „Cuma” przez służbę bhp o zmianie przepisów w tym zakresie podczas gdy wg § 2 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bhp (zw. dalej rozporządzeniem w sprawie służby bhp) dozakresu działania służby bhp należydoradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Przeprowadzone w ramach kontroli oględziny wykazały, że wykorzystywane podczas pracy czynniki chemiczne znajdowały się w oryginalnych opakowaniach, bez dostępu osób nieuprawnionych. 

3. Służba bhp

Zadania służby bhp w SSM „Cuma” wykonywane były na podstawie porozumienia zawartego w dniu 03.09.2018 r., pomiędzy ZCEMiP a SSM „Cuma”. W imieniu wykonawcy zadania służby bhp w SSM „Cuma” wykonywała osoba, która legitymowała się świadectwem ukończenia studiów podyplomowych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy z dnia 16.07.2018 r.Kontrola wykazała, że wymieniona w dniu podpisania ww. porozumienia nie posiadała uprawnień specjalisty ds. bhp ponieważ wg § 4, ust. 2 pkt 3 rozporządzenia w sprawie służby bhp specjalistą ds. bhp może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bhp. W myśl powyższego przepisu uprawnienia specjalisty ds. bhp wymieniona nabyła z dniem 16.07.2019 r.

Ustalono, że część uchybień i nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli spowodowana była niewłaściwym wykonywaniem zadań przez wymienioną, która nie przeprowadzała kontroli stanu bhp na stanowiskach pracy, podczas gdy wg z § 2 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia w do zakresu działania służby bhp należy przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na których są zatrudnione kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią, młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący pracę zmianową, w tym pracujący w nocy, oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Stwierdzono ponadto, że przedstawiona dyrektorowi SSM „Cuma” analiza stanu bhp za 2018 r. zawierała błędy formalne ponieważ w dziale dotyczącym stosowania czynników chemicznych wymieniona stwierdziła, iż każdy środek ma kartę charakterystyki nie odnosząc się do braku aktualizacji tych kart po zmianie przepisów. O nierzetelnym przeprowadzeniu analizy świadczy również to, że wymieniona zawarła w niej dział „wypadki uczniów”, podczas gdy w jednostce nie było uczniów.

4. Obiekty budowlane

Powierzchnia zabudowy budynku wynosiła 526,96 m². Kontrole obiektu budowlanego, zarządzanego przez SSM „Cuma”, przeprowadzone na podstawie art. 62 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane nie wykazały zagrożeń dotyczących użytkowania obiektu, zalecono natomiast wykonanie niezbędnych prac remontowych, w tym wymianę nawierzchni z trylinki betonowej i kamyczków na nową nawierzchnię wraz z odpowiednimi spadkami i odwodnieniem liniowym, zalecono również obserwację zarysowań powstałych na elewacji budynku, a w przypadku stwierdzenia zwiększenia się zarysowań wykonanie ekspertyzy technicznej. Dyrektor SSM „Cuma” na bieżąco informował właściciela obiektu o stanie technicznym obiektu i terenuzewnętrznego oraz zwracał się z prośbą o wyasygnowanie środków finansowych na wykonanie zaleceń wynikających z kontroli obiektu budowlanego ze szczególnym uwzględnieniem konieczności  wymiany nawierzchni z trylinki betonowej i kamyczków.

5. Ocena ryzyka zawodowego

Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadzono w kwietniu 2013 r. Do oceny wytypowano następujące stanowiska pracy: pracownik administracyjno biurowy (główna księgowa, kierownik gospodarczy), referent (edukator ekologiczny), recepcjonista, kierowca samochodu osobowego, sprzątaczka, robotnik do pracy lekkiej.

Ocenę, w oparciu o skalę pięciostopniową według Polskiej Normy PN 18002, przeprowadził zespół, w skład którego wchodzili: kierownik gospodarczy, główna księgowa oraz specjalista ds. bhp. wykonujący ówcześnie zadania służby bhp w SSM „Cuma”.

Dokumenty potwierdzające przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego zawierały wymagane elementy, w tym opis danego stanowiska z wyszczególnieniem stosowanych na danym stanowisku maszyn, wykonywanych zadań, występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy, wykorzystywanych podczas pracy maszyn, narzędzi i materiałów; wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko; datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.

6. Badania profilaktyczne

Badania profilaktyczne wykonywane były na podstawie umów zawieranych pomiędzy SSM „Cuma”, a jednostką służby zdrowia uprawnioną do wykonywania badań z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami. Kontroli poddano badania profilaktyczne 13 pracowników, pełen stan osobowy jednostki. Wszyscy pracownicy posiadali aktualne orzeczenia lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

7. Szkolenia w dziedzinie bhp

Szkolenia wstępne: instruktaż ogólny przeprowadzali specjaliści z Ośrodka BHP ZCEMiP, instruktaż stanowiskowy przeprowadzał Dyrektor SSM „Cuma”. Szkolenia okresowe pracownicy odbywali w jednostkach zewnętrznych uprawnionych do przeprowadzania tego typu szkoleń.

W dniu kontroli wszyscy pracownicy mieli aktualne szkolenia w dziedzinie bhp. Aktualne szkolenie miał również pracodawca. Podczas szkoleń pracownicy byli również informowani o ryzyku zawodowym występującym na danym stanowisku pracy.

8. Wypadki przy pracy

W okresie objętym kontrolą nie zarejestrowano w jednostce wypadków przy pracy. Nie zarejestrowano również chorób zawodowych, bądź podejrzeń o tego typu choroby.

III. Uwagi i zalecenia

Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi SSM „Cuma”:

1. Ustalenie przewidywanych okresów użytkowania odzieży i obuwia roboczego.
2. Zaktualizowanie kart charakterystyki czynników chemicznych.
3. Czytelne wskazanie z kartami jakich czynników chemicznych zapoznano danego pracownika.
4. Powierzanie wykonywania zadań służby bhp osobom posiadającym uprawnienia specjalisty ds. bhp.
5. Poinformowanie Dyrektora ZCEMiP o wynikach kontroli w zakresie dotyczącym braku uprawnień specjalisty ds. bhp w dniu podpisywania porozumienia o wykonywaniu zadań służby bhp w SSM „Cuma”.
6. Zobowiązanie specjalisty ds. bhp do wykonywania zadań wynikających z rozporządzenia w sprawie służby bhp.