Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2019 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w okresie 04.11.2019 –22.11.2019 r. przeprowadził kontrolę w XIV Liceum Ogólnokształcącym z Oddziałami Dwujęzycznymi w Szczecinie przy ul. Kopernika 16 (zw. dalej XIV LO z OD) w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ocena kontrolowanych zagadnień, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym  z dnia 20.01.2020 r.

I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności

               W badanym zakresie stwierdzono uchybienia dotyczące:

• prowadzenia książki obiektu budowlanego, nie stwierdzono natomiast uchybień w zakresie przeprowadzania kontroli obiektów budowlanych,
• stosowania czynników chemicznych,
• ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy,
• wykonywania zadań przez służbę bhp,
• użytkowania  maszyn będących na wyposażeniu jednostki.

Prawidłowo realizowano obowiązki dotyczące:

• wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze,
• oceny ryzyka zawodowego,
• badań z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami,
• szkoleń w dziedzinie bhp,
• oceny warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe oraz wyposażania pracowników w okulary do pracy przy monitorze ekranowym.

II. Oceny cząstkowe

1. Obiekty budowlane

XIV LO z OD usytuowane jest w 2 budynkach: budynku szkoły o powierzchni zabudowy 1128 m² oraz budynku sali gimnastycznej o powierzchni zabudowy 951 m². Odpowiedzialnym za nadzorowanie terminów przeprowadzania kontroli obiektów budowlanych, realizacji zaleceń pokontrolnych oraz prowadzenie książek obiektów budowlanych był kierownik gospodarczy.

Kontrola wykazała, że w XIV LO z OD prowadzone były 3 książki obiektów budowlanych, w tym książka dla boisk szkolnych, co pozostawało w sprzeczności z art.  64 ust. 2 pkt 2 lit. b  ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2019 r. poz. 1186 ze zm.), wg którego obowiązek prowadzenia książki obiektu budowlanego nie obejmuje właścicieli i zarządców obiektów budowlanych wymienionych w art. 29 ust. 1 pkt 9, tj. boisk szkolnych oraz boisk, kortów tenisowych, bieżni służących rekreacji.

   Przyczyną nieprawidłowości była zła interpretacja przepisów ze strony kierownika gospodarczego.

   Nie stwierdzono uchybień w zakresie przeprowadzania kontroli obiektów budowlanych. Zarządca wymienionych obiektów przeprowadzał okresowe kontrole stanu technicznego obiektów budowlanych oraz instalacji i przewodów. Kontrole nie wykazały niezgodności z obowiązującymi przepisami. Obiekty dopuszczono do dalszej eksploatacji. Osoby przeprowadzające kontrole posiadały uprawnienia do przeprowadzania kontroli w danym zakresie.

 2. Czynniki chemiczne

   Czynniki chemiczne niebezpieczne, bądź stwarzające zagrożenie, wykorzystywane były podczas pracy na stanowisku konserwatora, robotnika do prac lekkich, sprzątaczki i woźnego.

Prowadzone w ramach kontroli oględziny wykazały, że część czynników chemicznych, znajdujących się w pomieszczeniach warsztatowych konserwatora, przechowywana była w słoikach po produktach spożywczych bez jakichkolwiek oznaczeń, co było niezgodne z art. 221 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy ( Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.), zw. dalej K.p., wg którego  niedopuszczalne jest stosowanie substancji chemicznych i ich mieszanin nieoznakowanych w sposób widoczny, umożliwiający ich identyfikację.Przyczyną powyższej nieprawidłowości był niewystarczający nadzór nad pracą podległych pracowników ze strony kierownika gospodarczego oraz nieskutecznego szkolenia stanowiskowego w zakresie stosowania niebezpiecznych czynników chemicznych. Ustalono ponadto, że pracodawca nie posiadał aktualnych kart charakterystyk czynników chemicznych, stosowanych podczas prac konserwacyjnych i higienicznych, podczas gdy w dniu 31.05.2017 r. upłynął okres przejściowy dla kart charakterystyki wprowadzonych do obrotu przed 01.06.2015 r. Użytkownicy niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie substancji chemicznych, bądź ich mieszanin zobowiązani są posiadać karty charakterystyki wg nowego wzoru zamieszczonego w załączniku do rozporządzenia Komisji (UE) 2015/830 z dnia 29 maja 2015 r. zmieniającego rozporządzenie (WE)nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (Dz.Urz.UE  seria L 132, s. 8 ze zm.), zgodnie z art. 2 ww. rozporządzenia Komisji. Brak aktualnych kart charakterystyki był również sprzeczny z art.  221 §  2 K.p., wg którego niedopuszczalne jest stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem.

Do zakończenia kontroli usunięto czynniki chemiczne niewiadomego pochodzenia.

3. Wypadki przy pracy

W okresie od 01.01.2017 r., do dnia kontroli zarejestrowano 1 wypadek przy pracy. Wypadkowi uległa osoba,  zatrudniona na stanowisku konserwatora. Okoliczności i przyczyny wypadku ustalał zespół powypadkowy, w skład którego wchodził inspektor ds. bhp oraz przedstawiciel pracowników. Do wypadku doszło podczas przenoszenia przez ww. mebli.

Kontrola ustaliła, że zespół powypadkowy w przyczynach wypadku nie odniósł się do faktu, iż poszkodowany sam wynosił „nieporęczne biurko w kształcie litery L”, co mogło skutkować zdarzeniem wypadkowym. Nie wskazał również na brak nadzoru ze strony bezpośredniego przełożonego pracownika w trakcie wykonywania przez niego prac.

Niedopełnienie powyższych obowiązków pozostawało w sprzeczności z § 7 ust. 1 pkt 1 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r.w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. Nr 105, poz. 870), wg którego niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół powypadkowy jest obowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku.

Stwierdzono ponadto, że we wnioskach i środkach profilaktycznych protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, zespół powypadkowy nie uwzględnił konieczności zmiany organizacji pracy przy wykonywaniu powyższych prac. Nie zalecił wykonywania tego typu prac przez co najmniej 2 osoby. Nie odniósł się również do braku nadzoru nad wykonywaniem prac ze strony bezpośredniego przełożonego, co świadczyło o braku wnikliwości w prowadzeniu postępowania powypadkowego.

Nie wniesiono zastrzeżeń do terminów przeprowadzenia postępowania powypadkowego, które zostało wszczęte niezwłocznie po otrzymaniu informacji o wypadku, a protokół sporządzany nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku.

4. Służba bhp

Osoba wykonująca w dniu kontroli zadania służby bhp w XIV LO z OD  zatrudniona była w Ośrodku BHP Zachodniopomorskiego Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej. Wymieniona posiadała udokumentowane kwalifikacje specjalisty ds. bhp.

Stwierdzono jednostkowe uchybienie w zakresie wykonywania zadań przez specjalistę ds. bhp dotyczące braku skutecznego doradztwa w zakresie stosowania przepisów i zasad bhp, o czym świadczyły wykazane we wcześniejszych pkt. wystąpienia nieprawidłowości i uchybienia. Powyższy obowiązek wynikał z § 2 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U.  Nr 109, poz. 704 ze zm.), wg którego do zakresu działania służby bhp należy doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nie stwierdzono uchybień w zakresie sposobu wykonywania pozostałych zadań należących do zakresu działania służby bhp. Osoba wykonująca zadania tej służby: brała udział w kontrolach warunków pracy i nauki oraz przestrzegania przepisów bhp; informowała pracodawcę o stwierdzonych zagrożeniach oraz przedstawiała propozycje rozwiązań zmierzających do poprawy stanu bhp; przedstawiła pracodawcy roczną analizę stanu bhp.

5. Maszyny i sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości

Na wyposażeniu jednostki znajdowały się maszyny i sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości, wykorzystywane do utrzymania czystości i prac konserwacyjnych wewnątrz budynków oraz terenie zewnętrznym, zarządzanym przez XIV LO z OD. 

Podczas oględzin wykazano, że znajdująca się w pomieszczeniach piwnicznych pralka, przeznaczona do prania materiałów wykorzystywanych do utrzymania czystości na terenie obiektu, nie spełniała wymagań bezpieczeństwa, ponieważ była w znacznym stopniu wyeksploatowana i częściowo skorodowana, co mogło zagrażać bezpieczeństwu jej użytkowników. Stan techniczny maszyny naruszał postanowienia art. 215 pkt 1 K.p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, działaniem drgań mechanicznych i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy.

Po stwierdzeniu nieprawidłowości pralkę wycofano z eksploatacji. Nie wniesiono uwag do stanu technicznego pozostałych maszyn i sprzętu do tymczasowej pracy na wysokości (drabiny), użytkowanych podczas pracy przez osoby zatrudnione na stanowiskach robotniczych. Maszyny poddawane były okresowym przeglądom pod kątem możliwości dalszego, bezpiecznego ich użytkowania. Przeglądy przeprowadzała osoba posiadająca uprawnienia elektryczne w zakresie dozoru. Uprawnienia elektryczne w zakresie eksploatacji posiadał również pracownik jednostki, zatrudniony na stanowisku konserwatora. Wymieniony posiadał ponadto uprawnienia do wykonywania prac na wysokości. Pracownikom, do stałego korzystania, udostępniono instrukcje ogólne i stanowiskowe dotyczące bezpiecznego użytkowania maszyn.

6.Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

W środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze wyposażano osoby zatrudnione na następujących stanowiskach: nauczyciel wychowania fizycznego, animator sportu, nauczyciel prowadzący zajęcia w pracowniach: chemicznej, fizycznej, biologicznej, nauczyciel bibliotekarz, konserwator, robotnik do pracy lekkiej, sprzątaczka, woźny.W zakładowym Regulaminie pracy ustalono rodzaje niezbędnych do stosowania przez pracowników  środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

   W powyższym zakresie nie stwierdzono uchybień i nieprawidłowości.

Pracodawca dostarczał nieodpłatnie uprawnionym pracownikom środki ochrony indywidualnej oraz informował o sposobach posługiwania się tymi środkami. Pracownicy podczas pracy stosowali niezbędne środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, przewidziane do stosowania na danym stanowisku pracy. Pracodawca ustalił okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego oraz prowadził indywidualne karty wyposażenia. Pracownikom zapewniono pranie i konserwację odzieży.

 7. Ocena ryzyka zawodowego

Ocenę ryzyka zawodowego w XIV LO z OD prowadzono w sposób ciągły. Ostatnia aktualizacja oceny nastąpiła w 2019 roku. W aktualizacji brał udział specjalista ds. bhp oraz pracownicy jednostki. Ocena została przeprowadzona na następujących stanowiskach: nauczyciel wychowania fizycznego; nauczyciel przedmiotów humanistycznych; nauczyciel przedmiotów ścisłych; nauczyciel informatyki; pedagog szkolny; bibliotekarz; animator środowiskowy; pracownik administracyjno - gospodarczy; woźny, konserwator, pracownik do prac lekkich; sprzątaczka.

W powyższym zakresie nie stwierdzono uchybień i nieprawidłowości.

Dokumentacja oceny zawierała wszystkie elementy wymagane przepisem § 39a ust. 3 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp, w tym: opis stanowiska z uwzględnieniem obszaru wykonywania pracy; stosowane przez pracownika na danym stanowisku narzędzia i materiały; stosowane środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze; wykonywane czynności; występujące na stanowisku niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe czynniki środowiska pracy; wykazy osób pracujących na danym stanowisku; datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.

W dniu kontroli wszyscy pracownicy byli zapoznani z ryzykiem zawodowym występującym na danym stanowisku pracy oraz zasadami ochrony przed zagrożeniami. Potwierdzenia zapoznania znajdowały się w aktach osobowych pracowników.

O ryzyku zawodowym pracownicy byli informowani podczas szkoleń wstępnych i okresowych w dziedzinie bhp.

8. Profilaktyczna ochrona zdrowia nad pracownikami

Badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami  XIV LO z OD wykonywane były na podstawie umów zawieranych z jednostką służby zdrowia uprawnioną do wykonywania tego typu badań.

Kontrolą objęto wstępne i okresowe badania profilaktyczne 29 osób, co stanowiło 46% osób pracujących w dniu kontroli.

W powyższym zakresie nie stwierdzono uchybień i nieprawidłowości.

Wszyscy pracownicy objęci kontrolą posiadali aktualne zaświadczenia lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku.

9. Szkolenia w dziedzinie bhp

Kontrola wykazała, że pracodawca zapewnił pracownikom odbycie, odpowiedniego do rodzaju wykonywanej pracy, szkolenia. Szkolenia odbywały się w wymaganych, dla danego stanowiska czasookresach. Szkolenia wstępne, instruktaż ogólny przeprowadzali specjaliści ds. bhp, zatrudnieni w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej, instruktaż stanowiskowy przeprowadzał dyrektor XIV LO z OD. Przeprowadzanie szkoleń okresowych zlecano zewnętrznym podmiotom prowadzącym działalność szkoleniową w dziedzinie bhp.

Kontrolą objęto wstępne i okresowe badania profilaktyczne 29 osób, co stanowiło 46% osób pracujących w dniu kontroli.

W powyższym zakresie nie stwierdzono uchybień i nieprawidłowości.

Pracowników nie dopuszczano do pracy, do wykonywania której nie posiadaliby wymaganych kwalifikacji, dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bhp. Pracownikom udostępniano szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bhp na stanowiskach pracy. Wszyscy, objęci kontrolą pracownicy, posiadali aktualne szkolenia w dziedzinie bhp. Zaświadczenia ze szkoleń przechowywane były w aktach osobowych pracowników.

Ustalono ponadto, że DyrektorXIV LO z OD posiadała aktualne szkolenie okresowe w dziedzinie bhp dla pracodawców.

 10. Praca przy monitorach ekranowych

Praca w warunkach narażenia na działanie czynników uciążliwych związana była z obsługą monitorów ekranowych.

Na podstawie wewnętrznego zarządzenia, pracownikowi wykonującemu pracę przy monitorze ekranowym, przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy, pracodawca refundował zakup okularów korekcyjnych do wysokości 250 zł poniesionych kosztów. W okresie objętym kontrolą zwrot kosztów otrzymały 3 osoby. 

W powyższym zakresie nie stwierdzono uchybień i nieprawidłowości.

Na wymienionych stanowiskach przeprowadzona została ocena warunków pracy. W ocenie brał udział specjalista ds. bhp oraz społeczny inspektor pracy oraz kierownik gospodarczy. Zespół nie stwierdził niezgodności z obowiązującymi przepisami.

III. Uwagi i zalecenia

Przedstawiając powyższe oceny i uwagi, stosownie do § 35 ust. 4 Załącznika Nr 2 do Zarządzenia w sprawie kontroli Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi XIV LO z OD:

1. Zaprzestanie prowadzenia książki obiektu budowlanego dla boisk szkolnych.
2. Czynniki chemiczne:
   1. przechowywanie niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie mieszanin w oryginalnych opakowaniach, prawidłowo oznakowanych,
   2. posiadanie aktualnych kart charakterystyki niebezpiecznych czynników chemicznych stosowanych w jednostce,
3.  Wypadki przy pracy:
   1. przeprowadzenie wewnętrznego, udokumentowanego szkolenia pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych w zakresie wykonywania prac związanych z transportem mebli oraz prac wykonywanych przez co najmniej 2 osoby,
   2. sprawdzanie sposobu wykonania zaleceń zespołu powypadkowego przez specjalistę ds. bhp pod kątem obowiązujących przepisów.