Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2017 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w listopadzie 2017 r. przeprowadził kontrolę w Centrum Żeglarskim, ul. Przestrzenna 19, 70-800 Szczecin, w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy (zwanym dalej bhp). Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia  04.12.2017 r.

I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności

II. Oceny cząstkowe

1. Czynniki chemiczne

Niebezpieczne oraz szkodliwe czynniki chemiczne wykorzystywane były przez pracowników Centrum Żeglarskiego do prac związanych z utrzymaniem czystości  i dezynfekcją oraz do prac związanych z konserwacją, w tym konserwacją jednostek pływających. 

Kontrola wykazała, że nie był prowadzony aktualny spis stosowanych czynników chemicznych oraz karty charakterystyki. Przeprowadzone oględziny wykazały ponadto, że część czynników chemicznych przechowywana była w opakowaniach zastępczych, co naruszyło art. 221 §  1 i 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, (zw. dalej K. p.), wg którego niedopuszczalne jest stosowanie substancji chemicznych i ich mieszanin nieoznakowanych w sposób widoczny, umożliwiający ich identyfikację. Niedopuszczalne jest stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem.

Stwierdzono jednocześnie, że w hangarze nr 2, będącym warsztatem konserwatorskim, znajdowały się kosiarki i kosy spalinowe (z resztkami paliwa w zbiornikach), które były przechowywane w jednym pomieszczeniu wraz z odpadami drewnianymi (wiórami), co prowadziło do zagrożenia pożarowego.

Przyczyną stwierdzonych nieprawidłowości był nieczytelny podział odpowiedzialności pracowników za prowadzenie dokumentacji z tego zakresu oraz nieskuteczny nadzór nad podległymi pracownikami ze strony osoby zatrudnionej na stanowisku kierownika - gospodarza obiektu sportowego.

2. Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Zasady i normy przydziału pracownikom Centrum Żeglarskiego środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego stanowiły integralną część Regulaminu pracy. Obowiązek wyposażania pracowników w ww. przedmioty dotyczył osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, na stanowiskach instruktorów, kapitanów jachtów, kierownika - gospodarza obiektu oraz pracownika ds. administracji i zaopatrzenia.

Obowiązek wyposażania w odzież i obuwie robocze dotyczył ponadto osób skazanych, skierowanych do odbycia kary w Centrum Żeglarskim, na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 1 czerwca 2010 r. w sprawie podmiotów, w których jest wykonywana kara ograniczenia wolności oraz praca społecznie użyteczna (zw. dalej rozporządzeniem w sprawie prac społecznie użytecznych).

Nieprawidłowości dotyczące wyposażania w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze dotyczyły 2 pracowników, którzy zostali dopuszczeni do pracy bez: kurtek i czapek ocieplanych, ubrania p/deszczowego oraz butów gumowych, podczas gdy wg przepisu art. 2377 § 1 K.p. pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu; ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

Przyczyną nieprawidłowości była zła interpretacja przepisu ze strony specjalisty ds. zaopatrzenia i administracji, odpowiedzialnego za wydawanie pracownikom należnych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz prowadzenie dokumentacji z tego zakresu.

Stwierdzono ponadto, że na wyposażeniu pracownika wykonującego prace spawalnicze znajdowały się środki ochrony indywidualnej przeznaczone do wykonywania tego typu prac (maska spawalnicza, rękawice spawalnicze, fartuch spawacza, getry spawacza) a wydanego pracownikowi wyposażenia nie odnotowano w karcie ewidencji wyposażenia, podczas gdy wg § 8 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika pracodawca zakłada i prowadzi odrębnie dla każdego pracownika kartę ewidencyjną przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej (...).

Kontrola wykazała jednocześnie, że nie wyposażył Pan osób skazanych w odzież i obuwie robocze, niezbędne do wykonywania tego typu prac co pozostawało w sprzeczności z § 4 ust. 4 rozporządzenia w sprawie prac społecznie użytecznych, wg którego podmiot jest obowiązany (...) zapewnić skazanemu bezpieczne i higieniczne warunki pracy, środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, przewidziane na danym stanowisku pracy. Przyczyną uchybienia była błędna interpretacja ww. przepisu z Pana strony w związku z czym nie zostały zabezpieczone środki finansowe na ten cel.

Nie wniesiono uwag do wyposażania pracowników w niezbędne na danym stanowisku pracy środki ochrony indywidualnej.

3.Maszyny i sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości

Na wyposażeniu jednostki znajdowały się maszyny przeznaczone do napraw, konserwacji i utrzymania czystości wewnątrz obiektów, na terenie zewnętrznym Centrum Żeglarskiego oraz napraw i konserwacji jednostek pływających. Większość maszyn znajdowała się w hangarze nr 2, przeznaczonym na warsztat konserwatorski.

Kontrola ujawniła nieprawidłowości w zakresie przechowywania maszyn i sprzętu do tymczasowej pracy na wysokości. Będące na wyposażeniu drabiny przystawne (w tym kilkunastostopniowe), stały oparte o ścianę, jedna na drugiej w sposób niestabilny mogący skutkować potencjalnym zdarzeniem wypadkowym. Potencjalnym zdarzeniem wypadkowym mógł również skutkować sposób umiejscowienia maszyn. Maszyny (kosiarki, kosy spalinowe, szlifierki, piły tarczowe) rozmieszczone były w sposób nieuporządkowany na całej powierzchni hangaru, na podłodze, na stołach warsztatowych, powieszone na ścianach hangaru (kosy spalinowe). Stwierdzono ponadto, że dojścia do stanowisk wyposażonych w maszyny były utrudnione z powodu rozmieszczonych na podłodze całego hangaru różnego typu przedmiotów: kabli, pojemników, pryzm drewna, co groziło potencjalnym zdarzeniem wypadkowym.

Odpowiedzialnym za zaistniałą sytuację była osoba zatrudniona na stanowisku  kierownika - gospodarza obiektu sportowego, która nie prowadziła skutecznego nadzoru nad podległymi pracownikami.

4.Służba bhp

Stan zatrudnienia na dzień prowadzenia kontroli w Centrum Żeglarskim wynosił 55 osób. Zadania służby bhp wykonywane były na podstawie, zawieranych corocznie, umów cywilnoprawnych.

Z ustaleń kontroli wynikało, że osoba wykonująca zadania służby bhp, na podstawie ww. umów nie posiadała uprawnień do wykonywania zadań służby bhp w Centrum Żeglarskim. Wymieniony nie posiadał wyższego wykształcenia, ukończył szkołę policealną na kierunku technik BHP, a wg art. 23711 § 2 K.p. pracodawca - w przypadku braku kompetentnych pracowników - może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy (…) specjalista spoza zakładu pracy powinien spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp (...). Wymagania kwalifikacyjne specjalisty ds. bhp określa § 4 ust. 2  pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, zw. dalej rozporządzeniem w sprawie służby bhp, wg którego (...) specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bhp.

Osoba wykonująca zadania służby bhp w jednostce nie dopełniła ponadto obowiązku wynikającego z § 2, ust. 1 pkt 1 i 2 rozporządzenia w sprawie służby bhp, wg którego do zakresu działania służby bhp należy przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów   i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na których są zatrudnione kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią, młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący pracę zmianową, w tym pracujący w nocy, oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę; bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych, wraz z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń.

Brak kontroli na stanowiskach pracy ze strony służby bhp miał wpływ na część nieprawidłowości wykazanych w niniejszym wystąpieniu, w tym na bałagan panujący na stanowisku pracy w warsztacie konserwatorskim (hangar nr 2); na nie wyposażenie osób skazanych w odzież i obuwie robocze oraz na sposób przechowywania czynników chemicznych przez pracowników.

 Stwierdzono natomiast, że ww. przedstawił Dyrektorowi Centrum Żeglarskiego roczną analizę stanu bhp; uczestniczył w dokonaniu oceny ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach pracy; opracował instrukcje dotyczące wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych; współpracował z merytorycznymi pracownikami w zakresie organizowania szkoleń w dziedzinie bhp.

5. Profilaktyczna opieka zdrowotna nad pracownikami

W okresie objętym kontrolą badania profilaktyczne pracowników Centrum Żeglarskiego wykonywane były na podstawie umów zawieranych pomiędzy ww. a jednostką uprawnioną do wykonywania tego typu badań.

Kontrolą objęto badania wstępne i okresowe pracowników zatrudnionych po 01.01.2015 r., tj. 45% stanu osobowego jednostki w dniu kontroli (25 osób).

Kontrola wykazała jednostkowe uchybienie polegające na dopuszczeniu pracownicy do pracy w Centrum Żeglarskim, na stanowisko księgowej, na podstawie zaświadczenia lekarskiego z badania okresowego, wydanego dla innego pracodawcy na stanowisko kierownika ds. administracji. Dopuszczenie pracownicy do pracy na podstawie zaświadczenia lekarskiego, bez kopii skierowania od poprzedniego pracodawcy, gdzie opisano warunki pracy w jakich pracowała, nie wyczerpywało przesłanek art. 229 §  11 pkt 2  oraz §  12 K.p., wg którego wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy (...).

W stosunku do pozostałych pracowników objętych kontrolą nie stwierdzono uchybień, bądź nieprawidłowości. Wszyscy pracownicy posiadali aktualne badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami.

6. Szkolenia w dziedzinie bhp

Szkolenia wstępne, instruktaż ogólny przeprowadzała osoba wykonująca zadania służby bhp w Centrum Żeglarskim, instruktaż stanowiskowy przeprowadzał pracodawca, bądź osoby kierujące pracownikami, posiadające uprawnienia do przeprowadzania tego typu szkoleń. Szkolenia okresowe organizował i prowadził pracodawca.

Kontrolą objęto wstępne i okresowe szkolenia w dziedzinie bhp osób zatrudnionych po 01.01.2015 r., tj. 45% stanu osobowego jednostki w dniu kontroli (25 osób). Stwierdzono, że 6 pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych (8 godzinny czas pracy), odbyło wstępne szkolenie w dziedzinie bhp, ogólne i stanowiskowe w jednym dniu roboczym przekraczając dobowy wymiar czasu pracy pracownika ponieważ wg Załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy szkolenie wstępne instruktaż ogólny na stanowiskach robotniczych powinien trwać minimum 3 godziny lekcyjne, instruktaż stanowiskowy 8 godzin. Przekroczenie dobowego wymiaru czasu pracy wymienionych pracowników było niezgodne z art.  2373 §  3 K. p., wg którego  szkolenia,  w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy. Pozostali pracownicy w dniu kontroli posiadali aktualne szkolenia w dziedzinie bhp. Aktualne szkolenie posiadał również pracodawca. Pracodawca opracował programy poszczególnych rodzajów szkoleń. dla określonych grup stanowisk, dostosowane do rodzajów i warunków prac wykonywanych przez uczestników szkolenia (...).

  7. . Ocena ryzyka zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego w Centrum Żeglarskim została przeprowadzona w grudniu 2015 r. dla następujących stanowisk pracy: pracownik administracyjno -  biurowy; informatyk; instruktor żeglarstwa na małych jednostkach pływających i deskach windsurfingowych kapitan jachtu o dł. do 21 m; instruktor żeglarstwa na jednostkach pełnomorskich; kierownik - gospodarz obiektu; robotnik do prac ciężkich; robotnik do prac lekkich; konserwator; kierowca. Ocenę przeprowadził zespół w skład którego wchodził: specjalista ds. kadr i płac, specjalista ds. zaopatrzenia i administracji oraz osoba wykonująca zadania służby bhp w Centrum Żeglarskim.

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego, dla poszczególnych, ocenianych stanowisk, zawierała wymagane elementy, w tym: charakterystykę stanowiska; wykorzystywane podczas pracy maszyny; występujące na stanowisku niebezpieczne, szkodliwe bądź uciążliwe czynniki środowiska pracy; stosowane środki ochrony; karty oceny ryzyka. Integralną część dokumentacji oceny ryzyka zawodowego stanowiło oświadczenie pracownika o zapoznaniu z ryzykiem występującym na stanowisku pracy i wdrożonymi przez pracodawcę środkami chroniącymi przed negatywnym działaniem niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy. Pracownicy byli informowani o ryzyku zawodowym w czasie wstępnych i okresowych szkoleń w dziedzinie bhp.

8.. Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy

Centrum Żeglarskie zarządzało 17 obiektami budowlanymi, w tym: budynkiem schroniska, budynkiem administracyjnym, budynkiem konferencyjnym, budynkiem sanitarnym, kotłownią, domkami kempingowymi, hangarami, garażem oraz pomostami i nabrzeżami postojowymi. Dla wymienionych obiektów prowadzono książki obiektów budowlanych.

Zarządca obiektów budowlanych przeprowadzał wymagane kontrole oraz realizował zalecenia wynikające z kontroli. Kontrole wykazały, że zarządzane przez Centrum Żeglarskie obiekty budowlane zapewniają bezpieczne ich użytkowanie. Stwierdzono jednocześnie, że pracodawca zapewnił podległym pracownikom pomieszczenia higienicznosanitarne (oddzielne dla mężczyzn oraz oddzielne dla kobiet) w zależności od rodzaju wykonywanej pracy, wyposażone w: ubikacje, umywalki, pisuary (w pomieszczeniach dla mężczyzn), prysznice oraz jadalnie. Pracownikom wykonującym prace na zewnątrz obiektów zapewniono ponadto pomieszczenia do ogrzania się.

9. Zewnętrzne kontrole nad warunkami pracy

W okresie objętym kontrolą nie prowadzono w jednostce zewnętrznych kontroli nad warunkami pracy.

III. Uwagi i zalecenia

Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi Centrum Żeglarskiego:

1. Powierzenie zadań służby bhp osobie posiadającej wymagane kwalifikacje.
2. Egzekwowanie od służby bhp zadań wynikających z rozporządzenia w sprawie tej służby.
3. Czynniki chemiczne:

• stosowanie czynników chemicznych oznakowanych w sposób umożliwiający ich identyfikację,
• przechowywanie czynników chemicznych w oryginalnych opakowaniach,
• posiadanie aktualnego spisu stosowanych czynników chemicznych,
• posiadanie aktualnych kart charakterystyki stosowanych czynników chemicznych.

      4.  Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze:

• niezwłoczne wyposażenie 2 pracowników w kurtki i czapki ocieplane, ubrania p/deszczowe oraz buty gumowe,
• wyposażanie pracowników w wymagane środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze przed dopuszczeniem do pracy,
• uzupełnienie karty ewidencji wyposażenia robotnika do pracy ciężkiej, wykonującego prace spawalnicze o środki ochrony indywidualnej wymagane na tym stanowisku,
• wyposażanie osób skazanych w wymagane, do wykonywania określonych prac, środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze.

5. Bezzwłoczne uporządkowanie hangaru nr 2 w sposób nie zagrażający zdarzeniom wypadkowym i potencjalnym zagrożeniom pożarowym.

6. Nie dopuszczanie pracowników do pracy na podstawie zaświadczeń lekarskich od innego pracodawcy, bez skierowań od tego pracodawcy, z których wynikają warunki pracy w jakich pracownik pracuje.

7. Nie przekraczanie dobowego wymiaru czasu pracy pracownika  w czasie odbywanych wstępnych szkoleń w dziedzinie bhp.