Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2017 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin na przełomie kwietnia i maja 2017 roku przeprowadził kontrolę w Szkole Podstawowej Nr 46, ul. Felczaka 13, 71-417 Szczecin (zw. dalej SP46), w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy (zw. dalej bhp). Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia  12.06.2017 r.

I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności

W badanym zakresie stwierdzono uchybienia i nieprawidłowości dotyczące:

• stanu technicznego schodów prowadzących z parteru do pomieszczeń piwnicznych,
• braku aktualnego spisu stosowanych podczas pracy czynników chemicznych oraz sposobu informowania pracowników o właściwościach danego czynnika,
• zasad wyposażania pracowników w odzież i obuwie robocze,
• dopuszczaniu pracowników do pracy bez aktualnych badań lekarskich,
• dopuszczaniu pracowników do pracy bez aktualnych szkoleń w dziedzinie bhp,
• w ocenie ryzyka zawodowego braku wykazu osób pracujących na danym stanowisku.

Prawidłowo realizowano obowiązki dotyczące wykonywania zadań przez specjalistę ds. bhp.

II. Oceny cząstkowe

1. Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy

SP46 usytuowane było w 1 obiekcie budowlanym, którego powierzchnia zabudowy wynosiła 819,27 m². Właścicielem obiektu była Gmina Miasto Szczecin a zarządcą SP46.

Kontrola wykazała nieprawidłowości w zakresie schodów wewnętrznych, prowadzących z przedsionka kuchni na parterze budynku do pomieszczeń piwnicznych. W pomieszczeniach piwnicznych znajdowały się magazyny produktów żywnościowych, maszyna do obierania warzyw oraz pomieszczenia higieniczno sanitarne (ubikacja, umywalka, prysznic, szafy ubraniowe) przeznaczone dla pracownic kuchni. Z pomieszczeń korzystały pracownice zatrudnione na stanowisku kucharza i pomocy kuchennych. Do pomieszczeń prowadziły  schody typu wachlarzowego, których szerokość poszczególnych stopni wynosiła od 80 cm do 92 cm, wysokość od 19 cm do 26 cm a wg § 68 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, maksymalna wysokość stopnia powinna wynosić 0,2 m. Stopnie pomalowane były farbą olejną co dodatkowo powodowało zagrożenie wypadkowe (śliska nawierzchnia). Prowadząc oględziny stwierdzono ponadto, że na pierwszym stopniu od góry pracownice postawiły wiadro pedałowe, ograniczając dodatkowo szerokość stopnia.

W związku z niemożnością wyeliminowania komunikacji na ww. schodach krawędzie stopni zostały zaopatrzone w taśmy antypoślizgowe, a pierwszy i ostatni stopień schodów pomalowano w żółto - czarne, ukośne pasy ostrzegawcze. 

Nie stwierdzono natomiast uchybień w zakresie przeprowadzania kontroli obiektu budowlanego na podstawie zapisów art. 62 ust. 1 ustawy  z dnia 7 lipca  1994 r. Prawo budowlane oraz wykonywania zaleceń wynikających z kontroli. Kontrole, przeprowadzane przez osoby posiadające uprawnienia do przeprowadzania kontroli w danym zakresie wykazały, że stan techniczny i estetyczny budynku i jego otoczenia pozwala na jego dalszą eksploatację zgodnie z przeznaczeniem.

Zalecono natomiast wykonanie obowiązków wynikających z decyzji Państwowej Inspekcji Sanitarnej (prolongowanej do dnia 31.12.2017 r.) dotyczących podłóg w części sal lekcyjnych oraz nawierzchni, wyposażenia i  urządzeń znajdujących się w obrębie boiska szkolnego.  O wynikach kontroli obiektu budowlanego oraz obowiązkach wynikających z decyzji inspekcji sanitarnej zarządca obiektu (Dyrektor SP 46) informował organ nadrzędny. Nie stwierdzono również uchybień w zakresie prowadzenia książki obiektu budowlanego. Wpisy do książki dokonywane były w dniu zaistnienia okoliczności, dla której było wymagane dokonanie odpowiedniego wpisu.

2. Czynniki chemiczne

W dniu kontroli niebezpieczne, bądź stwarzające zagrożenie czynniki chemiczne używane  były do prac związanych z konserwacją obiektu i jego otoczenia, utrzymaniem czystości oraz dezynfekcją. Prace w narażeniu na ww. mieszaniny wykonywały osoby zatrudnione na stanowiskach robotniczych.

Stwierdzono uchybienia w prowadzeniu dokumentacji z powyższego zakresu polegające na braku aktualnego spisu stosowanych czynników chemicznych, co było sprzeczne z art. 221 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (zw. dalej K. p.), wg którego niedopuszczalne jest stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin(...). W spisie brak było czynników chemicznych wykorzystywanych podczas prac konserwacyjnych (Chlorek wapnia techniczny, Supremal Emalia Olejno - Ftalowa, PIKKO rozcieńczalnik do wyrobów olejnych i ftalowych).

Brak było również dokumentów potwierdzających zapoznanie pracowników z właściwościami danego czynnika, a w myśl § 92 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca jest obowiązany informować pracowników o właściwościach fizycznych, chemicznych i biologicznych stosowanych w zakładzie pracy materiałów, półfabrykatów i wyrobów gotowych oraz o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników związanych z ich stosowaniem, a także o sposobach bezpiecznego ich stosowania oraz postępowania z nimi w sytuacjach awaryjnych. Opracowany wewnętrzny dokument informował wyłącznie o tym, że pracownicy zostali zapoznani z kartami charakterystyk czynników chemicznych bez wskazania jakich czynników dotyczyło zapoznanie. Stwierdzono natomiast, że stosowane czynniki chemiczne przechowywane były w oryginalnych opakowaniach, zabezpieczone przed dostępem osób postronnych.

3. Wyposażanie pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Rodzaje środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz   okresy używalności odzieży i obuwia roboczego zostały ustalone w zakładowym Regulaminie pracy.

Kontrola wykazała niespójność przepisu wewnętrznego z przepisami ogólnymi polegającą na tym, że pracownikom zatrudnionym na stanowiskach robotniczych, gdzie praca związana była z obsługą maszyn (kuchnia, konserwator) wypłacano ekwiwalent pieniężny w zamian za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego, podczas gdy według art. 237⁷ § 2 i 3 K. p. pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach: jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu; ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. Przepis ten nie dotyczy stanowisk, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.

Stwierdzono ponadto, że nieprawidłowo w Regulaminie pracy ustalono okresy używania odzieży i obuwia roboczego. Zapisy typu na 12 miesięcy lub do zużycia były niejasne i pozwalały pracodawcy na dowolną interpretację stanu zużycia danego przedmiotu i konieczności wydania nowego, podczas gdy art. 237⁸§  1 K. p. zobowiązuje pracodawcę do ustalenia rodzajów środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne w związku z art. 237⁶§ 1 i art. 237⁷§ 1, oraz przewidywanych okresów użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

W tym przypadku nie zostały czytelnie ustalone przewidywane okresy używania odzieży i obuwia roboczego.

Prowadzone w ramach kontroli oględziny wykazały ponadto, że osoba zatrudniona na stanowisku sprzątaczki wykonywała pracę w obuwiu nie spełniającym wymagań Polskich Norm. Obuwie robocze przeznaczone do pracy przechowywała w podręcznym magazynku. Po stwierdzeniu tego faktu przez kontrolującą pracownica wymieniła obuwie na właściwe.

W stosunku do pozostałych pracowników nie stwierdzono niezgodności z obowiązującymi przepisami. Pracownicy byli wyposażeni w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze, wymagane do stosowania na danym stanowisku pracy.

4. Badania profilaktyczne

Badania profilaktyczne wykonywane były na podstawie umów zawieranych pomiędzy SP46, a jednostką służby zdrowia uprawnioną do wykonywania badań z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami.

Kontrolą objęto 47 osób świadczących pracę w dniu kontroli (96 % ogółu zatrudnionych). W stosunku do jednej osoby stwierdzono uchybienie polegające na dopuszczeniu pracownicy do pracy bez wstępnego badania lekarskiego. Wymieniona została poddana wstępnemu badaniu lekarskiemu po 1,5 miesiąca od dnia podjęcia pracy w SP46, podczas gdy wg art.  229 § 1 i 4 K. p. wstępnym badaniom lekarskim podlegają osoby przyjmowane do pracy. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.Przyczyną powyższych nieprawidłowości było zaniedbanie ze strony osoby zatrudnionej na stanowisku sekretarza szkoły, odpowiedzialnej za prowadzenie spraw osobowych pracowników.

W stosunku do pozostałych pracowników nie stwierdzono nieprawidłowości, bądź uchybień. Wszyscy pracownicy, świadczący pracę w dniu kontroli, posiadali aktualne badania profilaktyczne.

5. Szkolenia w dziedzinie bhp

Szkolenia wstępne: instruktaż ogólny przeprowadzał specjalista ds. bhp, instruktaż stanowiskowy przeprowadzał Dyrektor SP46. Szkolenia okresowe przeprowadzane były przez podmioty zewnętrzne.

Na 47 osób objętych kontrolą w stosunku do 3 stwierdzono uchybienia polegające na tym, że 2 osoby zatrudnione na stanowiskach nauczycieli odbyły pierwsze szkolenie okresowe w dziedzinie bhp po ponad 12 miesiącach od dnia rozpoczęcia pracy co  stało w sprzeczności z przepisem § 15 ust. 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, wg którego pierwsze szkolenie okresowe osób zatrudnionych na stanowiskach administracyjno - biurowych przeprowadza się w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach.

W wymaganym terminie 1 osoba nie odbyła również kolejnego szkolenia okresowego.  Szkolenie odbyła po ponad 6 latach od poprzedniego  szkolenia, co naruszyło § 15 ust. 2 ww. rozporządzenia, wg którego szkolenie okresowe osób zatrudnionych na stanowiskach administracyjno - biurowychpowinno być przeprowadzane w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego nie rzadziej niż raz na 6 lat.

Stwierdzono jednocześnie, że zaświadczenie z ww. szkolenia nie było przechowywane

w aktach osobowych pracownicy a wg § 6 ust. 2 pkt. 2 lit. brozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnejz dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika, pracodawca zakłada i prowadzi oddzielne dla każdego pracownika akta osobowe.  Akta osobowe pracownika składają się z 3 części i obejmują: w części B - dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia pracownika, w tym: (...) zaświadczenia o ukończeniu wymaganego szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Stwierdzono ponadto, że akta osobowe pracowników nie posiadały spisu dokumentów znajdujących się w poszczególnych ich częściach do czego zobowiązywał § 6 ust. 1 i 3 ww. rozporządzenia, wg którego dokumenty znajdujące się w poszczególnych częściach akt osobowych powinny być ułożone w porządku chronologicznym oraz ponumerowane; każda

z tych części powinna zawierać pełny wykaz znajdujących się w nich dokumentów.

6. Ocena ryzyka zawodowego

Ocenę ryzyka zawodowego w SP46 przeprowadził zespół w 7 osobowym składzie. W skład zespołu wchodził specjalista ds. bhp.

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego nie zawierała wykazu osób pracujących na danym stanowisku pracy a do prowadzenia ww. wykazu zobowiązywał § 39a ust. 3 pkt 1 lit. e rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, wg którego pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie osób pracujących na tym stanowisku.

W pozostałym zakresie nie wniesiono uwag do przeprowadzonej oceny, która zawierała wymagane elementy, w tym: opis ocenianego stanowiska pracy z wyszczególnieniem występujących na danym stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy, wykonywanych zadań, stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów, wyniki oceny dla każdego z czynników, środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko.

Wszyscy pracownicy byli poinformowani o  ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz zasadami ochrony przed zagrożeniami.

7. Wypadkiprzy pracy i choroby zawodowe

W okresie objętym kontrolą nie zarejestrowano w jednostce wypadków przy pracy. Nie zarejestrowano również chorób zawodowych, bądź podejrzeń o tego typu choroby.

8. Służbabhp

Zadania służby bhp w SP 46 wykonywał specjalista ds. bhp zatrudniony w Ośrodku BHP Zachodniopomorskiego Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej, który posiadał udokumentowane kwalifikacje do wykonywania zadań służby bhp.

Nie wniesiono zastrzeżeń do wykonywania zadań przez specjalistę ds. bhp.

Specjalista ds. bhp współpracował ściśle z pracodawcą prowadząc czynne doradztwo w zakresie przestrzegania przepisów i zasad bhp, przedstawiał pracodawcy coroczne analizy stanu bhp, współuczestniczył w wewnętrznych kontrolach stanu bhp, wniósł istotny wkład do oceny ryzyka zawodowego, współuczestniczył w tworzeniu wewnętrznych przepisów z zakresu bhp.

 III. Uwagi i zalecenia

Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi SP46:

1. Ograniczenie do minimum korzystanie z wewnętrznych schodów prowadzących z przedsionka kuchni do pomieszczeń piwnicznych.
2. Pokrycie ww. schodów powierzchnią antypoślizgową.
3. Przeprowadzenie udokumentowanego szkolenia pracownic kuchni w zakresie bezpiecznego korzystania z ww. schodów.
4. Prowadzenie aktualnego spisu stosowanych niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych.
5. Poinformowanie pracowników o właściwościach stosowanych czynników chemicznych oraz ryzyku związanym z ich stosowaniem.
6. Ustalenie przewidywanych okresów używania odzieży i obuwia roboczego bez zapisów „do zużycia”.
7. Nie dopuszczanie do pracy pracowników w obuwiu nie spełniającym norm obuwia roboczego.
8. Nie dopuszczanie do pracy pracowników bez wstępnych badań lekarskich.
9. Odbywanie przez pracowników pierwszego szkolenia okresowego w zakresie bhp., w wymaganych terminach.
10. Odbywanie przez pracowników szkoleń okresowych w wymaganych terminach.
11. Przechowywanie zaświadczeń ze szkoleń w dziedzinie bhp w aktach osobowych pracowników.
12. Prowadzenie spisu dokumentów znajdujących się w aktach osobowych pracowników.
13. W ocenie ryzyka zawodowego wyszczególnienie osób pracujących na danym stanowisku pracy.