Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2004 roku

W okresie od dnia 07-04-2004 r. do dnia 16-04-2004 r. Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miejskiego w Szczecinie przeprowadził kontrolę przestrzegania, w Domu Dziecka nr 1 w Szczecinie, wybranych przepisów prawa pracy wynikających z działu X ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (j.t. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), zwanej dalej Kodeksem Pracy lub kp, ze szczególnym uwzględnieniem warunków pracy i działań prowadzonych w celu ich poprawy, a także realizacji postanowień wydanych w nakazach lub decyzjach organów kontroli zewnętrznej. W wystąpieniu pokontrolnym z dnia 15 czerwca 2004 r. dokonano oceny realizacji przez pracodawcę ww. przepisów, a uwagi kontroli dotyczyły następujących, opisanych poniżej zagadnień. Podczas kontroli przeprowadzono oględziny w koedukacyjnym Domu Dziecka przy ul. Broniewskiego 16 oraz w mieszkaniu grupy usamodzielnienia przy al. Piastów 5/5.
W wyniku kontroli nie stwierdzono rażącego naruszenia obowiązku wynikającego z zapisu art. 15 kp stanowiącego, że pracodawca obowiązany był zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Stwierdzono jednak drobne uchybienia wynikające z nieznajomości przepisów prawa pracy, aktów wykonawczych do kodeksu pracy i odrębnych przepisów. Dotyczyło to nieprawidłowo przeprowadzonych szkoleń z zakresu bhp, nieprawidłowo sporządzonej dokumentacji oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz braku wewnętrznych aktów wykonawczych do Regulaminu pracy. W toku kontroli ustalono, że w Domu Dziecka nie było opracowanych zasad prowadzenia szkoleń bhp, co było sprzeczne z postanowieniem § 16 rozporządzenia MPiPS z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 1996 r. Nr 62 poz. 285), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie szkoleń, wg którego pracodawca winien określić częstotliwość, czas trwania i termin przeprowadzenia szkoleń. W poddanych kontroli aktach osobowych 22. pracowników z 26. zatrudnionych w dniu kontroli nie było zaświadczeń o odbyciu szkoleń wstępnych ogólnych oraz stanowiskowych poprzedzających dopuszczenie pracownika do pracy wymaganych i sprecyzowanych zapisami §§ 8÷11 rozporządzenia w sprawie szkoleń. Również pomimo szczegółowego wymienienia, w nakazach inspektorów pracy, pracowników nie posiadających wymaganych szkoleń z zakresu bhp oraz rodzaju szkoleń, na które tych pracowników należało skierować stwierdzono, że 18. spośród 26. aktualnie zatrudnionych pracowników skierowano na szkolenie okresowe zamiast na podstawowe. Pracodawca nie wyznaczył pracownika zobowiązanego do prowadzenia szkoleń stanowiskowych. Według § 11 pkt. 5 rozporządzenia w sprawie szkoleń bhp instruktaż stanowiskowy przeprowadza osoba kierująca pracownikami przeszkolona w zakresie metod prowadzenia instruktażu, a wg pkt. 2 instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Podczas kontroli prawidłowości prowadzenia badań profilaktycznych nie stwierdzono nieprawidłowości; z wyjątkiem 1. pracownika przebywającego na długotrwałym zwolnieniu lekarskim, wszyscy pozostali pracownicy posiadali aktualne zaświadczenia o braku przeciwwskazań do zatrudnienia i aktualne badania do celów sanitarno-epidemiologicznych. W Domu Dziecka nie było opracowanych zasad przydziału, gospodarowania i ewidencjonowania środków ochron indywidualnych, odzieży i obuwia roboczego zgodnych z postanowieniami określonymi w art. 2376÷9 kp i zasadami sprecyzowanymi w Załączniku nr 2 do rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (j.t. Dz. U. z 2003 r. nr 169 poz. 1650). Obowiązek ustalenia zasad gospodarowania środkami ochron indywidualnych, odzieżą ochronna i roboczą wynikał z art. 1041 §1 pkt. 1. kp, wg którego regulamin pracy winien zawierać zapis określający w szczególności wyposażenie pracowników w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej. Dostarczony, w dniu 26-04-2004 r. Aneks nr 1 do regulaminu pracy nie wyczerpywał postanowień zawartych w wyżej przytoczonych przepisach. Również dostarczony, w dniu 26-04-2004 r., Załącznik Nr 2 do Regulaminu pracy, mający być wykazem prac wzbronionych kobietom, nie zawierał postanowień wynikających z art. 176 kp sprecyzowanych w rozporządzeniu RM z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (j. t. Dz.U. z 2002 nr 114 poz. 545). Dostarczony dokument zawierał tylko 3 punkty, w których ograniczono się do podania norm dźwigania związanych z wysiłkiem fizycznym i transportem materiałów. Uwzględniał stanowiska pracy stałej, obciążonej wydatkiem energetycznym i ręcznym podnoszeniem i przenoszeniem ciężarów, nie występujące w Domu Dziecka.
Dostarczony w dniu 26-04-2004 r., do WKiAW, przez pracownika Domu Dziecka, poprawiony dokument pt. "Analiza ryzyka zawodowego" opracowany przez specjalistę spoza zakładu (na podstawie zawartej umowy zlecenia) również zawierał wiele błędów merytorycznych, nieścisłości i niezgodności ze stanem faktycznym. W dokumentacji nie podano m.in. składu zespołu oceniającego ryzyko zawodowe na stanowiskach pracy, nie określono przewodniczącego zespołu (pracodawca) i nie brał w niej udziału przedstawiciel pracowników Domu Dziecka. Nie określono daty sporządzenia oceny. Ocena nie była zatwierdzona przez pracodawcę, a jednak z tak sporządzoną oceną ryzyka zawodowego zapoznano pracowników, co potwierdzili podpisami na sporządzonej liście. Dokument nie spełniał wymogów Polskiej Normy PN-N-18002 "Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higiena pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego". Błędy merytoryczne wynikały m.in. z nieprawidłowości identyfikacji zagrożeń na poszczególnych stanowiskach pracy, niezgodności zidentyfikowanych zagrożeń z ich opisem (przyczyny i skutki) w Karcie informacji zarówno pod względem jakościowym jak i ilościowym. Zalecane, wg dokumentacji, środki profilaktyczne ochrony przed zagrożeniami nakładały na pracodawcę np. obowiązek „szczepienia pracowników przeciwko grypie i WZW" spowodowany "stałym narażeniem na choroby zakaźne", którego przyczyną był "nieodpowiedni stan urządzeń sanitarnohigienicznych oraz brak środków higieny", a także kontakt z "uczniami chorymi na choroby bakteryjne, wirusowe i grzybicze". Na stanowisku dozorcy jako środki ochrony przed zagrożeniami powodowanymi obciążeniem nerwowo-psychicznym zalecono "ćwiczenia relaksacyjne, urlopy zdrowotne, sanatoria, warsztaty terapeutyczne". Takich ocen było jeszcze wiele. Obowiązek sporządzenia oceny i dokumentacji ryzyka zawodowego wynikał z zapisu § 39 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (j.t. Dz. U. z 2003 r. nr 169 poz.1650), wg którego pracodawca był obowiązany oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe, występujące przy określonych pracach, oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko. Kontrola ustaliła ponadto, że pracownicy Domu Dziecka zostali poinformowani o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą, mimo że było sporządzone niezgodnie z realiami występującymi w zakładzie pracy. W Domu Dziecka nie było zatwierdzonego Regulaminu Organizacyjnego. Wynikało to z przyczyn leżących po stronie organu nadzorującego, którym był Wydział Spraw Społecznych, a obecnie jest Wydział Zdrowia i Polityki Społecznej. Projekt regulaminu został przekazany przez MOPR w 2002 roku i do dnia kontroli, nie został zatwierdzony. Wydział merytoryczny nie realizował również zapisów art. 23714 kp, na mocy którego zobowiązany był sprawować nadzór nad podległymi jednostkami organizacyjnymi podejmować działania na rzecz kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz przeprowadzać, co najmniej raz w roku, ocenę stanu bhp wraz z określeniem kierunków poprawy. Nie opracowywano rocznych analiz stanu bhp, planów poprawy warunków bhp oraz innych działań nadzorujących i kreujących bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
Kontrola przedstawionych wewnętrznych aktów prawnych, m.in. zarządzeń, aneksów wykazała, że redagowane one były bez zachowania wymagań legislacyjnych tj. bez określenia podstawy prawnej oraz bez zachowania procedury wprowadzenia do wiadomości i stosowania z pisemnym potwierdzeniem przez pracowników. Prawidłowo prowadzono rejestry wypadków przy pracy, w drodze do/z pracy oraz chorób zawodowych.

W związku z wyżej wymienionymi uchybieniami Prezydent Miasta Szczecina zalecił dyrektorowi Domu Dziecka nr 1, aby:

1. Opracował załączniki do regulaminu pracy zgodnie z wymaganiami kodeksu pracy i obowiązującymi aktami wykonawczymi.
2. Ustalił skład zespołu dokonującego oceny ryzyka zawodowego w Domu Dziecka.
3. Dokonał oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy zgodnie ze stanem faktycznym.
4. Opracował zasady przydzielania, gospodarowania i ewidencjonowania środków ochron indywidualnych, odzieży ochronnej i obuwia zgodnie z zapisem kodeksu pracy i ogólnych przepisów bhp.
5. Opracował zasady prowadzenia szkoleń z zakresu bhp zgodnie z wymaganiami rozporządzenia w sprawie szkoleń.
6. Ustalił osobę kierującą pracownikami zobowiązaną do prowadzenia szkoleń wstępnych stanowiskowych.
7. Prowadził szkolenia wstępne ogólne i stanowiskowe zgodnie z wymaganiami rozporządzenia w sprawie szkoleń.