Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2004 roku

        W okresie od dnia 07-04-2004 r. do dnia 16-04-2004 r. Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miejskiego w Szczecinie przeprowadził, w Pałacu Młodzieży Pomorskim Centrum Edukacji w Szczecinie, kontrolę przestrzegania wybranych przepisów prawa pracy wynikających z działu X ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (j.t. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), zwanej dalej Kodeksem Pracy lub kp. Kontrolą objęto m.in. przestrzeganie przepisów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, realizacji zadań pokontrolnych wydanych po kontrolach przestrzegania przepisów prawa pracy przeprowadzanych przez organy kontroli zewnętrznej oraz realizacji zadań służby bhp.
        W wystąpieniu pokontrolnym z dnia 16-11-2004 r. dokonano oceny realizacji przez pracodawcę ww. przepisów. Nie stwierdzono rażących nieprawidłowości, a uwagi kontroli dotyczyły następujących, opisanych poniżej zagadnień.
        Kontrola wykazała, że w PCE nie prowadzono na bieżąco Książki Kontroli,
co było sprzeczne z postanowieniem określonym w § 2 Załącznika Nr 1 do Zarządzenia Nr 399/2003 Prezydenta Miasta Szczecina z dnia 10 lipca 2003 r. (oraz z wcześniejszymi uregulowaniami zapisów Zarządzeń Nr 95/2000 z dnia 09-05-2000 r. i Nr 239/2001 r. z dnia 17-10-2001 r.) w sprawie zasad i trybu prowadzenia kontroli stanowiącym, że przed rozpoczęciem czynności kontrolnych kontrolujący dokonuje każdorazowo adnotacji w księdze ewidencji kontroli prowadzonej przez jednostkę kontrolowaną.
        W toku kontroli realizacji zadań służby bhp stwierdzono, że zadania określone w § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 02 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 109 poz. 704), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie służby bhp, określone w ust.1. pkt.1; bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach wraz z wnioskami zmierzającymi do ich usuwania, w § 2 ust. 1. pkt. 2; sporządzanie i przedstawianie, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bhp, w § 2 ust. 1. pkt. 3; prowadzenie rejestrów, kompletowanie i przechowywanie dokumentów dotyczących wypadków przy pracy i chorób zawodowych, w § 2 ust. 1. pkt. 12; przechowywanie wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, w § 2 ust. 1. pkt. 12; doradztwo w zakresie przepisów oraz zasad bhp, udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, w § 2 ust. 1. pkt. 14; doradztwo w zakresie doboru najwłaściwszych środków ochrony indywidualnej, w § 2 ust. 1. pkt. 16; współdziałanie z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, w § 2 ust. 1. pkt. 19, realizowane były na ogół prawidłowo, choć stwierdzono kilka uchybień opisanych poniżej.
        W PCE opracowane były instrukcje bezpiecznej pracy na różnych stanowiskach pracy, jednak wiele z nich było nieczytelnych. Nie było natomiast opracowanej instrukcji eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych, w tym sieci elektroenergetycznych, urządzeń oświetlenia elektrycznego i gazowych kotłów wodnych wymaganej zapisem § 8 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach
i instalacjach energetycznych (Dz. U. z 1999 r. nr 80 poz. 912), wg którego urządzenia i instalacje energetyczne powinny być eksploatowane z zachowaniem postanowień określonych w instrukcjach eksploatacji. Obowiązek opracowania i udostępniania aktualnych instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy określał art. 237⁴ kp § 2 kodeksu pracy oraz zapisu § 41 pkt. 1 rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (j.t. Dz. U. z 2003 r. nr 169 poz. 1650), a w § 41 pkt. 2 ww. rozporządzenia określono treść zawartych informacji. 
        Kontrola realizacji obowiązku wynikającego z zapisu art. 226 kp stanowiącego, że na pracodawcy spoczywał obowiązek ocenienia i udokumentowania ryzyka zawodowego oraz poinformowania pracowników o ryzyku zawodowym związanym
z wykonywaną pracą, a także o zasadach ochrony przed zagrożeniami wykazała, że pracodawca nie informował pracowników o ryzyku zawodowym. W PCE nie powołano zespołu ds. oceny ryzyka zawodowego, co było niezgodne z zapisem pkt. 6 PN-N-18002 “System zarządzania bhp. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego” stanowiącym, że ocenę ryzyka przeprowadzał zespół, w skład którego wchodzić miał m.in. pracodawca i wyznaczeni pracownicy, którzy znali i rozumieli zasady oceny ryzyka zawodowego oraz potrafili formułować propozycje działań korygujących. Przedstawione oceny ryzyka opracował samodzielnie specjalista ds. bhp. Dokumenty zawierały błędy merytoryczne i systemowe. Żaden z dokumentów nie posiadał dat: sporządzenia, zatwierdzenia, podpisania oraz wymaganych podpisów osób sporządzających ocenę i pracodawcy. Nie było też informacji potwierdzającej przyjęcie do wiadomości i stosowania, przez pracowników, informacji o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaniem pracy na zajmowanym stanowisku. Było to wymagane również postanowieniem § 39 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U. z 2003 r. Nr 169 poz. 1650), wg którego pracodawca był obowiązany oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe, występujące przy określonych pracach oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko na stanowiskach pracy.
        Kontrolując prawidłowość prowadzenia szkoleń z zakresu bhp stwierdzono, że w PCE nie było opracowanych zasad prowadzenia szkoleń, co było niezgodne z zapisem §16 rozporządzenia MPiPS z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 1996 r. Nr 62 poz. 285), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie szkoleń, wg którego pracodawca winien określić częstotliwość, czas trwania i termin przeprowadzenia szkoleń. Szkolenia wstępne stanowiskowe prowadzili kierownicy działów nie posiadający szkolenia podstawowego z zakresu bhp dla osób kierujących pracownikami lub zaświadczenia o odbyciu instruktażu z zakresu prowadzenia szkoleń stanowiskowych, co było wymagane zapisem § 11 pkt. 5 rozporządzenia w sprawie szkoleń, wg którego instruktaż stanowiskowy przeprowadzać winna osoba kierująca pracownikami, wyznaczona przez pracodawcę, posiadająca odpowiednie kwalifikacje oraz przeszkolona w zakresie prowadzenia instruktażu.
Ze sporządzonego rejestru zaświadczeń o odbyciu szkoleń z zakresu bhp, wszystkich 110 zatrudnionych pracowników PCE wynikało, że na stanowiskach pedagogicznych 5 osób nie odbyło szkolenia podstawowego, a 9 osób szkolenia okresowego; na stanowiskach administracyjno-biurowych 2. osoby nie odbyły szkolenia podstawowego i 4 osoby szkolenia okresowego; na stanowiskach robotniczych – 13 osób nie odbyło szkolenia podstawowego. Było to sprzeczne z zapisem § 13 ust. 2, rozporządzenia w sprawie szkoleń, wg którego pracownicy nowo zatrudniani odbywają szkolenie podstawowe w okresie nie dłuższym niż 6 m-cy od rozpoczęcia pracy. Zatrudnianie pracowników bez przeszkolenia z zakresu bhp było niezgodne z art. 237³ § 1 kodeksu pracy, wg którego nie wolno było dopuścić do pracy pracownika, jeżeli nie posiadał m.in. dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
        Nie stwierdzono nieprawidłowości w realizacji obowiązku prowadzenia badań lekarskich: W czasie trwania kontroli wszyscy zatrudnieni pracownicy PCE posiadali aktualne zaświadczenia o braku przeciwwskazań do zatrudnienia, zgodnie z art. 229 § 4 kp, wg którego pracodawca nie mógł dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.
        Przedstawiony Regulamin pracy PCE zawierał nieaktualne zapisy dotyczące czasu pracy, dni wolnych od pracy, wymiaru urlopów, innych praw i obowiązków pracodawcy oraz pracowników, wymienionych w art. 104¹ kp stanowiącym katalog ustaleń, które winny być zawarte w regulaminie. Pracodawca nie udostępnił też pracownikom tekstu przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu zgodnie z art. 94 ust. 2b) sprecyzowanych w art. 18^3a § 1÷6 kp oraz uprawnień związanych z rodzicielstwem zapisanych w dz. VIII znowelizowanego kodeksu pracy. 
        Podczas oględzin przeprowadzonych w Ośrodku Morskim stwierdzono, że drogi komunikacyjne, transportowe, dojazdowe, przejścia i dojścia wyłożone kostką betonową posiadały liczne nierówności i zagłębienia (obniżenie terenu), co stanowiło zagrożenie upadkiem osób korzystających z przystani. Szczególnie duże obniżenia terenu stwierdzono w okolicy torowiska suwnicy i przy stanowisku slipowania jachtów, również cały plac przed nabrzeżem wymagał wyrównania nawierzchni ze względu na duże uskoki terenu, a krawężniki przy drogach wymagały naprawy, uzupełnienia i przełożenia. Ponadto części metalowe (odbojnice) całego pomostu jachtowego i próg bramowy hangaru były skorodowane; w stanie kwalifikującym do remontu i konserwacji, a brama hangaru wymagała remontu ze względu na przerdzewienie zawiasów, wzmocnień oraz znacznych połaci blach. Pomieszczenia zaplecza higieniczno-sanitarnego Ośrodka wyposażone były w instalację sanitarną (tzw. biała ceramika) nie zmienianą od czasu oddania do eksploatacji całego obiektu (muszle ustępowe, umywalki, prysznice, ścianki działowe), tj. od 1973 r., a ich stan wymagał modernizacji i dostosowania do aktualnych wymogów sanitarnych. Powyższy stan był niezgodny z zapisem § 3 oraz 4 pkt. 1÷4 rozporządzenia MPiPS z dnia 26-09-1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (tj. Dz. U. z 2003 r. nr 169 poz. 1650), wg którego pracodawca obowiązany był zapewnić aby budynki i inne pomieszczenia budowlane, w których znajdowały się pomieszczenia pracy oraz drogi komunikacyjne, transportowe, drogi dla pieszych, przejścia i dojazdy pożarowe były zbudowane zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach techniczno-budowlanych, Polskich Normach i w stanie niestwarzającym zagrożeń dla użytkowników oraz art. 61 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (tj. Dz. U. z 2000 r. Nr 106 poz. 1126), wg którego właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany utrzymywać i użytkować obiekt w należytym stanie technicznym (...) nie dopuszczając do pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w szczególności m.in. w zakresie związanym z wymaga-niami warunków bezpieczeństwa i higieny pracy. Zapis art. 213 i 214 kp sprecyzował, że to pracodawca obowiązany był zapewnić obiekty budowlane i pomieszczenia pracy spełniały wymagania bhp i zapewniające bhp, również § 14 rozporządzenia w sprawie przepisów bhp obowiązywał pracodawcę do utrzymywania pomieszczeń pracy w czystości i porządku oraz zapewnienia ich okresowych remontów i konserwacji w celu zachowania wymagań bhp. Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych sprecyzowane zostały szczegółowo w Załączniku nr 3 do rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp.
        Odrębnym problemem, w PCE, było wyposażenie stanowisk pracy w komputery. Znajdujące się na wyposażeniu 5 komputerów, obsługujących wszystkie stanowiska administracyjno-biurowe, w tym m.in. na 4 pracownice księgowości przypadał 1 komputer, na redakcję pisma “Dialogi” – 1 komputer. Nie zapewniało to sprawnej, wysokowydajnej i nie powodującej uciążliwości pracy, co było sprzeczne z zapisem art. 84 pkt. 2 i 2a. kp nakładającym na pracodawcę obowiązek organizowania pracy w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, wysokiej wydajności i należytej jakości oraz zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej.
        Obiekty budowlane i wyposażenie pomieszczeń pracy PCE wymagały przeprowadzenia remontów. Rozpoczęto starania o pozyskanie środków unijnych na niezbędne remonty, konserwacje i renowację obiektów budowlanych. Wskazano potrzebę rozszerzenia starań o fundusze na inwestycje w Ośrodku Morskim stanowiącym bazę szkoleniową dla młodzieży miasta Szczecina (i nie tylko).

1.    Opracował i wprowadził do stosowania, w trybie ustalonym w placówce, Regulamin pracy PCE ustalający aktualną organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracowników i pracodawcy,
a także zawierający szczegółowe uregulowania wewnętrzne, w tym:

1. zasady określające tryb, zakres, częstotliwość oraz sposób prowadzenia szkoleń pracowników w dziedzinie bhp,
2. procedury oceny i szacowania ryzyka zawodowego oraz sposób informowania o nim pracowników,
3. tekst przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu
4. tekst uprawnień związanych z rodzicielstwem.

1. pozostałych pracowników na szkolenia z zakresu bhp w trybie i na zasadach opracowanych i wprowadzonych do stosowania, zgodnie
   z zaleceniem pkt. 1 a) niniejszego wystąpienia,

3.    Opracował i udokumentował ryzyko zawodowe na stanowiskach pracy zgodnie
z wymogami oraz poinformował pracowników o wynikach oceny w ustalonym trybie, a także zastosował niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą.

5.    Prowadził na bieżąco Książkę kontroli zewnętrznych.

6.    Przeprowadził niezbędne, dla zapewnienia bezpieczeństwa i higieny, remonty w Ośrodku Morskim, w tym dróg komunikacyjnych, placu przed nabrzeżem, krawężników, odbojnic, bramy i wrót hangaru oraz torowiska suwnicy.