Przeciwdziałanie i profilaktyka

Program polityki zdrowotnej pn. Wsparcie par, a w szczególności mężczyzn wymagających wysokospecjalistycznej opieki oraz diagnostyki immunologicznej i genetycznej niepłodności wraz
ze wsparciem inseminacji dla mieszkańców miasta Szczecina na lata 2022-2026

Cel programu: zwiększenie dostępności do wysokiej jakości świadczeń z zakresu diagnostyki i leczenia niepłodności oraz obniżenie odsetka bezdzietności w populacji mieszkańców miasta Szczecin

Adresatami programu są pary,będące mieszkańcami Szczecina (zgodnie z danymi  adresowymi przedstawionymi w złożonej deklaracji PIT w Urzędzie Skarbowym w Szczecinie za rok poprzedzający zgłoszenie pary do programu), u których według definicji stwierdzono niepłodność lub nieskuteczne, zgodnie z rekomendacjami i standardami praktyki lekarskiej leczenie niepłodności w okresie 12 miesięcy poprzedzających zgłoszenie do Programu.

Wiek kobiety: 25-41 lat, wiek mężczyzny: 25-55 lat, ze stwierdzoną przyczyną niepłodności i/lub nieskutecznym leczeniem niepłodności w okresie 12 miesięcy poprzedzających zgłoszenie do programu. Wiek kobiety i mężczyzny, tj. kobieta w dniu zgłoszenia (pierwszej wizyty u realizatora) do Programu nie ukończyła 41 roku życia, mężczyzna nie ukończył 55 roku życia, spełniając przy tym następujące kryteria:

- problem niemożności zajścia w ciążę po roku regularnego współżycia , bez obciążeń   w wywiadzie u pacjentek młodych (poniżej 35 roku życia),
-  problem niemożności zajścia w ciążę po 6 miesiącach regularnego współżycia u kobiet po   35 roku życia);
-  problem niemożności zajścia w ciążę po mniej niż 6 miesiącach regularnego współżycia,  a   nawet bezpośrednio po zadeklarowaniu planów prokreacyjnych u kobiet po 40 roku  życia);
-  pozostają    w   związku   małżeńskim    lub   partnerskim,   zgodnie   z   definicją   dawstwa   partnerskiego   określoną    w   art.2,  ust. 1,  pkt  8  ustawy z dnia 25 czerwca  2015 roku o   leczeniu niepłodności;
-  wiek  kobiety  mieści   się   w   przedziale   od   25  do  41 lat (wg rocznika urodzenia), wiek   mężczyzny  od  25  do  55  roku  życia  (wg  rocznika  urodzenia)  w dniu zgłoszenia się do  programu po raz pierwszy.

Ponadto pary chcące korzystać z Programu zobowiązane są przedłożyć:

- zgłoszenie złożonej deklaracji PIT w Urzędzie Skarbowym w Szczecinie za rok    poprzedzający zgłoszenie pary do programu potwierdzające adres zamieszkania w    Szczecinie;
-   podpisanie przez parę – uczestników Programu oświadczenia przystąpienia do Programu.

Realizator Programu: Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 1 im. prof. Tadeusza Sokołowskiego PUM w Szczecinie przy ul. Unii Lubelskiej 1,71-252 Szczecin

Lokalizacja: Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1, budynek Centrum Diagnostyki i Leczenia Nowotworów Dziedzicznych PUM (CDiLND), parter, gab. 3, 4

Rejestracja: tel. 91 425-0490 w dniach poniedziałek-piątek w godz. 8.30-14.00 -  Poradnia leczenia niepłodności, ginekologicznej, andrologicznej

Medyczne wskazania do udziału w programie obejmują:

-        endometrioza I lub II st.

-        czynnik szyjkowy

-        zaburzenia owulacji

-        niepłodność niewyjaśnionego pochodzenia (idiopatyczna), jeżeli trwa dłużej niż 12  miesięcy,

-        czynnik męski niepłodności, gdy parametry nasienia mężczyzny są w nieznacznym  stopniu obniżone

-        wskazania do pogłębienia diagnostyki u mężczyzny na podstawie podstawowej oceny nasienia (dużego  stopnia   oligo- lub azoospermia)

-        zaburzenia upłynnienia nasienia

-        problemy ze współżyciem

-        potwierdzona u partnerki drożność przynajmniej jednego jajowodu.

Kryteria wykluczenia z Programu stanowią:

-      potencjalne ryzyko braku prawidłowej odpowiedzi na stymulację jajeczkowania oraz szans na uzyskanie ciąży metodą AIH/IUI: hormon folikulotropowy- FSH powyżej 15 mU/mL w 2-3 dniu cyklu lub hormon antymüllerowski AMH poniżej 1 ng/mL;

-      brak odpowiedzi na stymulację jajeczkowania, czego wyrazem jest brak wzrostu pęcherzyka w jajniku;

-      wady macicy bezwzględnie uniemożliwiające donoszenie ciąży;

-      brak macicy;

-      nieprawidłowy wynik badania nasienia u partnera, uniemożliwiający uzyskanie ciąży metodą AIH/IUI- wykluczenie z procedury inseminacji;

-      nieprawidłowe wyniki badań w kierunku HIV, zapalenia wątroby typu B i C, kiłyoraz chlamydia trachomatis.

Planowane interwencje:

Kwalifikacja par do programu (lekarska  wizyta kwalifikacyjna z uwzględnieniem programowych kryteriów włączenia i wyłączenia ), a następnie  ustalenie planu opieki  nad parą w trakcie realizacji programu. W zakres tej opieki będą wchodziły wizyty lekarskie oraz psychologiczne niezbędne do realizacji celów diagnostycznych oraz leczenia pary. W zależności od wywiadu (przy uwzględnieniu regularności krwawień miesięcznych i jajeczkowania) oraz wstępnych wyników badań para zostanie skierowana do pogłębienia diagnostyki lub, w przypadku wskazań, do leczenia metoda inseminacji. Wyjaśnione zostaną również wszystkie dostępne opcje terapeutyczne.

Leczenie niepłodności w ramach programu będzie uzupełnione odpowiednim poradnictwem obejmującym:

- wyjaśnienie dostępnych opcji terapeutycznych, rezultatów leczenia z możliwością  przedyskutowania wątpliwości w celu podjęcia przez parę świadomej decyzji;

-    informacje o stylu życia i innych  czynnikach, które mogą  negatywnie wpłynąć na zdrowie reprodukcyjne (np. palenie tytoniu, spożywanie alkoholu itp.)

-    tematyki       psychologicznych     aspektów      niepłodności,       psychoprofilaktyki    oraz   psychologicznych   strategii   radzenia   sobie   ze stresem. Pacjenci  uzyskają  informacje  o możliwości opieki psychologicznej w ramach programu;
-    informację   na   temat   ryzyka  okołoporodowego   wynikającego  ze  stosowania technik  wspomaganego  rozrodu  oraz  ryzyka  wynikającego  z  zachodzenia  w  ciąże  mnogie w  wyniku ich stosowania.

Powyższe informacje będą przekazywane  sposób dostosowany do potrzeb pacjentów.

Zakres badań wykonywanych w trakcie etapu diagnostycznego jak również zakres leczenia zależeć będzie od indywidualnych wskazań uczestników. Również zakres opieki psychologicznej będzie uzależniony od potrzeb uczestników i zaleceń lekarza prowadzącego (koordynatora).

Część kliniczna jest związana z przeprowadzeniem kontrolowanej stymulacji jajeczkowania. Przebieg stymulacji wymaga oceny ultrasonograficznej (ocena liczby i średnicy wzrastających pęcherzyków). Pacjentki, w ramach programu, będą miały możliwość monitorowania owulacji w cyklu, w ilości niezbędnej do kwalifikacji do procedury inseminacji.

Przed wykonaniem procedury inseminacji u pacjentki i jej partnera wykonane będą badania, wymagane ustawą o leczeniu niepłodności.

Są to badania w kierunku HIV, HCV, HBsAg, VDRL, chlamydia trachomatis- ocena przeciwciał IgG/IgA lub ocena metodą PCR. Badania te ważne są przez okres 6 miesięcy. Dodatkowo kobieta powinna mieć wykonaną cytologię szyjki macicy (ważna przez okres roku przed procedurą inseminacji). 

Warunkiem przystąpienia do inseminacji w ramach programu będą:

-  stwierdzenie w badaniu oceny drożności jajowodów (metodą HSG, HyCoSy-Sono-Hsg lub   laparoskopii) drożności przynajmniej jednego jajowodu;
-  badanie   nasienia,   którego   parametry   wskazują  na   możliwą   skuteczność  procedury   inseminacji;
-  potwierdzenie  w  wykonanych  badaniach  hormonalnych  u   pacjentki  stężenia  hormonu   folikulotropowego   –  FSH     poniżej    15 mU/Ml     (w   2 - 3    dniu    cyklu)     i    hormonu   antymullerowskiego AMH powyżej 1 ng/Ml;
-  wiek kobiety w przedziale od 25 do 41 lat, a wiek mężczyzny od 25 do 55 roku życia;
-  prawidłowe- ujemne- wyniki badań w kierunku HIV, zapalenia wątroby typu B i C, kiły oraz   chlamydia trachomatis;
-  brak przeciwwskazań do przeprowadzenia procedury.

W przypadku podejrzenia nieprawidłowości w jamie macicy lub braku pozytywnego wyniku kolejnych 2 inseminacji w ramach diagnostyki w Programie może być konieczne wykonanie u kobiety w ramach świadczeń medycznych finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowiazabiegu minihisteroskopii, celem oceny jamy macicy.

Opieka nad ciężarną będzie sprawowana w ramach świadczeń medycznych finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, zgodnie z założeniami programu Koordynowana Opieka nad Kobietą w Ciąży. O ciąży, będącej wynikiem zastosowania procedur dostępnych w Programie, pary zobowiązane będą do informowania Realizatora Programu.

Program  obejmować będzie dofinansowanie kosztów co najmniej  jednej  i  nie  więcej  niż  trzech   procedur inseminacji.

W przypadku nieprawidłowości w badaniu nasienia i konieczności pogłębienia diagnostyki w ramach programu oferowane będzie: rozszerzone badanie nasienia oceniające fragmentację DNA plemników (DFI), badania genetyczne (ocena kariotypu, analiza mikrodelecji regionu AZF chromosomu Y, mutacji genu CFTR)oraz diagnostyka immunologiczna  (ocena przeciwciał przeciwplemnikowych). Rozszerzenie diagnostyki o powyższe badania pozwoli wybrać najskuteczniejszą dla pary formę leczenia (inseminacja domaciczna lub metoda in vitro).

Przed procedurą inseminacji, zarówno u pacjentki, jak i jej partnera wymagane są wyniki badań w kierunku HIV, zapalenia wątroby typu B i C, kiłyoraz chlamydia trachomatis. Badania te dla kobiety oferowane są w ramach Poradni Leczenia Niepłodności. Celem programu będzie zapewnienie dostępności do tych badań również dla partnerów kobiet przed przystąpieniem do procedury inseminacji i zgodnie z wymaganym algorytmem badań.

W przypadku zajścia kobiety w ciążę realizator powinien zostać o tym poinformowany, celem monitorowania efektów stosowanej terapii.

Świadczenia opieki zdrowotnej z zakresu ginekologii i położnictwa udzielane w trakcie ciąży nie są objęte Programem. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i wydanymi na jej podstawie aktami wykonawczymi, w szczególności na podstawie art. 31d, świadczenia te są finansowane ze środków publicznych.

Sposób zakończenia udziału w programie polityki zdrowotnej

Po przeprowadzonej diagnostyce i ewentualnie – jeśli stwierdzone zostanie w jej wyniku wskazanie do leczenia – po zastosowanym leczeniu udział uczestników w Programie kończy się. Uczestnicy zostaną poinformowani o zasadach realizacji Programu oraz o możliwości zakończenia uczestnictwa na każdym jego etapie – również uwzględniając możliwość rezygnacji z uczestnictwa w nim.

Pełne uczestnictwo w Programie wiązać się będzie z przeprowadzeniem kompleksowej diagnostyki, a następnie dalszego leczenia lub wydania szczegółowych zaleceń przez lekarza prowadzącego.

Udział w programie kończy się potwierdzeniem ciąży klinicznej przy zastosowaniu badania ultrasonograficznego, potwierdzającego tętno płodu.

Udział w programie kończy się również w przypadku znalezienia w trakcie diagnostyki mężczyzny czynników uniemożliwiających uzyskanie ciąży w sposób naturalny lub metodą inseminacji. Parom takim będą przedstawiane możliwe opcje postępowania, w zależności od uzyskanych wyników badań.

W ramach Programu para będzie miała prawo skorzystać trzykrotnie z procedury inseminacji domacicznej.

Koszt ewentualnych kolejnych prób AIH ponoszony będzie przez pacjentów.

Wcześniejsze procedury AIH i fakt posiadania dzieci nie wykluczają z udziału w Programie.

W ramach kwalifikacji par do programu odbędzie się kwalifikacyjna wizyta lekarska, która uwzględni kryteriów włączenia i wyłączenia do programu. Na wizycie  ustalony zostanie plan opieki nad parą w trakcie całej realizacji programu- od pogłębienia diagnostyki do leczenia, w przypadku wskazań, metodą inseminacji. Wyjaśnione zostaną wszystkie dostępne opcje terapeutyczne. Para będzie miała możliwość przedyskutowania wątpliwości, w celu podjęcia przez nią świadomej decyzji. Informacje będą przekazywane pacjentom w sposób dostosowany do ich potrzeb.

Zakres opieki nad parą obejmie wizyty lekarskie oraz psychologiczne, niezbędne do realizacji celów diagnostycznych oraz leczenia pary. W ramach tych wizyt przedstawione będą informacje o: stylu życia i innych  czynnikach, które mogą negatywnie wpłynąć na zdrowie reprodukcyjne (np. palenie tytoniu, spożywanie alkoholu itp.), psychologicznych aspektach niepłodności i temacie psychoprofilaktyki oraz psychologicznych strategii radzenia sobie ze stresem, ryzyku ciąży mnogiej w wyniku stosowania technik wspomaganego rozrodu oraz ryzyku powikłań w ciążach mnogich.

Zakres badań wykonywanych w trakcie diagnostyki oraz zakres leczenia zależeć będzie od indywidualnych wskazań uczestników. Również zakres opieki psychologicznej będzie uzależniony od potrzeb uczestników.

Po przeanalizowaniu wyników badań pary mogą zostać zakwalifikowane do leczenia metodą inseminacji. Przed wykonaniem procedury inseminacji u pacjentki i jej partnera wykonane zostaną  badania, wymagane ustawą o leczeniu niepłodności (badania w kierunku HIV, HCV, HBsAg, VDRL, chlamydia trachomatis).

Warunkiem przystąpienia do inseminacji w ramach programu będą:

·                     stwierdzenie w badaniu oceny drożności jajowodów (metodą HSG, HyCoSy-Sono-Hsg lub laparoskopii) drożności przynajmniej jednego jajowodu,

·                     badanie nasienia, którego parametry wskazują na możliwą skuteczność procedury inseminacji,

·                     potwierdzenie w wykonanych badaniach hormonalnych u pacjentki stężenia hormonu folikulotropowego- FSH poniżej 15 mU/mL (w 2-3 dniu cyklu) i hormonu antymullerowskiego AMH powyżej 1 ng/mL,

·                     wiek kobiety w przedziale od 25 do 41 lat, a wiek mężczyzny od 25 do 55 roku życia,

·                     prawidłowe- ujemne- wyniki badań w kierunku HIV, zapalenia wątroby typu B i C, kiły oraz chlamydia trachomatis,

·                     brak przeciwwskazań do przeprowadzenia procedury.

W ramach przygotowania do  procedury inseminacji przeprowadzona zostanie kontrolowana stymulacja jajeczkowania z oceną ultrasonograficzną liczby i średnicy wzrastających pęcherzyków. W ramach programu będzie możliwość codziennego monitorowania owulacji, w ilości niezbędnej do podjęcia decyzji o wykonaniu procedury inseminacji.

W przypadku podejrzenia nieprawidłowości w jamie macicy lub braku pozytywnego wyniku kolejnych 2 inseminacji w ramach diagnostyki w Programie planuje się zabieg minihisteroskopii, celem oceny jamy macicy.

O ciąży, będącej wynikiem zastosowania procedur dostępnych w Programie, pary zobowiązane będą do informowania Realizatora Programu.

Opieka nad ciężarną będzie sprawowana w ramach świadczeń medycznych finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, zgodnie z założeniami programu Koordynowana Opieka nad Kobietą w Ciąży.

W przypadku nieprawidłowości w badaniu nasienia lekarz prowadzący parę będzie informowało konieczności pogłębienia diagnostyki w ramach programu. W ramach tej diagnostyki może być zaoferowane: rozszerzone badanie nasienia, oceniające fragmentację DNA plemników (DFI), badania genetyczne (ocena kariotypu, analiza mikrodelecji regionu AZF chromosomu Y, mutacji genu CFTR)oraz diagnostyka immunologiczna  (ocena przeciwciał przeciwplemnikowych). Rozszerzenie diagnostyki o powyższe badania pozwoli wybrać najskuteczniejszą dla pary formę leczenia (inseminacja domaciczna lub metoda in vitro).   O wynikach badań para zostanie rzetelnie poinformowana. Para będzie miała możliwość przedyskutowania sposobów leczenia, w celu podjęcia przez nią świadomej decyzji.

Badania finansowane w ramach Programu:

1)podstawowe badanie nasienia;
2)kompleksowa diagnostyka  seminologiczna  (po podstawowym badaniu nasienia); 
3)diagnostyka genetyczna (ocena kariotypu, analiza mikrodelecji regionu AZF chromosomu Y, mutacji genu CFTR) po podstawowym badaniu nasienia i kompleksowej diagnostyce seminologicznej;
4)diagnostyka immunologiczna przeciwciał  przeciwplemnikowych – 25 badań x 2 osoby rocznie;
5) opieka nad parąw trakcie realizacji programu i monitorowanie w trakcie diagnostyki i leczenia - poradnictwo, prowadzenie diagnostyki, kwalifikacja do inseminacji oraz prowadzenie stymulacji jajeczkowania i monitorowanie owulacji   - 100 par w roku;
6)sprawowanie opieki psychologicznej nad parą w trakcie realizacji programu - 100 par rocznie
7) inseminacja  u pary((max. 3 inseminacje)
– badania w kierunku wykrycia  HIV, zapalenia wątroby typu B i C, kiły oraz chlamydia trachomatis     -50 badań mężczyzn  x 2 w roku rocznie).

Program finansowany jest z Budżetu Gminy Miasto Szczecin