finansowanie sportu

Czy gmina może finansować współzawodnictwo sportowe poprzez dotację udzieloną na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie?

--------------------------------------------------------------------------------

Odpowiedź na wyżej sformułowane pytanie wymaga przypomnienia zakresu działania oraz zadań gminnych jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (t.j. z 2001 r. DzU nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) - do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, obejmują one - w szczególności - sprawy kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych (art. 7 ust. 1 pkt 10 ustawy). Z uwagi na okoliczność, że art. 7 ustawy o samorządzie gminnym nie jest traktowany jako samodzielna podstawa ponoszenia przez gminę wydatków budżetowych, zasady, formy i sposób wydatkowania środków publicznych określają ustawy z zakresu materialnego prawa administracyjnego. Podkreśla to unormowanie zawarte w art. 28 ust. 2 ustawy z 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych (t.j. z 2003 r. DzU nr 15, poz. 148 z późn. zm.), zgodnie z którym jednostki sektora finansów publicznych (w tym gminy) dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków.

W zakresie kultury fizycznej i sportu stosowne unormowania zawarte zostały w przepisach ustawy z 18 stycznia 1996 roku o kulturze fizycznej (t.j. DzU z 2001 r. nr 81, poz. 889 z późn. zm.). Zgodnie z jej przepisami, podstawowymi jednostkami organizacyjnymi realizującymi cele i zadania w zakresie kultury fizycznej są kluby sportowe prowadzące działalność w zakresie sportu (przede wszystkim - współzawodnictwo sportowe) i rekreacji ruchowej. W tych dwóch podstawowych obszarach ustawodawca odmiennie określił zadania JST. W odniesieniu do rekreacji ruchowej wskazał ogólnie, że organizowanie działalności w dziedzinie rekreacji ruchowej oraz tworzenie odpowiednich warunków materialno-technicznych dla jej rozwoju jest obowiązkiem organów JST, w przypadku sportu wymienił natomiast dokładnie prawnie dopuszczalne wydatki - stypendia sportowe (art. 22 ust. 4a ustawy), wyróżnienia i nagrody dla zawodników (art. 28 ust. 1 ustawy) oraz trenerów i działaczy (art. 28 ust. 3).

Ustawa z 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (DzU nr 96, poz. 873 z późn. zm.) nie kreuje nowych zadań publicznych, jak również nie zmienia przepisów określających zasady i formy wykonywania oraz finansowania tych zadań. W art. 5 powołanej ustawy ustawodawca podkreślił, że organy administracji publicznej prowadzą działalność w sferze zadań publicznych, o której mowa w ustawie, we współpracy z organizacjami pozarządowymi prowadzącymi działalność pożytku publicznego w zakresie odpowiadającym zadaniom tych organów. Dodatkowo, w słowniczku pojęć użytych w ww. ustawie w zakresie pojęcia dotacji ustawodawca odesłał do art. 69 ust. 4 pkt 1 lit "d" ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z powołanym przepisem - dotacje to podlegające szczególnym zasadom rozliczenia wydatki budżetu, przeznaczone między innymi na finansowanie lub dofinansowanie zadań zleconych do realizacji jednostkom niezaliczonym do sektora finansów publicznych, w tym fundacjom i stowarzyszeniom. Wynika z tego, że zlecanie zadań, o którym mowa w przepisach ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, nie może dotyczyć zadań publicznych niebędących zadaniami danej jednostki samorządowej (zarówno w przypadku powierzenia, jak i wspierania realizacji zadań). W konsekwencji trudno dopuścić możliwość, aby przedmiotem zleconego przez gminę zadania było uczestnictwo klubu sportowego we współzawodnictwie sportowym. Wykracza to poza zakres zadań publicznych, które mogą być finansowane ze środków budżetowych. Nie jest bowiem zadaniem gminy organizowanie i realizacja zawodów sportowych czy też współzawodnictwa sportowego, co zostało wyraźnie w ustawie o kulturze fizycznej określone jako zadanie związków sportowych, także polskich. Jednocześnie to nie gmina, a klub sportowy jest podstawową jednostką organizacyjną realizującą cele kultury fizycznej związane z uczestnictwem we współzawodnictwie sportowym.

Tak sformułowane stanowisko nie wyklucza ponoszenia w określonym stanie faktycznym pewnych wydatków związanych z funkcjonowaniem sekcji w klubie sportowym (np. przy zadaniu sformułowanym jako zapewnienie rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży uzdolnionej sportowo, w szczególności poprzez szkolenie w sekcji piłki siatkowej). Rozstrzygnięcie związku poniesionego wydatku z określonym zadaniem zawsze będzie wynikać z analizy danego stanu faktycznego, gdzie często spotkamy sytuacje niezwykle problematyczne (np. te same piłki mogą być używane w zawodach profesjonalnej ligi piłki nożnej, jak i w zorganizowanej dla mieszkańców gminy imprezie rekreacyjnej).

Należy wprawdzie zauważyć, że w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie znalazło się bardzo szerokie określenie interesującej nas sfery zadań publicznych - jako upowszechnianie kultury fizycznej i sportu. Należy się zgodzić z poglądem, że działalność stricte sportowa służy doskonale takiemu upowszechnianiu. Jeżeli jednak intencją ustawodawcy było rozszerzenie zakresu zadań przypisanych JST, to właściwą drogą była nowelizacja ustawy o kulturze fizycznej. Nie można bowiem przyjąć tezy, że ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie ma inny wymiar i znaczenie niż sama to określiła w wielu swoich przepisach (art. 1, art. 2 pkt 1, art. 5 ust. 1).

Piotr Walczak
Wspólnota - Pismo Samorządu Terytorialnego