Pomniki i tablice w Szczecinie

Nazwa:

Męczenników Drugiej Wojny Światowej

Rodzaj:

Pomnik

Autor:

Paweł Pietrusiński

Czas powstania:

2004r.

Materiał:

brąz, granit

Wymiary:

wys. 190 cm (z cokołem 380 cm).

Lokalizacja:

Bogurodzicy 3a, przed kościołem p.w.Św. Jana Chrzciciela

Literatura:

Relacja ks. proboszcza dr. Aleksandra Ziejewskiego nagrana w Szczecinie 25 września 2007 i 18 października 2007 r. w zbiorach autora; as, Nie można zapomnieć, „Hallo Szczecin”, 6 września 2004, nr 46, s. 3; Górka M., Miłość silniejsza od czołgów, „Gazeta Wyborcza Szczecin”, 6 września 2004, nr 209, s. 3; MARC, Dzieło wyjątkowe, „Gazeta Wyborcza Szczecin”, 1 września 2004, nr 206, s. 2; Nad Odrę i Bałtyk przyszło Nowe. Rozmowa z ks. arcybiskupem prof. Kazimierzem Majdańskim z okazji 65. rocznicy wybuchu II wojny światowej i poświęcenia pomnika Męczenników II Wojny Światowej w Szczecinie, rozmowę przeprowadził Twardochleb B., „Kurier Szczeciński”, nr 173, s. 11; ste, Pamięci męczenników, „Głos Szczeciński”, 6 września 2004, nr 209, s. 3; Kościół św. Jana Chrzciciela, w: Encyklopedia Szczecina, tom I, red. T. Białecki, Szczecin 1999, s. 489

Na placu przy kościele pw. św. Jana Chrzciciela. Brąz, odlew (rzeźba), czerwony skandynawski granit (postument), wys. 190 cm (z cokołem 380 cm). Projekt i realizacja – Paweł Pietrusiński, odlew z brązu – Marek Żebrowski, projekt małej architektury – Dariusz Kędzierski i Czesław Imbra. Wykonany z inicjatywy metropolity szczecińsko-kamieńskiego ks. abp. dr. Zygmunta Kamińskiego oraz ks. prałata dr. Aleksandra Ziejewskiego, odsłonięty 4 września 2004 r. Pomysł wystawienia pomnika narodził się jesienią 2003 r., jego realizacja nastąpiła w roku następnym. Prace nad nim trwały kilka miesięcy i prowadzone były w podwarszawskiej pracowni Pawła Pietrusińskiego. Odlewu blisko trzystu kilogramowej rzeźby dokonano w odlewni Marka Żebrowskiego z Bielska-Białej. Po przewiezieniu do Szczecina, piętę na cokole ustawiono 31 sierpnia 2004 r. Za wcześniejsze przygotowanie podłoża i wykonanie małej architektury odpowiedzialna była firma Jana Rośka i Dariusza Sobczyńskiego. Na odsłonięcie pomnika przybyli liczni przedstawiciele władzy kościelnej i świeckiej, między innymi: ks. prymas Józef Kardynał Glemp, ks. abp. dr Zygmunt Kamiński, ks. abp. Marian Przykucki, bp. Ignacy Jeż, prezydent miasta Szczecin Marian Jurczyk, marszałek województwa zachodniopomorskiego Zygmunt Meyer, wicewojewoda zachodniopomorski Jan Sylwestrzak, a także przedstawiciele wojska i kombatanci. Uroczystość tę poprzedziła msza święta, w trakcie której homilię wygłosił ks. bp. Ignacy Jeż.
W słowach skierowanych do gości i licznie zgromadzonych wiernych odniósł się do swoich doświadczeń z pobytu w nazistowskim obozie koncentracyjnym w Dachau. W trakcie obrządku odsłuchano także zapisu, utrwalonego na taśmie magnetofonowej, zawierającego relację ks. abp. Kazimierza Majdańskiego, również więźnia nazistowskich obozów koncentracyjnych. Odsłonięcia pomnika dokonał ks. abp. dr Zygmunt Kamiński, który przy tej okazji stwierdził: „Gdyby ludzie zapomnieli, niech woła ten monument”. W akcie erekcyjnym, który wmurował w pomnik ks. prymas Józef Kardynał Glemp, znalazły się słowa: „BUDOWA POMNIKA MA NA CELU UTRWALENIE PRAWDY HISTORYCZNEJ/ MĘCZENNIKOM KU CHWALE, ŻYJĄCYM KU PRZESTRODZE, ABY JUŻ NIGDY NIE/ POWTÓRZYŁA SIĘ TRAGEDIA WOJNY NA TEJ ZIEMI/ NIECH NAS UCZĄ I WSPOMAGAJĄ ŚWIĘCI I BŁOGOSŁAWIENI”. Pomnik powstał dzięki ofiarom wiernych z parafii pw. św. Jana Chrzciciela, ofiarom indywidualnym wielu szczecinian oraz znacznemu wsparciu sponsorów: Bulk Cargo-Port Szczecin, Zakład Usług Żeglugowych, Przedsiębiorstwo Instalacyjno-Budowlane Askaldowicz, Polskie Terminale S.A., Gal-Met Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe Artykuły Metalowe - Eugeniusz Sucharski, Sial S.J. Biuro Handlowe - Wojciech Kimber, Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa Oddział Terenowy w Szczecinie, Kancelaria Radcy Prawnego Wiktor Rzeuski, Krystyna i Bogusław Trzcińscy, Jolanta i Robert Łuszczykiewicz, Helena i Zenon Posyniakowie. – Rzeźba o kompozycji figuralnej, ukazująca Marię z martwym (zdjętym z krzyża) Chrystusem na kolanach – tzw. pieta. Matka Boża, ubrana w długie szaty okrywające większą część postaci, prawą dłonią podtrzymuje pod ramieniem ciało Jazusa, lewą przyciska do piersi wyprostowaną rękę Syna. Przedstawiona z nieznacznie tylko pochyloną głową, chustą okrywającą włosy oraz twarzą wyrażającą smutek. Na Jej lewym policzku widoczna pojedyncza łza. Jezus ułożony na plecach – na ramieniu i kolanach Marii. Prawa ręka zwieszona bezwładnie, nogi ugięte w kolanach, skrzyżowane w okolicach kostek. Głowa przechylona na bok, policzkiem oparta o prawy bark. Na chudym ciele mężczyzny widoczne ślady po śmierci krzyżowej – rany na dłoniach, stopach i boku. Biodra Jezusa okryte niewielką przepaską – tzw. perizonium. U stóp Matki Bożej umieszczona korona cierniowa, będąca symbolem cierpienia. Wykonana według wymiarów wziętych z drutu kolczastego w byłym nazistowskim obozie koncentracyjnym w Auschwitz. Rzeźba ustawiona na cokole z pełnego czerwonego granitu na planie prostokąta (szer. 100 cm x gł. 70 cm – w środkowej i górnej części, szer. 120 cm x gł. 90 cm – u podstawy). Na frontowej ścianie w części górnej wyryte słowa modlitwy: „KTÓRYŚ ZA NAS CIERPIAŁ RANY/ JEZU CHRYSTE/ ZMIŁUJ SIĘ NAD NAMI/ I TY KTÓRAŚ WSPÓŁCIERPIAŁA/ MATKO BOLESNA/ PRZYCZYŃ SIĘ ZA NAMI”, poniżej: „POMNIK UPAMIĘTNIA/ MĘCZEŃSTWO MILIONÓW LUDZI/ W TYM 3500 KAPŁANÓW POLSKICH/ KTÓRZY ODDALI ŻYCIE/ W CZASIE DRUGIEJ WOJNY ŚWIATOWEJ/ ZA WIERNOŚĆ/ KOŚCIOŁOWI I OJCZYŹNIE/ SZCZECIN 4 WRZEŚNIA 2004 R.”. Na bocznych ścianach cokołu umieszczono nazwiska i imiona wszystkich świętych i błogosławionych z okresu II wojny światowej, którzy zginęli śmiercią męczeńską, a których później wyniesiono na ołtarze: „ROK 1939/ BŁ. KS. MARIAN SKRZYPCZAK/ BŁ. KS. LEON NOWAKOWSKI/ BŁ. S. ALICJA KOTOWSKA CR/ ROK 1940/ BŁ. KS. MARIAN GÓRECKI/ BŁ. KS. BRONISŁAW KOMOROWSKI/ BŁ. KS. FRANCISZEK ROGACZEWSKI/ BŁ. KS. WŁADYSŁAW DEMSKI/ BŁ. KS. MICHAŁ PIASZCZYŃSKI/ BŁ. KS. WŁODZIMIERZ LASKOWSKI/ BŁ. KS. ZYGMUNT SAJNA/ BŁ. O. INNOCENTY GUZ OFMCony/ BŁ. KS. WINCENTY MATUSZEWSKI/ BŁ. O. STANISŁAW KUBISTA SVD/ ROK 1941/ ŚW. O. MAKSYMILIAN KOLBE OFMCony/ BŁ. ABP ANTONI JULIAN NOWOWIEJSKI/ BŁ. BP LEON WETMAŃSKI/ BŁ. KS. LUDWIK GIETYNGIER/ BŁ. STANISŁAW STAROWIEYSKI/ BŁ. KS. BOLESŁAW STRZELECKI/ BŁ. KS. KAZIMIERZ SYKULSKI/ BŁ. KS. HENRYK HLEBOWICZ/ BŁ. O. ANTONIN BAJEWSKI OFMCony/ BŁ. O. PIUS BARTOSIK OFMCony/ BŁ. O. ANICET KOPLIŃSKI OFMCap/ BŁ. S. MIECZYSŁAWA KOWALSKA/ BŁ. O. JÓZEF CEBULA OMI/ BŁ. KS. JÓZEF JANKOWSKI SAC/ ROK 1942/ ŚW. EDYTA STEIN OCD/ BŁ. KS. MIECZYSŁAW BOHATKIEWICZ/ BŁ. KS. WŁADYSŁAW MAĆKOWIAK/ BŁ. KS. STANISŁAW PYRTEK/ BŁ. KS. MAKSYMILIAN BINKIEWICZ/ BŁ. KS. JAN NEPOMUCEN CHRZAN/ BŁ. KS. STANISŁAW KUBSKI/ BŁ. KS. WŁADYSŁAW MĄCZKOWSKI/ BŁ. KS. ALEKSY SOBASZEK/ BŁ. KS. JÓZEF CZEMPIEL/ BŁ. KS. EMIL SZRAMEK/ BŁ. KS. JÓZEF PAWŁOWSKI/ BŁ. KS. PIOTR EDWARD DAŃKOWSKI/ BŁ. KS. KAZIMIERZ GOSTYŃSKI/ BŁ. KS. STANISŁAW MYSAKOWSKI/ BŁ. KS. ANTONI ZAWISTOWSKI/ BŁ. KS. ADAM BARGIELSKI/ BŁ. KS. JÓZEF KUT/ BŁ. KS. NARCYZ PUTZ/ BŁ. KS. KAZIMIERZ GRELEWSKI/ BŁ. KS. STEFAN GRELEWSKI/ BŁ. KS. FRANCISZEK ROSŁANIEC/ BŁ. KS. ANTONI REWERA/ BŁ. KS. ROMAN SITKO/ BŁ. KS. EDWARD DETKENS/ BŁ. KS. MICHAŁ OZIĘBŁOWSKI/ BŁ. KS. MICHAŁ WOŹNIAK/ BŁ. AL. TADEUSZ DULNY/ BŁ. KS. EDWARD GRZYMAŁA/ BŁ. KS. DOMINIK JĘDRZEJEWSKI/ BŁ. KS. HENRYK KACZOROWSKI/ BŁ. AL. BRONISŁAW KOSTKOWSKI/ BŁ. KS. JÓZEF STRASZEWSKI/ BŁ. KS. KMDR PPOR. WŁADYSŁAW MIEGOŃ/ BŁ. O. KRYSTYN GONDEK OFM/ BŁ. BR. MARCIN OPRZĄDEK OFM/ BŁ. O. ANASTAZY PANKIEWICZ OFM/ ROK 1942/ BŁ. O. NARCYZ TURCHAN OFM/ BŁ. BR. BRUNON ZEMBOL OFM/ BŁ. BR. TYMOTEUSZ TROJANOWSKI OFMCony/ BŁ BR. BONIFACY ŻUKOWSKI OFMCony/ BŁ. BR. FELIKS CHOJNACKI OFMCap/ BŁ. BR. SYMFORIAN DUCKI OFMCap/ BŁ. O. HENRYK KRZYSZTOFIK OFMCap/ BŁ. O. FLORIAN STĘPNIAK OFMCap/ BŁ. KS. WOJCIECH NIERYCHLEWSKI CSMA/ BŁ. S. EWA NOISZEWSKA CSIC/ BŁ. S. MARTA WOŁOWSKA CSIC/ BŁ. KS. FRANCISZEK DRZEWIECKI FDP/ BŁ. KS. JÓZEF KOWALSKI SDB/ BŁ. CZESŁAW JÓŹWIAK/ BŁ. EDWARD KAŹMIERSKI/ BŁ. FRANCISZEK KĘSY/ BŁ. EDWARD KLINIK/ BŁ. JAROGNIEW WOJCIECHOWSKI/ BŁ. S. MARIA ANTONINA KRATOCHWIL SSND/ BŁ. KS. ALOJZY LIGUDA SVD/ BŁ. KS. LUDWIG MZYK SVD/ BŁ. O. TYTUS BERDSMA OC/ ROK 1943/ BŁ. BP. MICHAŁ KOZAL/ BŁ. KS. ANTONI BESZTA-BOROWSKI/ BŁ. KS. ZYGMUNT PISARSKI/ BŁ. MARIANNA BIERNACKA/ BŁ. KS. MARIAN KONOPIŃSKI/ BŁ. KS. ROMAN ARCHUTOWSKI/ BŁ. O. ACHILLES PUCHAŁA OFMCony/ BŁ. O. HERMAN STĘPIEŃ OFMCony/ BŁ. KS. JERZY KASZYRA MIC/ BŁ. KS. ANTONI LESZCZEWICZ MIC/ BŁ. S. KLEMANSA STASZEWSKA OSU/ BŁ. BR. GRZEGORZ FRĄCKOWIAK SVD/ BŁ. S. M. STELLA MARDOSEWICZ CSFN/ BŁ. S. M. IMELDA ŻAK CSFN/ BŁ. S. M. RAJMUNDA KUKOTOWICZ CSFN/ BŁ. S. M. DANIELA JÓZWIK CSFN/ BŁ. S. M. KANUTA CHROBOT CSFN/ BŁ. S. M. SERGIA RAPIEJ CSFN/ BŁ. S. M. GWIDONA CIERPKA CSFN/ BŁ. S. M. FELICYTA BOROWIK CSFN/ BŁ. S. M. HELIODORA MATUSZEWSKA CSFN/ BŁ. S. M. KANIZJA MACKIEWICZ CSFN/ BŁ. S. M. BOROMEA NARMONTOWICZ CSFN/ BŁ. KS. BERNARD LICHTENBERG/ ROK 1944/ BŁ. KS. FRANCISZEK DACHTERA/ BŁ. FRANCISZEK STRYJAS/ BŁ. O. MICHAŁ CZARTORYSKI OP/ BŁ. O. ALFONS MAZUREK OCD/ BŁ. KS. WŁADYSŁAW BŁĄDZIŃSKI CSMA/ BŁ. KS. JÓZEF STANEK SAC/ BŁ. S. CELESTYNA FARON SNMP/ KS. PRAŁAT CARL LAMPERT/ KS. HERBERT SIMOLEIT/ O. FRIEDRICH LORENZ OMI/ ROK 1945/ BŁ. BP. WŁADYSŁAW GORAL/ BŁ. KS. WINCENTY FRELICHOWSKI/ BŁ. KS. ANTONI ŚWIADEK/ BŁ. NATALIA TUŁASIEWICZ/ BŁ. S. JULIA RODZIŃSKA OP/ BŁ. O. HILARY PAWEŁ JANUSZEWSKI OC/ BŁ. BR. JÓZEF ZAPŁATA CFCI/ BŁ. KS. KAROL LEISNER“. Na pomniku znalazły się również nazwiska, jeszcze nie błogosławionych, trzech księży (Austriaka i dwóch Niemców) z parafii pw. św. Jana Chrzciciela: ks. prałata Carla Lamperta, ks. Herberta Simoleita i ojca Friedricha Lorenza. 4 lutego 1943 r. zostali aresztowani przez gestapo między innymi za to, że podczas wojny odprawiali msze święte dla przebywających w mieście Polaków. Oskarżeni o działanie na szkodę III Rzeszy zostali ścięci 13 listopada 1944 r. w Halle. Na szczycie, z lewej strony cokołu, metalowa tabliczka z brązu z napisem: „POMNIK POWSTAŁ DZIĘKI ŚCISŁEJ WSPÓŁPRACY/ KS. ARCYBISKUPA DR. ZYGMUNTA KAMIŃSKIEGO,/ METROPOLITY SZCZECIŃSKO-KAMIEŃSKIEGO/ I KS. PRAŁATA DR. ALEKSANDRA ZIEJEWSKIEGO/ PROBOSZCZA PARAFII PW. ŚW. JANA CHRZCICIELA/ W SZCZECINIE./ DZIĘKUJEMY WSZYSTKIM, KTÓRZY WSPIERALI BUDOWĘ/ POMNIKA DLA UPAMIĘTNIENIA HISTORII.”. Teren wokół monumentu wyłożony granitową kostką. Stan zachowania pomnika bardzo dobry.

Pokaż obiekt w serwisie Geoportalu m. Szczecin