Pomniki i tablice w Szczecinie

Nazwa:

Fontanna Orła Białego

Rodzaj:

Akcent rzeźbiarski

Autor:

projekt arch. J. F.Graël , wykonanie J.C. Koch

Czas powstania:

1732 - uruchomienie

Materiał:

piaskowiec

Wymiary:

wys.580 cm (ze stopni. 640), śred. misy 580 cm

Lokalizacja:

plac Orła Białego

Stan zachowania:

dobry

Literatura:

Festschrift zu 80 Jahre Städtische Werke AG, Stettin 1929, s. 72-74; Fredrich C., Die ältesten Wasserleitungen Stettins und der Brunnen auf dem Rossmarkt, „Monatsblätter des Vereins für Pommersche Geschichte und Altertumskunde“, 38(1924), s. 21-28, 33-35; Jankowska M., Barokowa fontanna przy pl. Orła Białego w Szczecinie – konserwacja obiektu po 1945 r., „Zachodniopomorskie Wiadomości Konserwatorskie”, R. II(2007), s. 69-71; Słomiński M., Makała R., Paszkowska M., Szczecin barokowy. Architektura lat 1630-1780, Szczecin 2000, s. 127-129.

Barokowa fontanna, projekt arch. Johann Friedrich Graël z Berlina, wykonanie rzeźbiarz Johann Conrad Koch, mistrz kamieniarski Angerer. Fontanna powstała wraz z wodociągiem, budowanym na zlecenie króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I. Już w 1728 r. Valentin Nordheim, przybyły do Szczecina z poleceniem wykonania remontu miejskich studzien zaproponował budowę wodociągu grawitacyjnego, prowadzącego ze źródeł na Niemierzynie przy tzw. Kurczęcim Młynie. Wkrótce po przybyciu do Szczecina Nordheim zmarł. Umowę na budowę wodociągu zawarto w lutym 1730 r. ze Szwajcarem Abrahamem Dubendorfem. Drewniany rurociąg doprowadzono na ówczesny Rynek Koński, do fontanny, którą ustawiono przed pałacem najwyższego pruskiego urzędnika na Pomorzu, naczelnego prezydenta rejencji, Filipa Ottona von Grumbkowa. Nowy wodotrysk uruchomiono 15.08.1732 r. Pierwotnie fontanna była usytuowana nieco dalej na wschód – tuż przy kamienicach stojących na miejscu obecnego budynku „POLMOZBYT-u”. Powierzchnia kamienia była wówczas polichromowana, a na czterech narożnych słupkach przy misie stały figury gryfów pomorskich. W połowie XIX w. znajdowała się już w bardzo złym stanie i była zagrożona rozbiórką. Uratowana została dzięki staraniom Jamesa Hobrechta – budowniczego szczecińskich wodociągów. W l. 1862-1866 r. została przesunięta na obecne miejsce, poddana gruntownej renowacji i podłączona do miejskiej sieci wodociągowej. Ustawiona na nowym, trzystopniowym podwyższeniu otrzymała wówczas metalowe ogrodzenie, usunięte podczas kolejnej konserwacji w latach trzydziestych XX w. Zabezpieczona piaskiem i żwirem, szczęśliwie przetrwała II wojnę światową, dzięki czemu już w lipcu 1946 r. została uruchomiona. W następnych latach poddawana była dwukrotnie konserwacji – w 1991 r. (zespół pod kierunkiem artysty-rzeźbiarza mgr Krystyny Trzeciak z Warszawy) i w 2006 r. (firma „Konsart” Szczecin, zespół pod kierunkiem konserwatorów mgr Ewy Palacz i mgr Piotra Grzegorza Mądracha, przy współpracy konstruktora mgr inż. Wiesława Podgórskiego). W trakcie tych ostatnich prac, poza konserwacją kamienia wykonano rekonstrukcję ogrodzenia, wycięto drzewa (wierzby) osłaniające fontannę, wykonano jej podpiwniczenie wraz z nowym przyłączem instalacji wodociągowej. – Basen fontanny o rzucie powstałym z przenikania się kwadratu i czwórliścia, nawiązuje swą formą do wielkich muszli. Wyrastający z niego czworoboczny trzon rozczłonkowany jest przez półkoliście zamknięte nisze z maszkaronami, „plującymi” strumieniami wody, która spływa do niewielkich mis w kształcie muszli. Z wieńczącej trzon misy podobnej do płaskiej muszli, wyrasta „skała”, na której siedzi orzeł z rozpostartymi skrzydłami. Pod jego szponami pełzają jaszczurki i żółwie. Z wzniesionego do góry otwartego dzioba tryska woda, a głowę wieńczy królewska korona.

Pokaż obiekt w serwisie Geoportalu m. Szczecin