Odpowiedzi na interpelacje/zapytania

W odpowiedzi na interpelację w sprawie podjęcia działań zmierzających do jak najszybszego powstania na terenie miasta Szczecin Młodzieżowego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego i Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapeutycznego – w celu wyeliminowania patologii z istniejących placówek opiekuńczo – wychowawczych uprzejmie informuję, że przy obowiązującym (na styku edukacji, pomocy społecznej i postępowania w sprawach nieletnich) porządku prawnym, realizacja proponowanego rozwiązania jest w znacznym stopniu utrudniona.

Młodzieżowe ośrodki wychowawcze (MOW) są prowadzone dla dzieci i młodzieży niedostosowanych społecznie, a do ich zadań należy eliminowanie przyczyn i przejawów niedostosowania społecznego oraz przygotowanie wychowanków do życia zgodnego z obowiązującymi normami społecznymi i prawnymi. Młodzieżowe ośrodki socjoterapii (MOS) są prowadzone dla dzieci i młodzieży, które z powodu zaburzeń rozwojowych, trudności w uczeniu się i zaburzeń w funkcjonowaniu społecznym mogą być zagrożone niedostosowaniem społecznym lub uzależnieniem. Zadaniem MOS jest eliminowanie przyczyn i przejawów zaburzeń zachowania oraz przygotowanie wychowanków do życia zgodnego z obowiązującymi normami społecznymi i prawnymi. Natomiast placówki opiekuńczo – wychowawcze, choć ich głównym zadaniem jest opieka nad dziećmi i młodzieżą, muszą również zapewnić swoim podopiecznym prawidłowe wychowanie, socjalizację, a także jeśli istnieje taka potrzeba, odpowiednią terapię (a więc również socjoterapię, profilaktykę uzależnień i przeciwdziałanie demoralizacji). Wszystkie ww. placówki opracowują indywidualny plan pracy dla każdego wychowanka, pozwalający zabezpieczyć wszystkie jego potrzeby w zakresie opieki, kształcenia i wychowania – w tym również specyficzne, wymagające specjalistycznego wsparcia. Pieczę nad zapewnieniem dziecku odpowiedniego rodzaju wsparcia instytucjonalnego (opieka, terapia, resocjalizacja) sprawuje sąd rodzinny - wydając postanowienie o umieszczeniu dziecka w konkretnym typie placówki. Utworzenie nowych MOW i MOS nie rozwiąże więc trudności z jakimi borykają się placówki opiekuńczo – wychowawcze.

Ponadto należy zwrócić uwagę na kwestię bazy tego typu placówek. Zarówno MOW, MOS, jak i placówki opiekuńczo - wychowawcze zapewniają wychowankom całodobową opiekę prowadząc działalność w ciągu całego roku kalendarzowego. Placówki te, oprócz wykwalifikowanej kadry, muszą przede wszystkim dysponować odpowiednim zapleczem lokalowym. Miasto Szczecin nie posiada aktualnie w swoich zasobach nieruchomości, które mogłyby zostać zaadoptowane na potrzeby ośrodków zapewniających młodzieży odpowiednią do potrzeb, całoroczną i całodobową opiekę.

Dużym problemem wydaje się również ponadregionalny charakter MOW i MOS. Prowadzenie MOW i MOS oraz kierowanie do nich dzieci i młodzieży należy formalnie do zadań powiatu, jednak w rzeczywistości odbywa się ono na podstawie scentralizowanego systemu kierowania nieletnich zarządzanego przez Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE) w Warszawie. W praktyce oznacza to, iż nawet jeśli powiat posiada sieć własnych placówek, nie decyduje o skierowaniu do nich wychowanków z terenu swojego administrowania, a jedynie zapewnia „wolne miejsca” dla nieletnich kierowanych przez ORE z terenów całej Polski. ORE prowadzi rejestr nieletnich (co do których sąd rodzinny wydał postanowienie o umieszczeniu w placówce resocjalizacyjnej lub socjoterapeutycznej) oczekujących na miejsce w odpowiednim ośrodku i, w miarę zwalniania się miejsc (proces ten ORE monitoruje na bieżąco), nieletni są kierowani do różnych powiatów lub miast. W młodzieżowym ośrodku wychowawczym prowadzonym przez Miasto Szczecin tylko 1 z 47 wychowanek (stan na 30.09.2009 r.) jest mieszkańcem Szczecina, podobnie w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii – tylko 28 spośród 149 wychowanków. Decyzja co do wskazania konkretnego ośrodka należy do ORE (starosta powiatu nie może zarezerwować – „zablokować” miejsc w prowadzonych przez siebie placówkach dla dzieci ze swojego terenu). Aktualnie w całej Polsce na miejsce w MOW oczekuje 447 nieletnich, a w MOS 1160. Na terenie kraju funkcjonują 73 ośrodki wychowawcze i 59 socjoterapeutycznych. Z chwilą utworzenia nowych placówek w Szczecinie mielibyśmy obowiązek przyjmowania oczekujących, niezależnie od miejsca zamieszkania.

Jednocześnie pragnę poinformować, iż Ministerstwo Edukacji Narodowej podjęło działania mające na celu przygotowanie zmian systemowo – prawnych związanych z pracą z dziećmi i młodzieżą o specjalnych i specyficznych potrzebach rozwojowych – w tym również z organizacją socjoterapii i resocjalizacji.

Mając powyższe na uwadze nie planuje się w bieżącym roku powoływania w Szczecinie nowych młodzieżowych ośrodków wychowawczych, ani młodzieżowych ośrodków socjoterapii.