Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2009 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin, w dniach:
od 9 listopada 2009 r. do 11 grudnia 2009 r. przeprowadził kontrolę w Zespole Szkół nr 4 im. Armii Krajowej, ul. Kusocińskiego 3, 70-237 Szczecin zwanym dalej ZS 4, w zakresie: przestrzegania wybranych zagadnień z prawa pracy, w tym: działu X ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), zwanej dalej k. p.; realizacji zadań służby bhp wynikających z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bhp (Dz. U. Nr 109, poz. 704 ze zm.); realizacji zadań pokontrolnych, tj. wystąpień, nakazów i decyzji wydanych przez organy kontroli zewnętrznej, w tym: Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, a także pozostałych organów kontroli państwowej. Okres kontrolowany – od 2007 r.
Wyniki kontroli przedstawione zostały w protokole kontroli P/42/09 podpisanym w dniu 11 grudnia 2009 r. Ocena zawarta została w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 5 stycznia 2010 r.
W ZS4 (stan zatrudnienia 120 osób) zadania służby bhp, wynikające z zapisów rozporządzenia w sprawie służby bhp, pracownik zatrudniony na stanowisku inspektora ds. bhp, w wymiarze czasu pracy – ¼ etatu.
Wymieniony legitymował się świadectwem ukończenia studiów podyplomowych z zakresu bhp, których ukończenie zgodnie z zapisem § 4 ust. 2 pkt 2 ww. rozporządzenia uprawniało do zajmowania stanowiska starszego inspektora ds. bhp.
Z dokonanych w toku kontroli ustaleń wynikało, że część zadań objętych kontrolą wykonywana była z naruszeniem obowiązujących w tym zakresie przepisów.
Kontrola dokumentacji oceny ryzyka zawodowego ujawniła, że nie wyczerpywała ona wymogów określonych zapisami § 39a ust. 3 pkt 1 i 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (j.t. Dz.U. z 2003 r.
Nr 169, poz.1650 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie ogólnych przepisów bhp, ponieważ brak w niej było opisu ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienia: stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów; wykonywanych zadań; stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej; brak wykazu osób pracujących na danym stanowisku; brak daty przeprowadzonej oceny; osób dokonujących oceny. Na dokumentach brak było również oznaczenia podmiotu, którego dotyczyła powyższa ocena.
Stwierdzono ponadto, że na stanowiskach: wychowawcy internatu, bibliotekarza, kapelmistrza, nauczycieli praktycznej nauki zawodu i przygotowania zawodowego, nauczyciela przysposobienia obronnego oraz stanowisku kierowcy nie została przeprowadzona ocena ryzyka zawodowego, tym samym nie dopełniono obowiązku wynikającego z zapisu art. 226 pkt 1 k.p., wg którego pracodawca ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko.
Do regulaminu pracy nie wprowadzono zapisów dotyczących sposobu informowania pracowników o ryzyku zawodowym do czego obligował zapis art. 1041§ 1 pkt 8 k.p.
Znajdujące się w zakładowym regulaminie pracy zapisy dotyczące zakazu zatrudniania kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla ich zdrowia o następującej treści: „ przy ręcznym podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów: jeśli praca wykonywana jest stale – powyżej 15 kg na osobę; jeśli praca wykonywana jest dorywczo – powyżej 25 kg na osobę; przy ręcznym podnoszeniu ciężarów pod górę (pochylnie, schody): jeśli praca wykonywana jest stale – powyżej 10 kg na osobę, jeśli praca wykonywana jest dorywczo – powyżej 20 kg na osobę; przy pracach, o których mowa powyżej, kobiecie w ciąży: do 6 msc włącznie wolno dźwigać ciężary do 5 kg oraz przewozić ciężary nie przekraczające połowy wymienionych norm; po upływie 6 msc jest zabronione wszelkie podnoszenie, przenoszenie (...)” całkowicie odbiegały od zapisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. Nr 114, poz. 545 ze zm.).
W zakresie szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy stwierdzono nieprawidłowości polegające na tym, że:
- w jednostce nie opracowano zasad prowadzenia szkoleń, co było niezgodne z zapisem § 15 ust. 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 180, poz. 1860 ze zm.), zwanym dalej rozporządzeniem w sprawie szkoleń bhp, wg którego pracodawca ustala, po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego pracowników zatrudnionych na określonych stanowiskach, biorąc pod uwagę rodzaj i warunki wykonywania prac na tych stanowiskach,
- 27 pracowników nie zostało poddanych szkoleniu wstępnemu „instruktaż stanowiskowy”, natomiast 18 pracowników nie posiadało aktualnych szkoleń okresowych. Tym samym nie wykonano obowiązku wynikającego z zapisu art. 2373 § 2 k.p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzić okresowe szkolenia w tym zakresie (…),
- odbycie szkoleń wstępnych dokumentowano wydaniem „Zaświadczenia o odbyciu szkolenia wstępnego ogólnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy” oraz „Zaświadczenia o odbyciu instruktażu stanowiskowego bezpieczeństwa i higieny pracy”. Dokumenty te były niezgodne ze wzorem określonym w Załączniku nr 2 do rozporządzenia w sprawie szkoleń bhp. Według ww. Załącznika szkolenie wstępne w dziedzinie bhp dokumentuje się wydaniem „Karty szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy”. Karta składa się z 2 części: „szkolenie ogólne” i „szkolenie stanowiskowe”,
- szkolenia stanowiskowe 2 pracowników przeprowadził inspektor ds. bhp, co było niezgodne z zapisem § 11 ust. 5 rozporządzenia w sprawie szkoleń bhp, wg którego instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego,
- w dniach od 4 do 12 grudnia 2007 r. w ZS4 przeprowadzono szkolenie okresowe dla 95 pracowników (w tym osób kierujących pracownikami). Wykładowcą większości przedmiotów, znajdujących się w programie szkolenia, był inspektor ds. bhp. Wymieniony w owym czasie legitymował się tylko 6 miesięcznym stażem pracy (zatrudnienie na 1/4 etatu) na stanowisku inspektora ds. bhp, co nie gwarantowało odpowiedniego poziomu szkolenia, a tym samym było niezgodne z zapisem § 5 pkt 3 ww. rozporządzenia, wg którego pracodawca organizujący i prowadzący szkolenie (…) zapewnia wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia (…).
W toku kontroli dokumentacji związanej z profilaktyczną ochroną zdrowia pracowników ZS4 stwierdzono, że wszyscy pracownicy dopuszczeni do pracy posiadali aktualne orzeczenia lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Uchybiono natomiast obowiązkowi wynikającemu z zapisu § 4 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 69, poz. 332 ze zm.), wg którego skierowanie na badanie profilaktyczne powinno zawierać informacje o występowaniu na stanowisku czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych oraz aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach. Jak wynikało z poddanej kontroli dokumentacji oraz oświadczenia specjalisty ds. kadr, informacje o czynnikach szkodliwych i uciążliwych nie były wskazywane w skierowaniach na badania profilaktyczne. Do skierowań nie dołączano również wyników badań czynników szkodliwych dla zdrowia ponieważ w placówce nie przeprowadzono pomiarów tych czynników pomimo, że takowe występowały (tlenek węgla na stanowiskach pracy w kuchni szkolnej), a zgodnie z zapisem art. 227 § 1 pkt 2 k.p. pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą, w szczególności przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować i przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom.
Stwierdzono ponadto, że orzeczenia lekarskie z badań profilaktycznych przechowywane były w odrębnym segregatorze, co było niezgodne z zapisem § 6 ust. 2 pkt. 2 lit. i rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. Nr 62, poz. 286 ze zm.), wg którego orzeczenia lekarskie wydane w związku z przeprowadzonymi badaniami okresowymi i kontrolnymi winny znajdować się w części B akt osobowych pracownika.
Z analizy, prowadzonych na bieżąco zapisów w książkach obiektów budowlanych oraz przedłożonych do kontroli protokołów wynikało, że w obiektach budowlanych ZS4 nie prowadzono okresowych kontroli wynikających z zapisów art. 62 ust. 1 pkt 1, lit a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j. t. Dz. U. z 2006 r., Nr 156, poz. 1118 ze zm.), zwanej dalej ustawą p.b., wg których obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli okresowej, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu. Nie wniesiono natomiast uwag do poddawania obiektów budowlanych ZS4 pozostałym kontrolom wynikającym z ww. art. ustawy p.b.
W kontrolowanym okresie w ZS4 zarejestrowano 5 wypadków przy pracy. Kontrolująca nie wniosła uwag do prowadzenia dochodzeń powypadkowych przez zespół powypadkowy w składzie: inspektor ds. bhp oraz społeczny inspektor pracy. Uchybieniem był natomiast brak formalnego powołania zespołu powypadkowego do czego obligował zapis § 3 ówczesnego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. Nr 115, poz.744 ze zm.), wg którego okoliczności i przyczyny wypadków ustala, powoływany przez pracodawcę, zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy.
Według zapisu art. 2091 § 1 pkt 2 k. p. pracodawca jest obowiązany wyznaczyć pracowników do: udzielania pierwszej pomocy; wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.
Z ustaleń kontroli wynikało, że w ZS4 nie wyznaczono pracowników do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników, natomiast do udzielania pierwszej pomocy wyznaczono pielęgniarkę (placówka działała w systemie całodobowym), która nie była pracownikiem ZS4. Jedynym dokumentem na podstawie, którego pielęgniarka świadczyła usługi profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w ZS4 było oświadczenie dyrektora placówki.
Na prowadzenie przez pielęgniarkę gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej dyrektor placówki nie podpisał umowy co było niezgodne z zapisem § 6 ust. 1 i 3 uchwały Nr LXIII/1169/06 Rady Miasta Szczecin z dnia 16 października 2006 r. w sprawie określenia szczegółowych warunków korzystania z nieruchomości gminnych przez miejskie jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, wg którego użyczenie nieruchomości przez jednostkę organizacyjną może nastąpić tylko w celu prowadzenia gabinetów profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w jednostkach oświatowych oraz innych szczególnie uzasadnionych przypadkach, wyłącznie w celach nie związanych
z prowadzeniem działalności zarobkowej, po uzyskaniu zgody Prezydenta Miasta. Prezydent Miasta wyraża zgodę po zapoznaniu się z projektem umowy.
W trakcie wizytacji obiektów kontrolująca stwierdziła ponadto, iż: miejsca gdzie znajdowały się apteczki nie były oznakowane; część instrukcji udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej znajdowała się wewnątrz apteczek; nie wyznaczono pracowników do obsługi apteczek, co było niezgodne z zapisem § 44 ust. 1i 3-5 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp, wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom sprawnie funkcjonujący system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środki do udzielania pierwszej pomocy. Obsługa punktów i apteczek na każdej zmianie powinna być powierzana wyznaczonym pracownikom, przeszkolonym w udzielaniu pierwszej pomocy. W punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach, w widocznych miejscach, powinny być wywieszone instrukcje o udzielaniu pierwszej pomocy w razie wypadku oraz wykazy pracowników przeszkolonych w udzielaniu pierwszej pomocy. Punkty pierwszej pomocy i miejsca usytuowania apteczek powinny być odpowiednio oznakowane, zgodnie z Polską Normą, i łatwo dostępne. Nie wniesiono uwag do wyposażenia apteczek.
W toku kontroli związanej z realizacją zadań pokontrolnych, tj. wystąpień, nakazów i decyzji wydanych przez organy kontroli zewnętrznej stwierdzono, że Dyrektor ZS 4 nie poinformował Państwowej Inspekcji Pracy, zwanej dalej PIP, o sposobie i terminie realizacji wniosków pokontrolnych zawartych w Wystąpieniu nr 14185-K001-Ws01/2009 z dnia 13.01.2009 r. oraz Wystąpieniu nr 14185-K013-Ws01/2009 z dnia 30.03.2009 r., co uchybiało zapisowi art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 13.04.2009 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. Nr 89, poz. 589 ze zm.), wg którego podmiot kontrolowany lub organ sprawujący nad nim nadzór, do którego skierowano wystąpienie, jest obowiązany w terminie określonym w wystąpieniu, nie dłuższym niż 30 dni, zawiadomić odpowiedni organ Państwowej Inspekcji Pracy o terminie i sposobie realizacji wniosków pokontrolnych.
Stwierdzono ponadto, że pracodawca nie realizował wniosków pokontrolnych, o czym świadczyły zapisy w Protokole kontroli PIP nr 14185-K013-Pt/2009 z dnia 26.03.2009 r. oraz Protokole kontroli PIP nr 14185-KO37-Pt/2009 z dnia 22.10.2009 r.
Prezydent Miasta Szczecin zaleci Dyrektorowi ZS4:
1. W zakresie oceny ryzyka zawodowego:
a) przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach, na których taka ocena nie została przeprowadzona,
b) dostosowanie dokumentacji istniejącej oceny do obowiązujących przepisów,
c) wprowadzenie do zakładowego regulaminu pracy zapisów dotyczących sposobu informowania pracowników o ryzyku zawodowym.
2. Dostosowanie wykazu prac szczególnie uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia kobiet do obowiązujących przepisów.
3. W zakresie szkoleń w dziedzinie bhp:
a) opracowanie zasad prowadzenia szkoleń,
b) skierowanie na wymagane szkolenia w dziedzinie bhp wszystkich pracowników nie posiadających stosownych szkoleń,
c) dokumentowanie odbytych szkoleń zgodnie z obowiązującymi przepisami,
d) prowadzenie szkoleń stanowiskowych wyłącznie przez osoby do tego uprawnione,
e) prowadzenie szkoleń okresowych przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe.
4. W skierowaniach na badanie profilaktyczne umieszczanie informacji o występowaniu na stanowisku czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych.
5. Przechowywanie orzeczeń lekarskich z badań profilaktycznych w aktach osobowych pracownika.
6. Przeprowadzenie badań i pomiarów tlenku węgla na stanowiskach pracy w kuchni szkolnej.
7. Poddawanie obiektów budowlanych corocznej kontroli polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektów.
8. Powołanie zespołu powypadkowego w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.
9. Zapewnienie pracownikom sprawnie funkcjonującego systemu pierwszej pomocy w razie wypadku.
10. Zawarcie umowy na prowadzenia gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej.
11. Realizowanie wniosków pokontrolnych PIP.
12. Informowanie PIP o sposobie i terminie realizacji wniosków pokontrolnych.