Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2009 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin, w dniach:
od 29 czerwca 2009 r. do 24 lipca 2009 r. przeprowadził kontrolę w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie ul. Sikorskiego 3, 70-323 Szczecin, zwanym dalej MOPR, w zakresie: przestrzegania wybranych zagadnień z prawa pracy, w tym: działu X ustawy z dnia 26 czerwca   1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), zwanej dalej k. p.; realizacji zadań służby bhp wynikających z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bhp (Dz. U. Nr 109, poz. 704 ze zm.); realizacji zadań pokontrolnych, tj. wystąpień, nakazów i decyzji wydanych przez organy kontroli zewnętrznej, w tym: Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, a także pozostałych organów kontroli państwowej. Okres kontrolowany – od 2007 r.

Wyniki kontroli przedstawione zostały w protokole kontroli P/21/09 podpisanym w dniu 24 lipca 2009 r. Ocena zawarta została w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 12 sierpnia 2009 r.  

W wyniku kontroli nie stwierdzono rażącego naruszenia obowiązku wynikającego z zapisu art. 15 k. p. stanowiącego, że pracodawca obowiązany był zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Objęte zakresem kontroli zagadnienia realizowane były na ogół prawidłowo, choć nie uniknięto pewnych nieprawidłowości.

 Nie stwierdzono uchybień w realizacji obowiązku nałożonego na zarządcę obiektu zapisami art. 62 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j. t. Dz. U. z 2006 r., Nr 156, poz. 1118 ze zm.), w zakresie prowadzenia okresowych kontroli obiektu, jak również obowiązku wynikającego z zapisów § 5 pkt 4 oraz § 6 ust. 1 rozporządzenia  Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie książki obiektu budowlanego (Dz.U. Nr 120, poz. 1134), wg których wpisy do książki obejmują protokoły kontroli oraz badań określonych w art. 62 ust. 1 i 2 ustawy oraz przeprowadzonych remontów i przebudowy obiektu. Wpisy do książki powinny być dokonywane w dniu zaistnienia okoliczności, dla której jest wymagane dokonanie odpowiedniego wpisu.

Wszystkie wpisy w książce obiektu budowlanego zarządzanego przez MOPR, mieszczącego się przy ul. Abramowskiego 19, dokonywane były na bieżąco.

Jak wynikało z analizy dokumentów, na bieżąco, w miarę posiadanych środków finansowych, realizowano zalecenia wskazane w ww. protokołach oraz zalecenia wskazane w protokołach wewnętrznych kontroli stanu bhp, przeprowadzonych w 2008 r. przez specjalistę ds. bhp.

Na przełomie listopada i grudnia 2008 r. w pomieszczeniach zajmowanych przez MOPR, mieszczących się przy ulicy: Pocztowej 16, Mickiewicza 69A, Jana Kazimierza 20,  Sławomira 10,  Abramowskiego 19, Słowackiego 13, Kościelnej 27,  Sikorskiego 3, Struga 10/12, zostały wykonane pomiary natężenia oświetlenia, w wyniku których stwierdzono niespełnienie wymogów Polskiej Normy w 8. na 9 kontrolowanych lokalizacjach.

Jak wynikało z wyjaśnień pracodawcy zostały podjęte działania zmierzające do dostosowania oświetlenia do obowiązujących norm, których zakończenie planowane jest na drugą połowę bieżącego roku.

Według zapisu art. 104¹ § 1 pkt 6 k.p. regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom.

W MOPR nie zatrudniano młodocianych, natomiast integralną część zakładowego regulaminu pracy stanowiły załączniki zawierające: „wykaz prac wzbronionych kobietom” (w tym kobietom w ciąży) oraz „informacja dotycząca prac wzbronionych kobietom w ciąży”. W trakcie analizy dokumentów stwierdzono, iż załącznik stanowiący „wykaz prac wzbronionych kobietom” był niespójny z załącznikiem zawierającym „informację dotyczącą prac wzbronionych kobietom
w ciąży”.

Kontrolująca nie stwierdziła nieprawidłowości w realizacji obowiązków wynikających z zapisów art. 237⁶ - 237⁸ k. p. Pracodawca:

-         dostarczył pracownikom środki ochrony indywidualnej,

-         ustalił stanowiska, na których dopuszczono używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy,

-         pracownikom używającym własnej odzieży i obuwia roboczego wypłacano ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej aktualne ceny.

Luką legislacyjną było nie ujęcie w „tabeli środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego”, stanowiącej załącznik do zakładowego regulaminu pracy, środków ochrony oczu i słuchu dla pracowników koszących trawę na terenie obiektów pomimo, że pracownicy wykonujący tego typu prace byli wyposażeni w odpowiednie środki ochrony indywidualnej. 

W kontrolowanym okresie w MOPR zarejestrowano13 wypadków przy pracy.

Szczegółowa analiza dokumentacji powypadkowej wykazała następujące uchybienia:

1)     w zarządzeniu wewnętrznym nr 20/09 z dnia 20.03.2009 r. w sprawie „reagowania w sytuacji powstania wypadku przy pracy lub w drodze do pracy lub z pracy”:

-         na stronie 2 dokonano zapisu o następującej treści: „Pracownik
 - osoba zatrudniona w MOPR na podstawie umowy o pracę lub osoba wykonująca określone czynności na rzecz MOPR na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło”, co było niezgodne z zapisem art. 2 k. p.,
wg którego pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę,

-         w § 3 pkt 2 noszącym tytuł „Sporządzanie druku zgłoszenia wypadku” dokonano zapisu o następującej treści: „Pracownik służby bhp rejestruje wypadek w rejestrze wypadków”, co było niezgodne z dyspozycją  § 16 ust. 1 obowiązującego ówcześnie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 115, poz. 744 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków, wg którego pracodawca prowadzi rejestr wypadków przy pracy na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych. Tym samym, przed zakończeniem postępowania powypadkowego i sporządzeniem protokołu z ustalenia okoliczności
i przyczyn wypadku, nie można uznać zdarzenia za wypadek przy pracy i wpisać do rejestru wypadków przy pracy,

2)     w dokumentacji prowadzonych dochodzeń powypadkowych:

-         nie zostały sporządzone i przekazane do Urzędu Statystycznego karty statystyczne 4 wypadków przy pracy, do sporządzania których obligował zapis § 3 obowiązującego ówcześnie rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. Nr 269, poz. 2672),

-         nie było formalnego powołania zespołów powypadkowych ustalających okoliczności i przyczyny wypadków, do czego obligował zapis § 3 rozporządzenia w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków, wg którego okoliczności i przyczyny wypadków ustala, powoływany przez pracodawcę, zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy,

-         w skład zespołów powypadkowych wchodził pracownik służby bhp oraz przedstawiciele pracowników, ponieważ w MOPR nie działała społeczna inspekcja pracy. Przedstawiciele pracowników nie byli jednak wybierani przez zakładowe organizacje związkowe do czego obligował zapis art. 237^13a k. p.,

-         w 10 na 13 prowadzonych dochodzeniach powypadkowych zespoły powypadkowe podały jedną, identyczną dla wszystkich, przyczynę wypadku oraz wypracowały identyczne wnioski i środki profilaktyczne, co świadczyło o braku wnikliwości w prowadzeniu dochodzeń powypadkowych jak również prawidłowego wyciągania wniosków z zaistniałych zdarzeń mających wpływ na wypracowanie środków profilaktycznych oraz weryfikację oceny ryzyka zawodowego.

W zakresie realizacji obowiązku wynikającego z zapisu art. 226 k. p. stanowiącego, że na pracodawcy spoczywał obowiązek ocenienia i dokumentowania ryzyka zawodowego oraz informowania pracowników o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą, a także o zasadach ochrony przed zagrożeniami ustalono, iż pierwsze prace w tym zakresie podjęte zostały w MOPR dopiero w maju bieżącego roku. Do zakończenia kontroli ocenę ryzyka zawodowego przeprowadzono na 11 stanowiskach pracy i zapoznano z nią 236 pracowników (na 351 zatrudnionych). Pozostali pracownicy nie zostali zapoznani z oceną ryzyka zawodowego ponieważ na ich stanowiskach nie została przeprowadzona ocena.

 

Podkreślić należy natomiast, iż opracowana do dnia kontroli dokumentacja oceny ryzyka zawodowego spełniała wszystkie wymogi określone w § 39a ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz.1650 ze zm.).

          Nie stwierdzono nieprawidłowości w realizacji obowiązku wynikającego z zapisu art. 229 § 4 k.p., wg którego pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Stwierdzono natomiast, że:
1 osoba zatrudniona na stanowisku robotnika gospodarczego oraz 4 osoby zatrudnione na stanowiskach kierowców, wykonali okresowe badania profilaktyczne we własnym zakresie, poza jednostką służby zdrowia wyznaczoną przez pracodawcę do przeprowadzania badań lekarskich z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia pracowników.

Obowiązek wykonywania badań z zakresu medycyny pracy w placówce, z którą pracodawca podpisał umowę związane jest między innymi z tym, iż służba medycyny pracy, zgodnie z zapisem art. 7 ust. 1-3 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (j.t. z 2004 r. Dz.U. Nr 125, poz. 1317 ze zm.) wykonując swoje zadania, współdziała z:  pracodawcami i ich organizacjami; pracownikami i ich przedstawicielami, a zwłaszcza ze związkami zawodowymi. Współdziałanie z pracodawcami i ich organizacjami oraz z pracownikami i ich przedstawicielami polega w szczególności na: bieżącej wzajemnej wymianie informacji o zagrożeniach zdrowia występujących na stanowiskach pracy i przedstawianiu wniosków zmierzających do ich ograniczenia lub likwidacji.

Zarządzeniem wewnętrznym nr 21/09 z dnia 20.03.2009 r. wprowadzono w MOPR zasady prowadzenia oraz częstotliwość szkoleń w dziedzinie bhp. Dokument w swojej treści zawierał błędny zapis dotyczący częstotliwości szkoleń na stanowiskach kierowniczych, co 6 lat.

Według zapisu § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy(Dz. U. Nr 180, poz. 1860 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie szkolenia bhp,   szkolenie okresowe osób będących pracodawcami oraz innych osób kierujących pracownikami, w szczególności kierowników, mistrzów i brygadzistów powinno być przeprowadzane (...) nie rzadziej niż raz na 5 lat.

Uchybieniem był również brak konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami ww. zarządzenia dotyczącego szkoleń bhp w MOPR, do czego obligował zapis art. 237^11a § 1 pkt 5 k.p., wg którego pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Szkolenia w dziedzinie bhp organizował i prowadził w MOPR pracodawca. Kontrolująca nie wniosła uwag do sposobu prowadzenia szkoleń. Pracodawca dopełnił ciążące na nim obowiązki wynikające z zapisu § 5 rozporządzenia w sprawie szkolenia bhp, w tym zapewnił:

-         szczegółowe programy szkoleń,

-         wykładowców posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe
i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia,

-         odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej;

-         prowadzenie kompleksowej dokumentacji szkoleń.

Stwierdzono natomiast, że 8 pracowników zostało poddanych pierwszemu szkoleniu okresowemu w dziedzinie bhp po terminie wskazanym w § 15 ust. 4 ww. rozporządzenia.

W odniesieniu do pozostałych obowiązków objętych kontrolą stwierdzono, że realizowane były zgodnie z obowiązującymi przepisami i do ich realizacji nie wniesiono zastrzeżeń.

 

Prezydent Miasta Szczecin zalecił:

-         dostosowanie zarządzenia wewnętrznego do ogólnie obowiązujących przepisów, 

-         powoływanie zespołów powypadkowych zgodnie z obowiązującymi przepisami,

-         przekazywanie statystycznych kart wypadków w formie elektronicznej na portal sprawozdawczy Głównego Urzędu Statystycznego, w terminach wskazanych w rozporządzeniu,

7.      Dostosowanie zasad prowadzenia szkoleń do obowiązujących przepisów,

w tym:

-         częstotliwości szkoleń osób kierujących pracownikami i pracowników administracyjno-biurowych,

-         skonsultowanie z pracownikami lub ich przedstawicielami działań w zakresie szkoleń bhp,

-         poddawanie pracowników szkoleniom w wymaganych przepisami prawa terminach.