Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2018 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin na przełomie maja i czerwca 2018 r. przeprowadził kontrolę, w Szkole Podstawowej Nr 5, ul. Kr. Jadwigi 29, 70-262 Szczecin (zw. dalej SP5), w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy (zw. dalej bhp). Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 02.08.2018 r.

I Ocena ogólna kontrolowanej działalności

W badanym zakresie stwierdzono uchybienia i nieprawidłowości dotyczące:

• dopuszczania pracowników do prac szczególnie niebezpiecznych (prace na wysokości) bez ustalenia szczegółowych zasad wykonywania tego typu prac,
• stosowania i przechowywania niebezpiecznych bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych w zastępczych opakowaniach  oraz braku wymaganej dokumentacji przy stosowaniu ww. czynników,
• dopuszczania pracowników do pracy bez aktualnych szkoleń w dziedzinie bhp,
• nie dostosowania wykazu prac wzbronionych kobietom do obowiązujących przepisów,
• ustalenia niewłaściwych środków profilaktycznych po zaistniałym wypadku przy pracy
• nieskutecznego wykonywania zadań przez specjalistę ds. bhp dotyczącego doradztwa w zakresie stosowania przepisów i zasad bhp.

Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie:

• wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze,
• oceny ryzyka zawodowego,
• przeprowadzania kontroli obiektów budowlanych,
• realizacji obowiązków wynikających z decyzji zewnętrznych kontroli nad warunkami pracy,
• użytkowania urządzenia objętego dozorem technicznym.

II. Oceny cząstkowe

2. Czynniki chemiczne

Prace z wykorzystaniem niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych wykonywane były przez osoby zatrudnione na następujących stanowiskach pracy: kucharz, pomoc kuchenna, sprzątaczka, woźna oddziałowa, konserwator.

Wyniki kontroli wykazały, że w jednostce nie był prowadzony aktualny spis stosowanych niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych a pracownikom nie udostępniono kart charakterystyki ww. czynników. Stwierdzono jednocześnie, że pracownica zatrudniona na stanowisku woźnej oddziałowej przechowywała czynnik chemiczny niewiadomego pochodzenia w butelce po wodzie mineralnej. Powyższe naruszyło art. 221 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (zw. dalej K. p.) wg którego niedopuszczalne jest stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed  ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem.

Przyczyną wykazanych nieprawidłowości był brak nadzoru nad podległymi pracownikami ze strony osoby zatrudnionej na stanowisku kierownika gospodarczego oraz niedostateczne doradztwo ze strony służby bhp dotyczące stosowania przepisów i zasad bhp w powyższym obszarze.

Z ustaleń kontroli wynikało, że osoba zatrudniona na stanowisku nauczyciela odbyła pierwsze szkolenie okresowe w dziedzinie bhp po ponad 12 miesiącach od dnia zatrudnienia podczas gdy według § 15 ust. 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy ( zw. dalej rozporządzeniem w sprawie szkoleń bhp) pierwsze szkolenie okresowe osób zatrudnionych na stanowiskach administracyjno - biurowych przeprowadza się w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach.Kontrola wykazała ponadto, że 2 osoby: nauczyciel i pomoc kuchenna zostały dopuszczone do pracy bez wstępnych szkoleń w dziedzinie bhp co naruszyło art. 237³  § 2 K.p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie.

Nieprawidłowości wykazano ponadto w zakresie szkoleń osób wykonujących prace szczególnie niebezpieczne, wskazane w pkt. 1 niniejszego wystąpienia.

Osoby zatrudnione na stanowiskach: sprzątaczek, woźnych oddziałowych oraz konserwatora odbywały szkolenia okresowe raz na 3 lata, a wg § 15 ust. 1 ww. rozporządzenia szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych (...), na których są wykonywane prace szczególnie niebezpieczne przeprowadza się nie rzadziej niż raz w roku.

Przyczyną nieprawidłowości w zakresie szkoleń była błędna interpretacja przepisów przez specjalistę ds. kadr i płac oraz brak doradztwa ze strony specjalisty ds. bhp.

Nie wniesiono uwag do prowadzenia szkoleń w dziedzinie bhp. Wstępne szkolenia przeprowadzał specjalista ds. bhp, pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami. Osoby prowadzące wstępne szkolenia posiadały uprawnienia do prowadzenia określonego rodzaju szkolenia.

Pracodawca opracował ponadto szczegółowe programy wstępnych szkoleń w dziedzinie bhp dla poszczególnych grup stanowisk pracy.

Na odbycie szkoleń okresowych pracownicy byli kierowani do podmiotów zewnętrznych uprawnionych do przeprowadzania szkoleń w dziedzinie bhp. 

4. Prace wzbronione kobietom

Z dniem 01.05.2017 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią.

Do dnia kontroli nie dostosowano wykazu prac wzbronionych kobietom do ww. rozporządzenia, a wg 104¹. §  1 pkt 6 K. p.Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności: wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom.

5. Wypadki przy pracy

W okresie objętym kontrolą na terenie SP5 doszło do 2 wypadków przy pracy, w których poszkodowanymi zostały osoby zatrudnione na stanowiskach pomocy kuchennej oraz nauczyciela wychowania fizycznego. Ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadku, w którym poszkodowanym został nauczyciel wychowania fizycznego zajmował się zespół powypadkowy w skład którego wchodził specjalista ds, bhp (zastępujący nieobecną osobę wykonującą zadania służby bhp w SP5) oraz przedstawiciel pracowników.

Kontrola wykazała jednostkowe uchybienie dotyczące wypracowania przez zespół powypadkowy środka profilaktycznego po zaistniałym wypadku przy pracy, w którym poszkodowanym został nauczyciel wychowania fizycznego. Zalecenie omówienia wypadku na najbliższym szkoleniu bhp było niejasne i trudne do zrealizowania ponieważ nie zostało określone na jakim szkoleniu (wstępnym, okresowym) i dla jakiej grupy stanowisk (robotnicze, administracyjno - biurowe, osób kierujących pracownikami) ma być omówiony wypadek. Ponadto pracownicy zatrudnieni na stanowiskach nauczycieli odbywają szkolenia w dziedzinie bhp raz na 6 lat w związku z czym omówienie wypadku po tak długim okresie czasu budzi wątpliwości co do skuteczności takiego środka profilaktycznego.

Wątpliwym w tym momencie staje się również wykonanie przez specjalistę ds. bhp (członka zespołu powypadkowego) obowiązku wynikającego z § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, wg którego  do zakresu działania służby bhp należy udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz w opracowywaniu wniosków wynikających z badania przyczyn
i okoliczności tych wypadków oraz zachorowań na choroby zawodowe, a także kontrola realizacji tych wniosków. W dniu kontroli brak było dokumentów potwierdzających wykonanie zalecenia zespołu powypadkowego.

Nie wniesiono zastrzeżeń do sposobu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, w którym poszkodowaną została osoba zatrudniona na stanowisku pomocy kuchennej. Postępowanie zostało przeprowadzone w wymaganym terminie. Zespół powypadkowy wypracował wnioski i środki profilaktyczne adekwatne do zaistniałego wypadku a pracodawca zrealizował zalecenia zespołu powypadkowego.

6. Służba bhp

Stan zatrudnienia w dniu kontroli wynosił 92 osoby. Zadania służby bhp w SP5 wykonywali specjaliści ds. bhp zatrudnieni w OBHP ZCEMiP, którzy  posiadali udokumentowane kwalifikacje specjalisty ds. bhp oraz aktualne szkolenia w dziedzinie bhp dla tej służby. Część uchybień i nieprawidłowości wykazanych w wystąpieniu była związana z nieskutecznym doradztwem ze strony specjalisty ds. bhp w zakresie stosowania przez pracowników przepisów i zasad bhp. 

Dotyczyło to w szczególności sposobu wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych (prace na wysokości) oraz stosowania niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych i prowadzenia dokumentacji z tego zakresu.

W pozostałym zakresie nie wniesiono uwag do sposobu realizacji zadań przez specjalistę ds. bhp. Osoba wykonująca zadania służby bhp brała udział w ocenie ryzyka zawodowego, brała udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, opracowała programy szkoleń stanowiskowych w dziedzinie bhp, brała udział w kontrolach wewnętrznych stanu bhp, przedstawiała dyrektorowi SP5 coroczne analizy stanu bhp.

7. Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze, napoje

Rodzaje środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz okresy używalności odzieży i obuwia roboczego ustalone zostały w zakładowym regulaminie pracy.

Stwierdzono jednostkowe uchybienie dotyczące braku hełmów ochronnych przeznaczonych do wykonywania prac na wysokości.

Nie wniesiono uwag do zakresu pozostałego wyposażenia pracowników w niezbędne, do wykonywania pracy na danym stanowisku, środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze. Pracownikom zapewniono ponadto możliwość prania odzieży na terenie jednostki. Dla każdego z uprawnionych pracowników prowadzono indywidualne karty ewidencji wyposażenia.

W związku z warunkami atmosferycznymi (temperatury na stanowiskach pracy przekraczające 28^oC) pracodawca zapewnił zimne napoje w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników.

8. Ocena ryzyka zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego w SP5 została przeprowadzona na następujących stanowiskach pracy: nauczyciel przedmiotów humanistycznych i matematyczno – przyrodniczych; nauczyciel wychowania fizycznego; nauczyciel  przedmiotów techniki, plastyki i muzyki; nauczyciel informatyki; bibliotekarz; pedagog szkolny; konserwator; kucharz - pomoc kuchenna; sprzątaczka; woźny; pracownik administracyjno biurowy; pomoc nauczyciela przedszkola; woźna oddziałowa; intendent. Odrębnie została przeprowadzona ocena ryzyka zawodowego dla czynników biologicznych występujących w środowisku pracy na danym stanowisku. W ocenie brał udział specjalista ds. bhp.

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego zawierała wymagane elementy, w tym: opis stanowiska z wyszczególnieniem wykonywanych zadań; stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów; stosowanych środków ochrony; wykazu osób pracujących na danym stanowisku; występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych  bądź uciążliwych czynników środowiska pracy. Pracownicy byli zapoznawani z oceną ryzyka zawodowego podczas wstępnych szkoleń w dziedzinie bhp.

9. Obiekty budowlane

SP5 usytuowane jest w 2 budynkach o powierzchniach zabudowy: budynek szkoły: 6 042 m²; budynek sali gimnastycznej: 432 m². Dla budynków prowadzono książki obiektów budowlanych. Za prowadzenie książek, obiektów budowlanych, zlecanie kontroli wynikających z art. 62 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (zw. dalej upb) oraz nadzorowanie sposobu wykonania zaleceń wynikających z tych kontroli odpowiedzialną była osoba zatrudniona na stanowisku kierownika gospodarczego.

Kontrole roczna budynku sali gimnastycznej, przeprowadzona w maju 2018 r. wykazała konieczność pilnego usunięcia zagrzybienia ścian oraz podjęcia działań w celu likwidacji zawilgocenia ścian (sala gimnastyczna po remoncie). O wynikach kontroli dyrektor SP5 poinformowała właściciela obiektu.

Pomimo wskazanych powyżej nieprawidłowości osoba przeprowadzająca kontrole obiektów budowlanych, zarządzanych przez SP5 uznała, iż zarówno budynek sali gimnastycznej jak i budynek szkoły zapewniają dalsze, bezpieczne ich użytkowanie.

Kontrole obiektów budowlanych w pozostałym zakresie (instalacji elektrycznej i piorunochronnej, instalacji gazowej oraz przewodów kominowych) nie wykazały uchybień.

10.Maszyny i urządzenia techniczne

Na wyposażeniu SP5 znajdowały się maszyny wykorzystywane podczas prac w kuchni, warsztacie konserwatora oraz maszyny służące do utrzymywania czystości i  wewnętrznych terenów wokół obiektów.

SP5 odpowiadało również za eksploatację, konserwację i kontrole dźwigu towarowego (udźwig: 100 kg), dla którego ustalona została forma dozoru pełnego. 

Pracodawca na bieżąco kontrolował stan techniczny maszyn. Okresowego przeglądu maszyn dokonywali pracownicy legitymujący się uprawnieniami elektrycznymi do 1Kv. Jednocześnie, w miarę posiadanych środków finansowych, zakupywano nowe maszyny, szczególnie na wyposażenie kuchni.

Nie stwierdzono również uchybień w zakresie użytkowania urządzenia objętego dozorem technicznym. Urządzenie posiadało aktualną decyzję Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego zezwalające na  eksploatację.

11. Kontrole zewnętrzne nad warunkami pracy

Kontrole w obszarze nadzoru nad warunkami pracy (od 01.01.2016 r. do dnia kontroli WKiAW) prowadził Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Szczecinie (zw. dalej PPIS).

Na jednostce ciążył obowiązek wynikający z decyzji PPIS z dnia 20.10.2010 r. dotyczący doprowadzenia do właściwego stanu technicznego i sanitarnego wewnętrznych ciągów komunikacyjnych, ścian, sufitów, stolarki drzwiowej i okiennej. Termin wykonania obowiązków PPIS ustalił do dnia 31.08.2018 r.

III. Uwagi i zalecenia

Prezydent Miasta Szczecin zalecił dyrektorowi SP5:

1. Prace szczególnie niebezpieczne:
   • opracowanie szczegółowych zasad wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych,
   • wyposażenie pracowników wykonujących prace szczególnie niebezpieczne (prace na wysokości) w środki ochrony indywidualnej,
   • wykonywanie prac szczególnie niebezpiecznych przez osoby posiadające uprawnienia do wykonywania tego typu prac,
   • prowadzenie bezpośredniego nadzoru nad wykonywaniem prac szczególnie niebezpiecznych,
   • zapewnienie aby dostęp do miejsc wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych miały wyłącznie osoby uprawnione.
2. Czynniki chemiczne:
   • przechowywanie niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych w oryginalnych opakowaniach,
   • prowadzenie aktualnego spisu stosowanych niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie mieszanin chemicznych,
   • posiadanie aktualnych kart charakterystyki ww. czynników,
   • bieżące informowanie pracowników, stosujących podczas pracy czynniki chemiczne o zagrożeniach wynikających podczas ich stosowania i środkach ochrony przed zagrożeniami.
3. Szkolenia w dziedzinie bhp:
   • odbywanie szkoleń okresowych w dziedzinie bhp przez pracowników wykonujących prace szczególnie niebezpieczne raz w roku,
   • odbywanie pierwszych szkoleń okresowych w dziedzinie bhp przez pracowników do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na danym  stanowisku,
4. poddanie wstępnym szkoleniom w dziedzinie bhp 3 pracownic.
5. Dostosowanie wykazu prac wzbronionych kobietom do obowiązujących przepisów.
6. Wypracowywanie właściwych środków profilaktycznych po zaistniałych wypadkach przy pracy.
7. Zobligowanie służby bhp do czynnego wykonywania zadań tej służby ze szczególnym uwzględnieniem doradztwa w zakresie stosowania przepisów i zasad bhp.
8. Informowanie na bieżąco organu nadrzędnego o stanie technicznym sali gimnastycznej.