Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2018 roku

Wydziału Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w lutym 2018 roku przeprowadził kontrolę, w XVI Liceum Ogólnokształcącym, ul. Dunikowskiego 1,70-123 Szczecin (zw. dalej XVI LO), w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy. Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 13.04.2018 r.

I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności

Stwierdzone uchybienia i nieprawidłowości dotyczyły:

• dopuszczania pracowników do pracy bez aktualnych badań lekarskich,
• dopuszczania pracowników do pracy bez wstępnych szkoleń w dziedzinie bhp,
• sposobu realizacji zadań przez specjalistę ds. bhp,
• przeprowadzania kontroli obiektu budowlanego.

Prawidłowo realizowano obowiązki dotyczące:

• realizacji obowiązków wynikających z kontroli zewnętrznych nad warunkami pracy,
• sposobu wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych związanych z chemicznym uzdatnianiem wody na basenie,
• wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze oraz prowadzenia dokumentacji z tego zakresu,
• oceny ryzyka zawodowego.

II. Oceny cząstkowe

1. Badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami

Badania wykonywane były na podstawie zawieranych corocznie umów z jednostką służby zdrowia uprawnioną do wykonywania tego typu badań.

Kontrolą objęto wstępne badania lekarskie osób przyjętych do pracy po 01.01.2016 r. oraz badania okresowe osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych. Ogółem 24 osoby, co stanowiło 45% stanu osobowego jednostki w dniu kontroli.

W wyniku kontroli stwierdzono, że 3 osoby zatrudnione na stanowiskach nauczycieli zostały dopuszczone do pracy wyłącznie na podstawie orzeczenia lekarskiego z okresowego badania lekarskiego wydanego dla innego pracodawcy. W dokumentacji brak było kopii skierowania na badania gdzie zostały zawarte informacje dotyczące występowania czynników szkodliwych, bądź warunków uciążliwych występujących na danym stanowisku pracy.

Powyższe było niezgodne z art.  229 § 1¹ pkt 2 i § 1² ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy(zw. dalej K.p.), wg którego wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.

Przepis § 1¹ pkt 2 stosuje się odpowiednio w przypadku przyjmowania do pracy osoby pozostającej jednocześnie w stosunku pracy z innym pracodawcą.

W odniesieniu do pozostałych osób objętych kontrolą nie stwierdzono uchybień. Wszyscy pracownicy posiadali aktualne badania lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku.

2. Szkolenia w dziedzinie bhp

Wstępne szkolenia ogólne przeprowadzał specjalista ds. bhp, wstępne szkolenia stanowiskowe przeprowadzał pracodawca. Prowadzenie szkoleń okresowych zlecano podmiotom zewnętrznym uprawnionym do prowadzenia szkoleń w dziedzinie bhp.

Kontrolą objęto wstępne szkolenia osób przyjętych do pracy po  01.01.2016 r. oraz szkolenia okresowe osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych. Ogółem 24 osoby, co stanowiło 45% stanu osobowego jednostki w dniu kontroli.

Niewystarczająca znajomość przepisów ze strony sekretarz szkoły skutkowała tym, że 5 osób zatrudnionych na stanowiskach nauczycieli zostało dopuszczonych do pracy bez wstępnego szkolenia w dziedzinie bhp.

Wymieniona uznała bowiem, że zaświadczenia ze szkoleń okresowych w dziedzinie bhp, zwalniają z obowiązku odbycia przez pracowników szkolenia wstępnego.

Powyższe świadczy o nieznajomości przepisów w tym zakresie ponieważ wg art. 237³  § 2i § 3 K.p. pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę.

Pracodawca opracował programy wstępnych szkoleń stanowiskowych w dziedzinie bhp (instruktaż stanowiskowy) dla poszczególnych grup stanowisk oraz ustalił czasookresy odbywania szkoleń okresowych.

Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach administracyjno - biurowych oraz nauczyciele odbywali szkolenia okresowe co 6 lat, pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych odbywali szkolenia okresowe co 3 lata.

Stanowisko pracy konserwatora, wykonującego prace związane z chemicznym uzdatnianiem wody na basenie, zaliczono do prac szczególnie niebezpiecznych w związku z czym pracownik podlegał szkoleniom okresowym nie rzadziej niż raz w roku.

3. Służba bhp

Zadania służby bhp w XVI LO (do 31.08.2017 r. Gimnazjum nr 9) wykonywane były na podstawie umów cywilnoprawnych zawieranych pomiędzy ww. a Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej w Szczecinie (zw. dalej ZCEMiP).

Zadania służby w imieniu ww. wykonywał specjalista ds. bhp.

Kontrola wykazała, że realizacja zadań określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (zw. dalej rozporządzeniem w sprawie służby bhp) przez specjalistę ds. bhp była niepełna.

Zastrzeżenia wniesiono do sporządzanych przez ww. analiz stanu bhp. Wymieniony w analizach stwierdzał, że wszyscy pracownicy posiadają aktualne badania profilaktyczne i szkolenia w dziedzinie bhp podczas gdy kontrola wykazała nieprawidłowości w tym zakresie. Wykazano, że ww. nie przeprowadzał własnych kontroli stanu bhp na stanowiskach pracy, ze szczególnym uwzględnieniem stanowiska pracy konserwatora na basenie szkolnym, podczas gdy wg § 2 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia do zakresu działania służby bhp należy przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na których są zatrudnione kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią, młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący pracę zmianową, w tym pracujący w nocy, oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.

Brak wewnętrznych kontroli stanu bhp, miał istotny wpływ na uchybienia i nieprawidłowości, które wykazała Państwowa Inspekcja Pracy podczas kontroli w 2016 r. na stanowiskach pracy związanych z uzdatnianiem wody basenowej.

Jedną z przyczyn niewłaściwego wykonywania obowiązków przez specjalistę ds. bhp była niewystarczająca znajomość charakteru działalności służby bhp ze strony ówczesnego dyrektora.

Specjalista ds. bhp brał natomiast czynny udział w przeprowadzeniu i udokumentowaniu oceny ryzyka zawodowego.

4. Obiekt budowlany

XVI LO zarządzało budynkiem o powierzchni zabudowy wynoszącej 2 244m². Właścicielem budynku była Gmina Miasto Szczecin.

Dla budynku prowadzona była „książka obiektu budowlanego”. Odpowiedzialnym za jej prowadzenie, zlecanie kontroli obiektu budowlanego oraz nadzorowanie realizacji wynikających z kontroli był kierownik gospodarczy.

Wykazano, że kontrole obiektu budowlanego, polegające na sprawdzeniu stanu technicznego elementów budynku narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne
i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu, przeprowadzane były raz w roku co pozostawało w sprzeczności z art. 62 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 62 ust. 1 lit. a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, wg którego budynki o powierzchni zabudowy przekraczającej 2000 m² powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli okresowej, co najmniej dwa razy w roku, w terminach do 31 maja oraz do 30 listopada, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu.

Przyczyną uchybienia była nieznajomość ww. przepisu ze strony kierownika gospodarczego.

Kontrole obiektu budowlanego nie wykazały nieprawidłowości, bądź uchybień mogących mieć wpływ na stan techniczny budynku. Budynek był dopuszczony do eksploatacji. Zalecenia wynikające z kontroli zarządca obiektu wykonywał w miarę posiadanych środków finansowych, bądź zwracał sie do właściciela obiektu budowlanego o wyasygnowanie tych środków. 

5. Kontrole zewnętrzne nad warunkami pracy

Kontrole w obszarze nadzoru nad warunkami pracy (od 01.01.2016 r. do dnia kontroli WKiAW) przeprowadził Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny (zw. dalej PPIS) oraz Państwowa Inspekcja Pracy (zw. dalej PIP).

PPIS nakazał dyrektorowi jednostki doprowadzenie jakości wody na basenie do wymagań określonych w przepisach.

Wynikiem kontroli PIP było wydanie decyzji zawierającej 8 nakazów dotyczących sposobu wykonywania prac związanych ze stosowaniem chemikaliów do uzdatniania wody basenowej.

Dyrektor ówczesnego Gimnazjum nr 9 (obecnie XVI LO) poinformował PPIS o przeprowadzeniu niezbędnych czynności skutkujących doprowadzeniem jakości wody na basenie szkolnym do wymaganych przepisów.

O realizacji zawartych w nakazie decyzji informowano na bieżąco inspektora pracy.

6. Wykonywanie prac związanych z uzdatnianiem wody na basenie szkolnym

Prace związane z obsługą maszynowni basenowej oraz chemicznym uzdatnianiem wody wykonywał pracownik zatrudniony na stanowisku konserwatora. 

Na stanowisku tym przeprowadzono i udokumentowano ocenę ryzyka zawodowego uwzględniającą wszystkie zagrożenia, w tym zagrożenia związane ze stosowaniem niebezpiecznych bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych wykorzystywanychw procesie uzdatniania wody basenowej.

Przeprowadzono ponadto badania i pomiary stężenia chloru, które nie wykazały przekroczenia dopuszczalnych norm

Pracownikowi wykonującemu prace związane z uzdatnianiem wody na basenie zapewniono, adekwatne do wykonywanych prac, środki ochrony indywidualnej. Pomieszczenie, w którym pracownik przygotowywał czynniki chemiczne do uzdatniania wody basenowej wyposażone było w oczomyjkę oraz prysznic. Pracownikowi udostępniono ponadto do stałego korzystania  instrukcje dotyczące bezpiecznego wykonywania prac  z wykorzystaniem niebezpiecznych bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych.

W pomieszczeniu znajdowała się również apteczka udzielania I pomocy przedmedycznej, oznaczona i wyposażona zgodnie z Polską Normą.

7. Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Zasady i normy wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze stanowiły integralną część Regulaminu pracy.

Poza pracownikiem zatrudnionym na stanowisku konserwatora w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie wyposażano osoby zatrudnione na następujących stanowiskach: intendent, szatniarka, woźna,  sprzątaczka/sprzątacz, kucharka/pomoc kuchenna, kierownik gospodarczy, nauczyciel chemii, nauczyciel wychowania fizycznego, ratownik. Pracownikom, za ich zgodą, wypłacano ekwiwalent pieniężny w zamian za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracownicy wyrazili pisemną zgodę na wypłatę ekwiwalentu.

Wypłata ekwiwalentu nie dotyczyła stanowiska konserwatora na basenie szkolnym. Pracownik był zaopatrywany w odzież i obuwie robocze przez pracodawcę.

8. Ocena ryzyka zawodowego

Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadzono dla następujących stanowisk: nauczyciel przedmiotów humanistycznych i matematyczno przyrodniczych, pedagog szkolny, nauczyciel informatyki, pracownik administracyjno - biurowy, sprzątaczka, woźna, konserwator, kucharz i pomoc kuchenna, nauczyciel bibliotekarz, dozorca/placowy.

W ocenie uwzględniono czynniki szkodliwe, niebezpieczne i uciążliwe występujące przy wykonywaniu poszczególnych prac na danym stanowisku. Nie stwierdzono uchybień w prowadzonej dokumentacji oceny ryzyka zawodowego, która zawierała wszystkie elementy wymagane przy dokonywaniu oceny.

Pracowników zapoznano z ryzykiem występującym na danym stanowisku pracy oraz zastosowanymi przez pracodawcę środkami profilaktycznymi zmniejszającymi  ryzyko.

9. Wypadkiprzy pracy i choroby zawodowe

W okresie objętym kontrolą nie zarejestrowano wypadków przy pracy. Nie zarejestrowano również chorób zawodowych, bądź podejrzeń o tego typu choroby.

III. Uwagi i zalecenia

Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi XVI LO:

1. Uzyskanie od pracowników kopii skierowań na badania lekarskie,wykonane dla innego pracodawcycelem porównania warunków pracy opisanych w skierowaniu na badania z warunkami pracy w XVI LO. W przypadku odmiennych warunków skierowanie pracowników na wstępne badania profilaktyczne.
2. Niezwłoczne poddanie wstępnym szkoleniom w dziedzinie bhp następujących pracowników, którzy nie odbyli takiego szkolenia.
3. Służba bhp:
   1. poinformowanie Dyrektora ZCEMiP o wynikach kontroli w zakresie sposobu wykonywania zadań przez specjalistę ds. bhp,
   2. bezwzględne egzekwowanie wykonywania zadań należących do służby bhp,
   3. w przypadku niewykonania bądź nienależytego wykonywania zadań przez specjalistę ds. bhp bezzwłoczne poinformowanie Dyrektora ZCEMiP

4. Przeprowadzanie kontroli obiektu budowlanego w wymaganych przepisami terminach