Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2016 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w grudniu 2016 roku przeprowadził kontrolę w Centrum Psychologiczno - Pedagogicznym, ul. Łaziebna 6, 70-557 Szczecin (zw. dalej CP-P), w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy (zwanym dalej bhp). Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia  17.01.2017 r.

I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności

W badanym zakresie stwierdzono uchybienia i nieprawidłowości dotyczące:

• pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe,
• wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze oraz prowadzenia dokumentacji z tego zakresu,
• dopuszczania pracowników do pracy bez wstępnych badań lekarskich,
• dopuszczenia pracownika do pracy bez szkolenia okresowego w dziedzinie bhp,
• sposobu realizacji zadań przez służbę bhp.

Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie:

• wykonywania obowiązków wynikających z decyzji państwowej inspekcji sanitarnej,
• kontroli obiektu budowlanego,
• sposobu użytkowania maszyn oraz  sprzętu do tymczasowej pracy na wysokości,
• stosowania i przechowywania niebezpiecznych mieszanin chemicznych, bądź mieszanin stwarzających zagrożenie,
• oceny ryzyka zawodowego.

II. Oceny cząstkowe

1. Praca na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe

W monitory ekranowe wyposażone były stanowiska pracy psychologów, pedagogów, logopedów oraz stanowiska pracowników administracyjno – biurowych. W 2010 roku przeprowadzono wewnętrzną ocenę warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe pracowników administracyjno – biurowych.

W powyższym zakresie kontrola wykazała nieprawidłowości polegające na tym, że błędnie zaliczono stanowiska pracy psychologów, pedagogów, logopedów do stanowisk, na których pracownik użytkuje w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy (wykazane w skierowaniach na badania profilaktyczne).

Biorąc pod uwagę fakt, iż do zakresu obowiązków osób zatrudnionych na powyższych stanowiskach należała 4 – godzinna, bezpośrednia praca z dziećmi oraz to, że na podstawie § 7 ust. 2 rozporządzenieMinistra Pracy i Polityki Socjalnejz dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom co najmniej 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego, rzeczywisty czas pracy przy monitorach ekranowych wynosił poniżej 4 godzin.

Czas pracy przy monitorze ekranowym poniżej połowy dobowego wymiaru czasu pracy pracownika nie nakładał na pracodawcę obowiązków wynikających z ww. rozporządzenia ponieważ wg § 2 pkt 4 rozporządzenia ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: pracowniku - należy przez to rozumieć każdą osobę zatrudnioną przez pracodawcę, w tym praktykanta i stażystę, użytkującą w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy.

Zastrzeżenia kontroli dotyczyły również, przeprowadzonej w styczniu 2010 r.  oceny warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. W dniu kontroli stan faktyczny był odmienny od stanu z roku 2010. Część osób, których stanowiska były oceniane, nie była już pracownikami CP-P. Niezgodnie ze stanem faktycznym wykazano w ocenie  czas pracy przy monitorze ekranowym w wymiarze 8 godzin na zmianie roboczej, nie biorąc pod uwagę konieczności zapewnienia pracownikom przerwy po każdej godzinie pracy przy monitorze ekranowym, jak również przerwy na spożycie posiłku.

O braku wnikliwości w dokonywaniu oceny świadczy również to, że zespół dokonujący oceny, w skład którego wchodził inspektor ds. bhp, stwierdził bezpodstawnie, iż natężenie oświetlenia elektrycznego jest dla pracownika wystarczające pomimo, że nie zostały przeprowadzone pomiary natężenia i równomierności oświetlenia na danym stanowisku.

Pracodawca opracował wewnętrzne zarządzenie regulujące zasady zwrotu kosztów zakupu okularów do pracy przy monitorze ekranowym. W okresie objętym kontrolą zwrot kosztów zakupu okularów do pracy przy monitorze ekranowym otrzymały 4 osoby.

2. Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Zasady i normy przydziału odzieży i obuwia roboczego; przydziału środków higieny oraz zasad wypłaty ekwiwalentu za pranie odzieży roboczej regulowało wewnętrzne zarządzenie będące integralną częścią Regulaminu pracy.

Niedociągnięcia dotyczyły nieustalenia w zarządzeniu środków ochrony indywidualnej, niezbędnych do wykonywania prac na wysokości oraz środków ochrony indywidualnej przeznaczonych do wykonywania prac z wykorzystaniem, będących na wyposażeniu jednostki maszyn (szlifierka, wiertarka udarowa, piła tarczowa). Powyższe naruszyło przepis art. 237⁸§ 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (zw. dalej K.p.),wg któregopracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne (...).

Stwierdzono ponadto, że pracownik obsługujący maszyny (piłę tarczową, wiertarkę udarową, szlifierkę) nie został wyposażony w ochronniki słuchu, a pozostałe środki ochrony: hełm ochronny i okulary ochronne, zaliczane do środków ochrony o prostej konstrukcji, były w znacznym stopniu wyeksploatowane i nie posiadały wymaganych oznaczeń CE .

Powyższe nieprawidłowości naruszyły art. 237⁶  § 1 i 3 oraz art. 237⁹ § 2 K.p., wg którego pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami. Pracodawca jest obowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności (…).Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej (…) posiadały właściwości ochronne i użytkowe (…). Było ponadto niezgodne z § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej, wg którego  za zgodne z zasadniczymi wymaganiami, określonymi w rozporządzeniu, uznaje się środki ochrony indywidualnej zaliczane do środków o prostej konstrukcji (…), posiadające oznakowanie CE (…).

Przyczynami nieprawidłowości był brak kontroli stanowiska pracy konserwatora przez specjalistę ds. bhp, wykonującą zadania służby bhp w CP-P oraz brak doradztwa ze strony ww. a wg § 2 ust. 1pkt 1, 2 i 13 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, zw. dalej rozporządzeniem w sprawie służby bhp, do zakresu działania służby bhp należy przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (…);bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych, wraz z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń; doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

3.Profilaktyczna ochrona zdrowia nad pracownikami

W okresie objętym kontrolą badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami wykonywane były na podstawie kolejnych umów zawieranych pomiędzy CP-P, a jednostką służby zdrowia uprawnioną do wykonywania ww. badań.

Kontrolą z powyższego zakresu objęto badania wstępne osób zatrudnionych po 01.01.2014 r. oraz badania okresowe osób wykonujących pracę w dniu kontroli. Ogółem 35 osób.

Kontrola wykazała uchybienie polegające na tym, że osoba zatrudniona na stanowisku sekretarki została dopuszczona do pracy z dniem 20.07.2015 r. bez wstępnych badań lekarskich. Przerwa pomiędzy kolejnymi umowami wynosiła powyżej 30 dni. Dopuszczenie pracownicy do pracy bez badań wstępnych pozostawało w sprzeczności z art. 229 § 1, 1¹i 4 K.p., wg którego wstępnym badaniom lekarskim (…) podlegają: osoby przyjmowane do pracy; pracownicy młodociani przenoszeni na innestanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby: przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą (…). Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.

Przyczyną uchybienia była niewystarczająca znajomość przepisów ze strony osoby zatrudnionej na stanowisku specjalisty, odpowiedzialnej za prowadzenie spraw osobowych.

Nie wniesiono zastrzeżeń w stosunku do badań profilaktycznych pozostałych pracowników. Wszystkie osoby wykonujące prace w dniu kontroli posiadały aktualne badania profilaktyczne.

4. Szkolenia w dziedzinie bhp

Kontrolą objęto 35 pracowników (osoby świadczące pracę w dniu kontroli).

Szkolenia wstępne: instruktaż ogólny przeprowadzali specjaliści z Ośrodka BHP Zachodniopomorskiego Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej (zw. dalej OBHP ZCEMiP), instruktaż stanowiskowy przeprowadzała Dyrektor CP-P, która legitymowała się aktualnym szkoleniem okresowym w dziedzinie bhp dla pracodawców. Szkolenia okresowe zlecane było podmiotom zewnętrznym, uprawnionym do przeprowadzania tego typu szkoleń, bądź organizowane przez pracodawcę.

Kontrola wykazała, iż osoba zatrudniona na stanowisku psychologa została dopuszczona do pracy bez wstępnych szkoleń w dziedzinie bhp. Szkolenie  odbyła po 6 dniach od dnia zatrudnienia, a wg art. 237³ § 2 K.p.  pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy.

Stwierdzono ponadto, że osoba zatrudniona na stanowisku lekarza nie odbyła szkolenia okresowego, co było sprzeczne z art. 237³§ 2 K.p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie, jak również § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, wg którego szkolenie okresowe pracowników administracyjno - biurowych i innych, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne (...) powinno być przeprowadzane w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego nie rzadziej niż raz na 6 lat.

Do dnia zakończenia kontroli wymieniona odbyła szkolenie okresowe w dziedzinie bhp.

Szkolenia stanowiskowe przeprowadzał Dyrektor CP-P, który posiadał aktualne szkolenie okresowe w dziedzinie bhp dla pracodawców.

5. Służba bhp

Stan zatrudnienia w CP-P wynosił 39 osób. Zadania służby bhp wykonywał specjalista ds. bhp zatrudniony w Ośrodku BHP ZCEMiP, który posiadał udokumentowane kwalifikacje w tym zakresie.

Kontrola wykazała niewystarczające działania specjalisty ds. bhp w zakresie realizacji zadań wynikających z rozporządzenia w sprawie służby bhp. Osoba wykonująca zadania służby bhp w CP-P uczestniczyła w kontrolach stanu bhp, przeprowadzanych na podstawie § 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach, zw. dalej rozporządzeniem w sprawie bhp w szkołach, wg którego dyrektor, co najmniej raz w roku, dokonuje kontroli zapewniania bezpiecznych i higienicznych warunków korzystania z obiektów należących do szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, oraz określa kierunki ich poprawy.Z ustaleń kontroli sporządza się protokół, który podpisują osoby biorące w niej udział. Kopię protokołu dyrektor przekazuje organowi prowadzącemu.

Biorąc udział w ww. kontrolach specjalista ds. bhp nie wskazał pozostałym uczestnikom kontroli na niezgodne ze stanem faktycznym ustalenia. Bezpodstawnie w załączniku do protokołu znalazły się zapisy dotyczące właściwego stanu technicznego i higienicznym sanitariatów, co nie potwierdziła kontrola  Państwowej Inspekcji Sanitarnej (zw. dalej PIS), a także kontrola WKiAW. Bezpodstawnie, bez wykonania pomiarów natężenia i równomierności oświetlenia stwierdzono, że w pomieszczeniach zapewniono właściwe oświetlenie. Stwierdzono ponadto, że wyposażenie kuchni i jadalni jest we właściwym stanie technicznym zapewniającym bezpieczne jego używanie, podczas gdy jednostka nie posiadała tego typu pomieszczeń.

Powyższe ustalenia świadczą o niewystarczającej znajomości przepisów ze strony specjalisty ds. bhp oraz o niewystarczającej znajomości obiektu. Brak było natomiast udokumentowanego potwierdzenia aby ww. przeprowadzała jakiekolwiek własne kontrole stanu bhp w jednostce, a wg § 2 ust. 1pkt 1 rozporządzenia w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy do zakresu działania służby bhp należy:przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na których są zatrudnione kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią, młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący pracę zmianową, w tym pracujący w nocy, oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.

Stwierdzono ponadto, że służba bhp nie uczestniczyła w planach modernizacji pomieszczeń w nowej siedzibie, do której w roku 2017 ma być przeniesione CP-P. Konieczność uczestniczenia służby bhp w tego typu zadaniach wynikała z § 2 ust. 1 pkt 4, 5 i 6 ww. rozporządzenia, wg którego do zakresu działania służby bhp należy: udział w opracowywaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu pracy oraz przedstawianie propozycji dotyczących uwzględnienia w tych planach rozwiązań techniczno- organizacyjnych zapewniających poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy; udział w ocenie założeń i dokumentacji dotyczących modernizacji zakładu pracy albo jego części, a także nowych inwestycji, oraz zgłaszanie wniosków dotyczących uwzględnienia wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy w tych założeniach i dokumentacji; udział w przekazywaniu do użytkowania nowo budowanych lub przebudowywanych obiektów budowlanych albo ich części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, urządzeń produkcyjnych oraz innych urządzeń mających wpływ na warunki pracy i bezpieczeństwo pracowników.

Przyczyną nieprawidłowości był brak informacji ze strony służby bhp, przekazanej Dyrektorowi CP-P o obowiązkach wynikających z powyższego przepisu oraz niewystarczająca komunikacja pomiędzy Dyrektorem CP-P, a organem nadrzędnym, nadzorującym prace związane z przygotowaniem nowej siedziby dla nowej jednostki.

Stwierdzone nieprawidłowości wynikały również z nieskutecznej realizacji  przez specjalistę ds. bhp zapisów § 2 ust. 1 pkt 13 ww. rozporządzenia, wg którego do zakresu działania służby bhp należy doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

6. Kontrola zewnętrznych organów kontroli

Kontrole z obszaru nadzoru nad warunkami pracy prowadziła w jednostce PIS, która wydała decyzje nakazujące doprowadzenie do prawidłowego stanu sanitarno - technicznego pomieszczeń sanitarnych oraz  stolarki okiennej, a także usunięcia pęknięć i ubytków farby w kilku pomieszczeniach.

Nie wykazano uchybień bądź nieprawidłowości w kontrolowanym obszarze.

Dyrektor CP-P poinformowała PIS o sprzedaży obiektu oraz o planowanym z dniem 01.07.2017 r. przeniesieniu jednostki do nowej siedziby mieszczącej się w Szczecinie przy ul. Mickiewicza 23.

W zaistniałej sytuacji PIS wyraził zgodę na przesunięcie realizacji obowiązków wynikających z decyzji do dnia 31.07.2017 r.

7. Kontrole obiektu budowlanego

W grudniu 2015 r. nieruchomość, w której mieściło się CP-P została sprzedana na rzecz Skarbu Państwa - Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Szczecinie (zw. dalej WSA), w związku z czym wygaszony został trwały zarząd sprawowany dotychczas przez CP-P. Jednocześnie, na mocy porozumienia WSA oddał Gminie Miasto Szczecin nieruchomość do dalszego użytkowania na okres do 31.07.2017 r. z przeznaczeniem na kontynuowanie działalności CP-P. Gmina natomiast zobowiązała się do ponoszenia wszelkich kosztów związanych z utrzymaniem obiektu w tym kosztów dotyczących przeglądów obiektu, przeprowadzonych na podstawie ustawy Prawo budowlane.

Nie wykazano uchybień bądź nieprawidłowości w kontrolowanym obszarze.

CP-Pzgodnie z obowiązującymi terminami przeprowadzało kontrole obiektu budowlanego w zakresie: stanu technicznego oraz przydatności obiektu do użytkowania; instalacji kominowych; instalacji i urządzeń elektrycznych oraz instalacji odgromowej.

Kontrole przeprowadzały osoby posiadające uprawnienia do przeprowadzania kontroli w danym zakresie.

Osoby przeprowadzające kontrole stwierdziły, iż obiekt nadaje się do dalszego użytkowania i nie zagraża życiu i zdrowiu osób w nim przebywających, pomimo konieczności wykonania robót remontowych. 

W związku ze sprzedażą budynku oraz przeniesieniem CP-P do nowej siedziby nie planowano przeprowadzania remontów w siedzibie jednostki przy ul. Łaziebnej 6.

8. Techniczne bezpieczeństwo pracy

Będące na wyposażeniu jednostki maszyny i sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości (drabiny) zostały nabyte po 2003 r. Maszyny (wiertarki, szlifierka, piła tarczowa, wyrzynarka) wykorzystywane były przez osobę zatrudnioną na stanowisku konserwatora do wykonywania prac remontowych i konserwacyjnych.

Nie wykazano uchybień bądź nieprawidłowości w kontrolowanym obszarze.

Osoba zatrudniona na stanowisku konserwatora posiadała uprawnienia elektryczne w zakresie eksploatacji do 1 kV. Pracownikowi obsługującemu maszyny udostępniono instrukcje dotyczące ich bezpiecznego użytkowania. Opracowana została również instrukcja bezpiecznego wykonywania prac na wysokości (wieszanie firan oraz mycie okien z użyciem drabin przenośnych).

9. Czynniki chemiczne

Niebezpieczne czynniki chemiczne wykorzystywane były do utrzymania czystości i dezynfekcji oraz do wykonywania prac konserwacyjnych na terenie jednostki.

Nie wykazano uchybień bądź nieprawidłowości w kontrolowanym obszarze.

Pracodawca posiadał aktualny ich spis oraz karty charakterystyki. Pracownicy byli zapoznani z ww. kartami. Do stałego korzystania ponadto udostępniono pracownikom instrukcję  bhp z danego obszaru.

10. Ocena ryzyka zawodowego

Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadzono w 2009 r., a następnie zaktualizowano w marcu 2016 roku. W skład zespołu dokonującego oceny wchodzili pracownicy jednostki oraz specjalista ds. bhp.

Do oceny wytypowano następujące stanowiska pracy: psycholog i pedagog; psycholog terapeuta; terapeuta Sl; socjoterapeuta; logopeda; pracownik administracyjno - biurowy; operator urządzeń powielających; sprzątaczka, konserwator/dozorca.

Nie wykazano uchybień bądź nieprawidłowości w kontrolowanym obszarze.

Dokumentacja oceny zawierała wszystkie elementy wymagane zapisem § 39a ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej  z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym: opis stanowiska z uwzględnieniem obszaru wykonywania pracy; stosowane przez pracownika na danym stanowisku narzędzia i materiały; wykonywane czynności; występujące na stanowisku niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe czynniki środowiska pracy; wykazy osób pracujących na danym stanowisku; datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.

W dniu kontroli wszyscy pracownicy byli zapoznani z ryzykiem zawodowym występującym na danym stanowisku pracy oraz zasadami ochrony przed zagrożeniami.

III. Uwagi i zalecenia

Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi CP-P:

1. Po zmianie siedziby jednostki ponowne przeprowadzenie oceny warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe z uwzględnieniem czasu pracy danego pracownika przy obsłudze monitora ekranowego.
2. Ustalenie w zakładowym Regulaminie pracy rodzajów środków ochrony indywidualnej niezbędnych do wykonywania prac przez pracownika zatrudnionego na stanowisku konserwatora oraz wyposażenie pracownika w ww. środki.
3. Poddawanie pracowników wstępnym badaniom lekarskim przed dopuszczeniem do pracy.
4. Odbywanie przez pracowników szkoleń okresowych w dziedzinie bhp w wymaganych terminach.
5. Egzekwowanie od specjalisty ds. bhp wykonywania zadań wynikających z rozporządzenia w sprawie tej służby.
6. Zapewnienie udziału służbie bhp w przekazaniu do użytkowania nowej siedziby CP-P.