Przejdź do głównego menu Przejdź do treści

Ustawienia cookies

Korzystamy z plików cookies, instalowanych na Twoim urządzeniu w celu realizacji pełnej funkcjonalności oraz do gromadzenia anonimowych danych analitycznych. Więcej dowiesz się z polityki prywatności oraz RODO.

Te pliki cookies są konieczne do prawidłowego działania serwisu, dlatego też nie można ich wyłączyć z tego poziomu. W ustawieniach przeglądarki możliwe jest ich wyłączenie, co może zakłócić prawidłowe działanie serwisu.

Te pliki cookies mają na celu uzyskanie przez administratora serwisu wiedzy na temat ruchu na stronie. Zbieranie danych odbywa się anonimowo.

logo BIP - powrót do strony głównej BIP UM
  •  
flaga Ukrainy
Zostało uruchomione konto bankowe „Pomoc dla uchodźców z Ukrainy”: 65 1020 4795 0000 9802 0478 9378. Jako odbiorcę przelewu należy wskazać: Gmina Miasto Szczecin, adres: plac Armii Krajowej 1, 70-456 Szczecin. Tytuł przelewu: „Cel darowizny: pomoc dla uchodźców z Ukrainy”.

Archiwum aktualności Biura Dialogu Obywatelskiego

Nowe sprawozdania finansowe cz.1


We wrześniu 2014 roku zostało uchylone rozporządzenia o szczególnych zasadach rachunkowości dla podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej. Dotyka to zdecydowanej większości organizacji pozarządowych, które korzystając z tego rozporządzenia, sporządzały coroczne, obowiązkowe sprawozdania finansowe. O tym, co oznacza to dla stowarzyszeń i fundacji, rozmawiała przedstawicielka ngo.pl z ekspertami serwisu poradnik.ngo.pl :

Alina Gałązka, ngo.pl: Jakie są konsekwencje dla stowarzyszeń i fundacji uchylenia rozporządzenia o szczególnych zasadach rachunkowości dla podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej?

Ewa Kolankiewicz, Krzysztof Śliwiński: – Sprawozdania za 2014 rok muszą być sporządzone według zasad określonych bezpośrednio w ustawie o rachunkowości. Co to oznacza? Organizacje pozarządowe mają do wyboru dwa tryby sporządzania sprawozdań. Pierwszy to znany już od lat wzór sprawozdania, którego już teraz używają organizacje-przedsiębiorcy (czyli prowadzące działalność gospodarczą). To podstawowy wzór (ściślej: wariantu kalkulacyjnego podstawowego wzoru sprawozdania finansowego) określony w załączniku 1 do ustawy o rachunkowości. Drugi tryb to nowość: wzór sprawozdania przeznaczony dla jednostek mikro.

Skąd się wziął pomysł na jednostkę mikro?

E.K., K. S.: – To efekt naszego członkostwa w UE. Unia Europejska oceniła, że ważne regulacje Polska ma w rozporządzeniach, a powinny być w ustawach. Ponadto wskazała, że należy upraszczać przepisy dla szerszej grupy podmiotów także prowadzących działalność gospodarczą.

Co to znaczy jednostka mikro?

E.K., K. S.: – Jednostką mikro może być podmiot nieprowadzący działalności gospodarczej. Albo też może być to podmiot prowadzący działalność gospodarczą, który nie osiąga dwóch z trzech określonych ustawą parametrów.

Te warunki to po pierwsze: półtora miliona złotych sumy aktywów podmiotu, czyli półtora miliona złotych wartości posiadanego majątku. Drugim ograniczeniem jest przychód – jednostka mikro nie może mieć więcej niż 3 miliony przychodu. I trzeci warunek, to określona liczba zatrudnionych osób: zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty nie może przekraczać 10 osób. Mówimy tu o umowach o pracę.

Czyli i tak spora część organizacji, które prowadzą działalność gospodarczą, może być jednostkami mikro.

Jak stać się jednostką mikro?

E.K., K. S.: – Upoważnione organy (władze) podejmują uchwałę o tym, że są jednostkami mikro i że będą rozliczać się według nowego wzoru zaproponowanego w ustawie o rachunkowości.

Czy organizacja ma obowiązek stać się jednostką mikro, czy ma wybór?

E.K., K. S.: – Nie ma takiego obowiązku. To kwestia wyboru. Organ zatwierdzający sprawozdania finansowe podejmuje taką decyzję w drodze uchwały. To jest o tyle ważne, że trzeba sprawdzić w statucie, kto ma takie kompetencje. W stowarzyszeniach często jest to walne zgromadzenie, które zbiera się między marcem a czerwcem – by przyjąć sprawozdanie finansowe. To za późno dla podmiotu, chcącego zastosować nowy wzór już za rok 2014. Więc walne musi zebrać się wcześniej i podjąć stosowną uchwałę, bo do końca marca musi powstać sprawozdanie. Potem walne musi spotkać się jeszcze raz, by sprawozdanie przyjąć. W licznych organizacjach członkowskich to może być kłopotliwe i trzeba to wcześniej zaplanować.

Czy wzór sprawozdania dla jednostek mikro jest przystosowany do działań organizacji?

E.K., K. S.: – Jednostkami mikro mogą być także przedsiębiorcy. Więc wzór sprawozdania dla jednostek mikro nie jest przystosowany specjalnie do działań organizacji. Zmiana polega na tym, że do września było wyraźne prawne rozgraniczenie: na podmioty prowadzące działalność gospodarczą i podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej. W tej chwili jest inne rozgraniczenie: jest się jednostką mikro, albo nie jest.

Czy nowy wzór sprawozdania dla jednostek mikro jest łatwiejszy, bardziej elastyczny, korzystniejszy dla organizacji?

E.K., K. S.: – Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Z jednej strony, na pierwszy rzut oka, liczba pozycji koniecznych do wypełnienia w poszczególnych częściach sprawozdania finansowego – w bilansie oraz w rachunku zysku i strat (nie ma już rachunku wyników) jest znacznie mniejsza. W nowym wzorze zlikwidowano też konieczność sporządzania informacji dodatkowej. Zastąpiono ją informacją uzupełniającą do bilansu, której zawartość nie obejmuje specyfiki działań i finansów organizacji.

I to jest właśnie druga strona medalu: zaproponowane wzory nie są przystosowane do specyfiki organizacji pozarządowych, tylko raczej do specyfiki małych firm. Najbardziej widać to w rachunku zysków i strat, gdzie nie wyróżniono przychodów i kosztów działalności statutowej organizacji, a jedynie jej ewentualną działalność gospodarczą. Bilans jest tak uproszczony, że nie da się z niego wyczytać, jaka jest kondycja finansowa organizacji (np. nie ma pozycji, w której można by przedstawić dotacje, które otrzymała organizacja na okres dłuższy niż rok). I wreszcie: brak trzeciej części dotychczasowego sprawozdania, czyli informacji dodatkowej, która zawierała objaśnienia informacji o stanie finansowym organizacji. Dzięki temu sprawozdanie było zrozumiałe nie tylko dla księgowych, ale również dla osób z zarządu, członków organizacji i wszystkich innych zainteresowanych. Porządnie przygotowana informacja dodatkowa była więc wizytówką organizacji, budowała jej przejrzystość.

Zatem aby opisać specyfikę działań w sprawozdaniu finansowym dla jednostek mikro, np. wyodrębnić koszty i przychody statutowe, organizacje będą musiały rozszerzyć zakres informacji, ponad te, które wynikają z wzoru. Mogą to zrobić, gdyż zgodnie z art. 50 Ustawy o rachunkowości można wykazywać informacje z większą szczegółowością czyli np. dodawać odpowiednie pozycje do sprawozdania finansowego.

Jednak nawet jeśli organizacje będą chciały wypełnić jedynie minimum wskazane we wzorze sprawozdania dla jednostek mikro, to i tak będą musiały wykonać dodatkową pracę. Trzeba będzie poukładać dokumenty finansowe tak, aby koszty zostały policzone i zgrupowane w czterech kategoriach, narzuconych wzorem sprawozdania: amortyzacja, zużycie materiałów i energii, wynagrodzenia i pozostałe.

Możecie to wyjaśnić?

E.K., K. S.: – Do tej pory organizacje zazwyczaj księgowały „projektowo”. Księgowi wiedzą doskonale, że w praktyce oznacza to księgowanie na zespołach piątych w planie kont. Ma to związek z projektowym i dotacyjnym sposobem układania finansów organizacji. Przykładowo: do każdej dotacji są otwarte w planie kont osobne konta księgowe, gdyż taki wymóg jest zawarty w większości umów dotacyjnych. Czyli zazwyczaj teraz organizacje nie księgują „rodzajowo” – nie księguje się osobno wszystkich wynagrodzeń w całej organizacji, osobno kosztów biura i innych, tylko „projektowo” – a więc poszczególne wynagrodzenia, koszty biurowe i inne „wrzuca się” do przypisanych im projektów. Nowy wzór wymaga tego, by księgować rodzajowo („na czwórkach”).

Niestety nie można sobie tak prosto zrezygnować z księgowania projektowego, gdyż księgowanie rodzajowe jest w większości przypadków niewystarczające. Jak już wspomniano, w prawie każdej umowie dotacyjnej jest zapis, że należy prowadzić wyodrębnione konta księgowe dla dotacji, a je wyodrębnia się właśnie „na piątkach”. Zatem jeżeli organizacja otrzymująca dotacje będzie chciała być jednostką mikro i stosować uproszczony wzór sprawozdania, to i tak będzie musiała księgować „po staremu” – „na piątkach” i równolegle po nowemu – „na czwórkach”.

Czy organizacja, która zdecyduje się być jednostką mikro, będzie musiała przeksięgować cały rok 2014, by złożyć sprawozdanie według nowego wzoru?

E.K., K. S.: – Zdania są tu podzielone. Wydaje się, że to wszystko jedno: czy taka organizacja rzeczywiście 2014 rok przeksięguje, czy też jej księgowość „wydłubie” z danych odpowiednie informacje i ułoży je według nowego schematu w sprawozdaniu. Tak czy owak, nie będzie to prosta operacja i będzie wymagała dodatkowej pracy, związanej z tym, by koszty i przychody przyporządkować do kategorii, do których wcześniej nie były przyporządkowane.

Zobaczymy to na przykładzie: załóżmy, że organizacja kulturalna dostała dotację i w budżecie dotacyjnym środki są podzielone tak: honoraria artystów osobno, obsługa techniczna osobno, promocja osobno, dokumentacja projektu osobno. W tych wszystkich pozycjach budżetu mogą być wynagrodzenia: tj. umowy-zlecenia, umowy o dzieło, umowy o pracę. W nowym wzorze sprawozdania trzeba wykazać, jak kwota poszła ogólnie na wynagrodzenia, a nie – tak jak to jest rozliczane w dotacjach i projektach – ile poszło na artystów, a ile na promocję.

W nowym wzorze, jak już powiedzieliśmy, jest obowiązek podzielenia kosztów na 4 kategorie: 1) amortyzacja, 2) zużycie materiałów i energii, 3) wynagrodzenia, 4) pozostałe koszty.

Ten rodzaj kosztów nie odpowiada temu, w jaki sposób zazwyczaj księguje się w organizacjach i co jest ważne z punktu widzenia zarządzania organizacją.

Jakie są jeszcze inne konsekwencje decyzji, by sporządzić sprawozdanie według wzoru dla jednostek mikro?

E.K., K. S.: – Zmienia się polityka rachunkowości, bo uchwała o zmianie wzoru sprawozdania jest elementem polityki rachunkowości.

Czy trzeba będzie zmienić coś jeszcze?

E.K., K. S.: – Zmieni się system księgowy, gdyż trzeba wprowadzić dodatkowe konta do księgowania rodzajowego – oczywiście o ile organizacja nie decyduje się na ręczne wydłubywanie danych. W małych organizacjach, które mają np. kilka, kilkanaście dokumentów finansowych rocznie „prace ręczne” mogą być łatwe.

Jaka jest zatem rekomendacja dla organizacji?

E.K., K. S.: – Zanim się cokolwiek zrobi, trzeba sprawdzić, na ile skomplikowane w organizacji będzie „wyciągnięcie” tych 4 kategorii, wskazanych w ustawie o rachunkowości czyli "kosztów rodzajowych". Takie księgowanie może być łatwe dla małej organizacji, która nie ma dotacji.

Jest jeszcze jedna sprawa, wizerunkowa: nowy wzór sprawozdania kompletnie nic nie mówi o kondycji organizacji, o tym, co się w niej dzieje finansowo. Zatem nawoływania, aby obywatele wspierali w sposób świadomy organizacje, które ujawniają swoje sprawozdania i z których można wyczytać, na co wydają one pieniądze – traci rację bytu. Można będzie ujawnić sprawozdanie sporządzone według nowego wzoru, lecz z niego nie będzie nic wynikało. Warto to przemyśleć.

Podejmując decyzję o zmianie w organizacji warto wiedzieć, że Departament Pożytku Publicznego pracuje nad wytycznymi do wzoru sprawozdania finansowego. Do uproszczonego wzoru dla jednostki mikro dołożone zostaną przydatne kategorie, takie jak przychody i koszty działalności statutowej. Bo nie ma ich w nowym wzorze sprawozdania dla jednostek mikro. Wzór, który ma być rekomendowany przez MPiPS będzie korzystniejszy wizerunkowo, może więc warto poczekać?

A tymczasem rozważyć korzystanie ze starego wzoru, tego dotychczas przeznaczonego dla organizacji prowadzących działalność gospodarczą?

E.K., K. S.: – Można sugerować takie rozwiązanie, gdyż ono uchroni przed równoległym księgowaniem – rodzajowym i projektowym, lub też ręcznym wydłubywaniem danych. Powinny to rozważyć zwłaszcza większe organizacje, otrzymujące dotacje.

Można też inaczej rozwiązać ten problem: zmodyfikować wzór sprawozdania dla jednostek mikro. Czyli organizacja, np. wspólnie z księgowym, księgową rozszerza podstawowy zakres sprawozdania finansowego dla jednostek mikro o pozycje specyficzne dla jej organizacji.

Wybór wymaga głębszego namysłu od zarządzających organizacją.


Załączniki:

udostępnił: Biuro ds. Organizacji Pozarządowych, wytworzono: 2015/01/21, odpowiedzialny/a: Anna Stępień, wprowadził/a: Anna Stępień, dnia: 2015/01/21 12:28:17
Historia zmian:
Wprowadził Data modyfikacji Rodzaj modyfikacji
Anna Stępień 2015/01/21 12:28:17 modyfikacja wartości
Anna Stępień 2015/01/21 09:04:48 nowa pozycja