Przejdź do głównego menu Przejdź do treści

Ustawienia cookies

Korzystamy z plików cookies, instalowanych na Twoim urządzeniu w celu realizacji pełnej funkcjonalności oraz do gromadzenia anonimowych danych analitycznych. Więcej dowiesz się z polityki prywatności oraz RODO.

Te pliki cookies są konieczne do prawidłowego działania serwisu, dlatego też nie można ich wyłączyć z tego poziomu. W ustawieniach przeglądarki możliwe jest ich wyłączenie, co może zakłócić prawidłowe działanie serwisu.

Te pliki cookies mają na celu uzyskanie przez administratora serwisu wiedzy na temat ruchu na stronie. Zbieranie danych odbywa się anonimowo.

logo BIP - powrót do strony głównej BIP UM
  •  
flaga Ukrainy
Zostało uruchomione konto bankowe „Pomoc dla uchodźców z Ukrainy”: 65 1020 4795 0000 9802 0478 9378. Jako odbiorcę przelewu należy wskazać: Gmina Miasto Szczecin, adres: plac Armii Krajowej 1, 70-456 Szczecin. Tytuł przelewu: „Cel darowizny: pomoc dla uchodźców z Ukrainy”.

Archiwum aktualności Biura Dialogu Obywatelskiego

Zmiany w ustawie o pożytku - komentarz


Zmiany, które wprowadza nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie ze stycznia 2010 r. dotyczą m.in. odpłatnej działalności statutowej, zwiększając możliwości organizacji w tym zakresie. Zmieniają się też nieznacznie zapisy dotyczące działalności gospodarczej, ale tu nadal pewne kwestie pozostają nierozstrzygnięte.
Znowelizowana ustawa przede wszystkim porządkuje definicje działalności nieodpłatnej i odpłatnej, nieznacznie je modyfikując. Brzmią one teraz tak:
 

  • Działalnością nieodpłatną pożytku publicznego jest działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, w sferze zadań publicznych, o której mowa w art. 4, za które nie pobierają one wynagrodzenia (art. 7).
  • Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest (art. 8 ust.1):

             - działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, w sferze zadań
               publicznych, o której mowa w art. 4, za które pobierają one wynagrodzenie;

            - sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby bezpośrednio korzystające z
              działalności pożytku publicznego, w szczególności w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pracy
              zawodowej osób niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej i społecznej osób podlegających wykluczeniu
              społecznemu, a także sprzedaż przedmiotów darowizny.

Odpłatna działalność statutowa nie może przynosić dochodu – „dochód” zastąpiły „przychody”

W dotychczasowej ustawie wiele kontrowersji wzbudzał zapis o „dochodzie” z działań odpłatnych statutowych (dawny art. 8 pkt 2). W znowelizowanej ustawie pojęcie „dochodu” zostało zastąpione pojęciem „przychodu”. Przychód może służyć wyłącznie prowadzeniu działalności pożytku publicznego (wcześniej był jeszcze zapis o jego przeznaczeniu na cele statutowe). To ważna zmiana. Usunięcie z ustawy pojęcia „dochodu”, określającego nadwyżkę przychodów nad kosztami w kontekście działań statutowych odpłatnych, oznacza, że w żadnym przypadku w ramach tych działań nie jest możliwe osiągnięcie większych przychodów niż poniesione koszty. W działalności odpłatnej statutowej przychody (czyli wynagrodzenie z tytułu tej działalności) mogą być równe kosztom (wynik wówczas równa się 0) lub mogą być niższe od kosztów (wynik tych działań jest ujemny).

Koszty działań odpłatnych statutowych – już nie tylko koszty bezpośrednie

Istotną zmianą jest też zniesienie zapisu o konieczności kalkulacji kosztów bezpośrednich. Zgodnie z poprzednim zapisem do kosztów działań odpłatnych można było zaliczyć wyłącznie koszty bezpośrednie, a więc bezpośrednio związane z daną usługą czy sprzedażą. Organizacje miały wiele problemów i wątpliwości, które koszty można uznać za bezpośrednie.

Teraz ustawa mówi o „kosztach tej działalności”, a więc, jak rozumiemy, wszystkie koszty związane z działaniami odpłatnymi, zarówno bezpośrednie jak i np. administracyjne, mogą tu być zaliczone.

Przykład: Organizacja prowadzi warsztaty dla osób z niepełnosprawnością umysłową, podczas których podopieczni szyją piękne fartuszki i poszewki na poduszki. Organizacja sprzedaje te wyroby w swoim sklepie. Do kosztów ich produkcji organizacja może zaliczyć koszty materiałów, wynagrodzenia opiekunów, czy też koszty administracyjne (czynsz, energia, obsługa księgowa) przypisane do działań odpłatnych statutowych (zgodnie z przyjętą w organizacji zasadą).

Kiedy działalność odpłatna statutowa stanie się działalnością gospodarczą?

Nadal pozostają dwa warunki, określające sytuacje, w których działalność odpłatna statutowa staje się działalnością gospodarczą. Spełnienie już jednego z tych warunków oznacza, że działalność odpłatna statutowa staje się działalnością gospodarczą.

1. Liczy się nie kalkulacja, ale rzeczywiste koszty i przychody

Działalność odpłatna statutowa stanie się działalnością gospodarczą, jeśli „wynagrodzenie, o którym mowa w art. 8 ust. 1 jest w odniesieniu do działalności danego rodzaju wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności”. Żeby więc działalność mogła być uznana za odpłatną statutową, organizacja może pobierać wynagrodzenie (czyli zapłatę za swoje usługi) niższe lub równe ponoszonym w rzeczywistości kosztom. A więc już nie sama kalkulacja kosztów i przychodów jest brana pod uwagę – czyli założenia, jakie będą koszty i jakie są spodziewane przychody (tak było do końca 2009 r.). Teraz w ogólnym rachunku działań odpłatnych ważne są rzeczywiste przychody i rzeczywiste koszty tej działalności.

Przykład: Organizacja sprzedaje fartuszki po 15 zł i poszewki po 10 zł, udało jej się sprzedać w ciągu roku łącznie 50 sztuk fartuszków i 50 sztuk poszewek. W tym czasie uzyskała przychód (wynagrodzenie ze sprzedaży) w wysokości 1.250 zł. Koszt zużytych materiałów wyniósł 500 zł. Wynagrodzenie opiekunów w tym okresie wyniosło 4000 zł. Dodatkowo, organizacja przyporządkowała koszty administracyjne w kwocie 450 zł (10% kosztów bezpośrednich – materiały + wynagrodzenie opiekunów). Łącznie uzyskane przychody – 1.250 zł – są znacząco niższe niż poniesione koszty – 4.950 zł. Sprzedaż wyrobów podopiecznych nie jest więc działalnością gospodarczą.

2. Podwyższono limit wynagrodzenia – dotyczy tylko działań odpłatnych

Drugi warunek, kiedy działalność odpłatna staje się działalnością gospodarczą dotyczy poziomu i zakresu wynagrodzeń i mówi o sytuacji, gdy „przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby fizycznej z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu statutowej działalności odpłatnej pożytku publicznego, za okres ostatnich 3 miesięcy, przekracza 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok poprzedni” (według nowelizacji art. 9 ust. 1 pkt 2).

Istotne są tu następujące zmiany:

limit wynagrodzeń jest znacząco podwyższony – z 1,5 do 3-krotności;
przeciętne miesięczne wynagrodzenie jest liczone na podstawie wynagrodzeń z okresu ostatnich 3 miesięcy (poprzednio w ogóle nie było tego zapisu); przy czym nie ma znaczenia rodzaj prawny umowy – czy jest to umowa z tytułu umowy o pracę czy umowy cywilnoprawnej, jest to jednak umowa z osobą fizyczną (co doprecyzowano w nowelizacji);
limit wynagrodzeń dotyczy wyłącznie działań odpłatnych, a nie jak dotychczas działań odpłatnych i nieodpłatnych (tylko przy działaniach gospodarczych limit wynagrodzeń wcześniej nie obowiązywał i nadal nie obowiązuje).
Są to więc bardzo istotne zmiany z punktu widzenia myślenia ekonomicznego o rozwoju działań odpłatnych statutowych, obok prowadzonych działań nieodpłatnych.

Sankcje za niezgłoszenie działalności gospodarczej pochodzącej z przekształcenia odpłatnej działalności statutowej

Jeśli organizacja spełniła jeden z wcześniej wymienionych warunków, powinna zarejestrować dany rodzaj działalności gospodarczej w Krajowym Rejestrze Sądowym. Jeśli tego nie zrobi i zostanie to stwierdzone np. w czasie kontroli urzędu skarbowego, to bez dalszych sankcji organizacja może złożyć wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców w ciągu 30 dni od dnia wezwania przez ten organ. Jeśli jednak organizacja nie wykaże organowi kontroli, że złożyła wniosek rejestrowy, wówczas zostanie o tym powiadomiony KRS, który zgodnie z art. 24 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym może wyznaczyć dodatkowy 7-dniowy termin na złożenie wniosku, a przy braku stosownych kroków ze strony organizacji, może nałożyć na nią karę grzywny.

Rachunkowe wydzielenie działań odpłatnych, nieodpłatnych i gospodarczych

Organizacje prowadzące różne działania w większości wyodrębniały je rachunkowo czyli w zapisach księgowych. Nowelizacja ustawy potwierdza konieczność wyodrębnienia działalności odpłatnej, nieodpłatnej i dodaje jeszcze konieczność wydzielenia działalności gospodarczej tak, żeby możliwe było określenie przychodów, kosztów i wyników każdej z tych działalności. Żeby spełnić to wymaganie, należy dokonać wydzielenia kosztów i przychodów każdej z tych działalności na poziomie prowadzenia ksiąg (np. w planie kont). Dobrze jest też pokazać wydzielone koszty i przychody organizacji oraz wynik w każdym z tych rodzajów działań w rachunku zysków i strat (w obowiązkowym sprawozdaniu finansowym).

Zakres działań statutowych – musi być określony

Dotychczasowa ustawa mówiła, że zakresy działań odpłatnych statutowych i gospodarczych nie mogą się pokrywać, co utrzymano w mocy. Ale w nowelizacji dodano jeszcze zapis mówiący o tym, że zakres działań statutowych odpłatnych i nieodpłatnych musi być określony w statucie lub innym akcie wewnętrznym (np. w uchwale zarządu lub innego organu, który zgodnie ze statutem zatwierdza plan działania organizacji). Można też takie zapisy określające co jest działalnością odpłatną, a jakie działania są nieodpłatne, wprowadzić do statutu, co jednak jest dłuższą procedurą.

Działalność gospodarcza OPP – tylko jako działalność dodatkowa

W tym zakresie niewiele się zmieniło. Art. 20, definiując warunki, jakie musi spełniać organizacja pożytku publicznego mówi, że „może prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie jako dodatkową w stosunku do działalności pożytku publicznego” (w poprzedniej wersji ustawy była mowa o prowadzeniu działań gospodarczych w rozmiarach służących realizacji celów statutowych) oraz że „nadwyżkę przychodów nad kosztami przeznacza na działalność, o której mowa w pkt 1”.

Tak więc nadal pozostaje niedookreślone pojęcie działalności „dodatkowej” oraz konieczność przeznaczania całego dochodu z działań gospodarczych na działania statutowe. Nie ma jednoznacznej definicji, co oznacza pojęcie działalności gospodarczej jako „dodatkowej”. Jak dotychczas powszechnie przyjmowano, że przychody uzyskane z jej tytułu stanowią mniejszą część wszystkich przychodów uzyskanych przez organizację.

Przychody z 1% – ograniczenie wykorzystania na prowadzenie działalności pożytku publicznego

Dotychczas ustawa mówiła, że 1% podatku dochodowego od osób fizycznych był przekazywany wybranej przez podatnika organizacji pożytku publicznego. Ustawa nie mówiła o celu, na jaki środki te mają być wykorzystane. Zdarzało się więc, że pieniądze z 1% przeznaczano na działalność gospodarczą organizacji (np. na pokrycie straty z działalności gospodarczej, na inwestycje). Przy dotychczasowym stanie prawnym powstawały wątpliwości, czy było to prawidłowe.

Znowelizowana ustawa dodaje zapis, ograniczający wykorzystanie środków pochodzących z 1% wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego (art. 27 ust. 2). Tak więc dla ustalenia, czy daną działalność można finansować z wpłat 1%, istotne będzie, czy daną działalność możemy określić jako działalność pożytku publicznego.

Zasadniczo ustawa mówi, że działalnością pożytku publicznego nie jest działalność gospodarcza (art. 6), ale z zastrzeżeniem art. 9 ust.1. Ten artykuł mówi o tym, kiedy działalność odpłatna statutowa przekształca się w działalność gospodarczą (dwa warunki, o których była mowa wyżej). Wydaje się więc, że w przypadku, gdy odpłatna działalność statutowa przekształca się w działalność gospodarczą, wykracza jednocześnie poza pojęcie działań pożytku publicznego. Stąd, zgodnie z intencją autorów zmian, przychody z 1% nie będą mogły być przeznaczone na działalność gospodarczą.

Wolontariusze – nie mogą pracować w ramach działalności gospodarczej

Znowelizowana ustawa precyzuje (art. 42 ust.1), że wolontariusze nie mogą być zaangażowani w działalność gospodarczą organizacji.

Nowelizacja zapisów w zakresie odpłatnej działalności statutowej to dobry krok w kierunku rozwoju tego rodzaju ekonomizacji organizacji. Wydaje się jednak, że zmiany w zakresie działalności gospodarczej jeszcze muszą dojrzeć.

Źródło: www.ngo.pl


udostępnił: Biuro ds. Organizacji Pozarządowych, wytworzono: 2010/03/02, odpowiedzialny/a: Katarzyna Bukowska, wprowadził/a: Anna Stępień, dnia: 2010/06/25 07:37:55
Historia zmian:
Wprowadził Data modyfikacji Rodzaj modyfikacji
Anna Stępień 2010/06/25 07:37:55 modyfikacja wartości
Katarzyna Bukowska 2010/03/02 09:01:06 nowa pozycja