Archiwum aktualności Biura Dialogu Obywatelskiego

Biuletyn KOMPAS, Gazeta Wyborcza, 13 grudnia 2007 roku: Niedawno prasa donosiła o kontrowersjach wzbudzanych przez nową procedurę alokacji jednego procentu. Będą miały one zastosowanie już w przyszłym roku do rozliczeń podatku za rok 2007. Przypomnijmy jeszcze raz na czym polega zmiana.

Ogólnie rzecz ujmując zmiany wiążą się z dużym uproszczeniem procedury, która obowiązywała dotychczas. W 2008 r. podatnik chcą przekazać wybranej organizacji pożytku publicznego 1% podatku należnego państwu nie będzie już musiał zawczasu osobiście przekazywać odpowiedniej kwoty wybranej organizacji, a później rozliczać się z fiskusem i czekać na uwzględnienie wypłaconych pieniędzy w rozliczeniu. Zmienione przepisy umożliwią przekazanie 1% za pośrednictwem urzędu skarbowego, który obliczy za nas odpowiednią kwotę i przeleje ją na konto wybranej organizacji.
Nowe rozwiązania zostały wprowadzone pod naciskiem części organizacji, które argumentowały, że oględnie mówiąc skromna efektywność 1% (używa go zaledwie parę procent podatników, a ogólna kwota przekazywanych tą drogą środków nie jest imponująca) wiąże się ze skomplikowaną procedurą związaną z używaniem tego mechanizmu. Miałaby ona zniechęcać obywateli do korzystania z 1%.

W wyniku rzeczniczej działalności części organizacji przyjęto rozwiązania zbliżone do tych które obowiązują na Węgrzech. Niewątpliwie są one prostsze, niemniej ich wadą jest to, że zrywają bezpośredni kontakt podatnika alokującego 1% na organizację z obdarowywaną organizacją. Przy tym rozwiązaniu organizacjom nie łatwo jest dowiedzieć się, kto je wspiera i na przykład dzięki temu podtrzymywać stałe kontakty ze swoimi dobroczyńcami. Podatnicy z kolei nie mają możliwości wskazania konkretnego celu na który przykazują część swojego podatku – nie pozwala na to formularz podatkowy. Urzędnicy Ministerstwa Finansów twierdzą jednak, że nawet gdyby w zeznaniu podatkowym było takie miejsce, to i tak obróbka takich danych byłaby zbyt kosztowna.

Problem nie jest niczym nowym. Był on dyskutowany parę lat temu w trakcie spotkań z Ministerstwem Finansów i na forum Rady Działalności Pożytku Publicznego, gdy rozpoczynano starania o zmianę trybu przekazywania 1%. Gazeta Wyborcza, która ostatnio opisała tę sprawę w specyficznym kontekście ludzi, którzy przy pomocy 1% procentu chcieliby wspierać organizacje pomagające dzieciom i konkretne dzieci, które korzystają z takiej pomocy. A tam gdzie w grę wchodzą dzieci tam od razu problem nabiera skandalizującego charakteru. Dyskutowana kwestia jest jednak o wiele szersza i dotyczy możliwości alokowania 1% nie tyle dla konkretnych osób, ile na przykład na konkretne projekty, które dana organizacja realizuje. Wraz z uproszczoną procedurą również i te możliwości zniknęły.

Dziś dowiadujemy się, że pod wpływem doniesień Gazety Wyborczej resort finansów zaczął się zastanawiać nad jakimś rozwiązaniem, które umożliwiałoby alokowanie 1% na konkretne cele realizowane przez organizację pożytku publicznego. Najwyraźniej, z uwagi na „dziecięcy charakter”, którego nabrał ten problem urzędnicy zaczęli obawiać się, że będą wytykani za swoją bezduszność. Strach wzrósł tym bardziej, że w sprawę zaangażowano, posłów i Rzecznika Praw Obywatelskich, który zechciał nawet wystosować w tej sprawie odpowiedni list. Korespondencja została wysłana ponoć również do samego premiera. W efekcie rzecznik resortu finansów miał ponoć stwierdzić, że prawdopodobnie podatnik będzie jednak mógł w zeznaniu wskazać personalnie – nazwisko konkretnego, odbiorcy naszego podatku. Powraca również pomysł równoległego funkcjonowania dwóch modeli alokacji jednego procentu.

Sprawa jest jednak rozwojowa i znacznie bardziej skomplikowana niż wydaje się urzędnikom i dziennikarzom z Gazety. Oto część organizacji pozarządowych sprzeciwia się kolejnej modyfikacji mechanizmu jednego procentu, ponieważ jak twierdzą możliwość alokowania części podatku na rzecz konkretnych osób, za pośrednictwem organizacji pożytku publicznego jest sprzeczne z ideą tej instytucji. Rzecz zaczyna więc dotyczyć spraw fundamentalnych.