PROTOKÓŁ NR 0012.12.2.2020
Z POSIEDZENIA 
KOMISJI DS. KULTURY I PROMOCJI
Z DNIA 29 STYCZNIA 2020 ROKU

Początek posiedzenia - 15:00
Zakończenie posiedzenia - 17:30

Posiedzenie Komisji otworzył i przewodniczył obradom p. Przemysław Słowik - Przewodniczący Komisji.

W posiedzeniu uczestniczyli członkowie Komisji oraz osoby zaproszone wg załączonych list obecności załącznik nr 1 i 2.

Po stwierdzeniu prawomocności posiedzenia (quorum i prawidłowość zwołania posiedzenia)
Przewodniczący poinformował o obowiązującej klauzuli informacyjnej o przetwarzaniu danych osobowych i zaproponował następujący porządek dzienny posiedzenia:

1.	Rozpatrzenie wniosków w sprawie zmian do porządku obrad.
2.	Przyjęcie protokołu z ostatniego posiedzenia Komisji.
3.	Wybór Wiceprzewodniczącego Komisji.
4.	Sprawa Stolpersteinów i ich pojawienia się w przestrzeni miejskiej.
5.	Sprawy różne i wolne wnioski.

Ad. pkt. 1.
Rozpatrzenie wniosków w sprawie zmian do porządku obrad.

D. Matecki – nawiązując do nowej nazwy Komisji, poprosił o dyskusję nt. promocji miasta.

E. Łongiewska - Wijas - powołując się na Statut Miasta (par. 7.1 Regulaminu Rady Miasta: „Jeżeli komisja nie dokona wyboru w terminie 1 miesiąca od dnia jej powołania albo zwolnienia się stanowiska Przewodniczącego lub Wiceprzewodniczącego komisji, to wyboru dokonuje Rada”), poprosiła o usuniecie z porządku obrad punktu dot. wyboru wiceprzewodniczącego komisji.

 

P. Słowik – zauważył, że cytowany zapis brzmi „Przewodniczącego lub Wiceprzewodniczącego”. Przewodniczący został wybrany, zatem wniosek radnej jest bezzasadny.

E. Łongiewska – Wijas –powiedziała, że konsultowała się w tej sprawie z mec. Durką. Uzyskała potwierdzenie, że w tym przypadku wyboru Wiceprzewodniczącego powinna dokonać Rada Miasta.

P. Słowik – poprosił radnego Mateckiego o uszczegółowienie jego wniosku.

D. Matecki – wnioskuje o przedstawienie koncepcji promocji Miasta. Prosi o wprowadzenie punktu „Dyskusja nad promocją Miasta”.

P. Słowik – poddał pod głosowanie wniosek radnego Mateckiego.

W głosowaniu: za – 7, przeciw – 12, wstrzym. – 2, Komisja zaopiniowała go negatywnie.

Ad. pkt. 2.
Przyjęcie protokołu z ostatniego posiedzenia Komisji.

Protokół z posiedzenia Komisji w dniu 18.12.19 przyjęto w głosowaniu: za – 16, przeciw – 0, wstrzym – 5.

Ad. pkt. 3.
Wybór Wiceprzewodniczącego Komisji.

W. Dąbrowski – poprosił o przegłosowanie wniosku formalnego radnej E. Łongiewskiej - Wijas.

Ł. Tyszler – powiedział, że to była jedynie uwaga, z którą Przewodniczący Komisji się nie zgadza. Jeśli Radna się z tym nie zgadza, może nie brać udziału w głosowaniu. Cała reszta Komisji może procedować dalej.

E. Łongiewska - Wijas – powiedziała, że uwaga była zgłoszona w trybie wniosku formalnego oraz, że chce zabrać głos w trybie „ad vocem”.

P. Słowik – odpowiedział, że nie udziela głosu radnej. Poprosił o składanie propozycji kandydatur na Wiceprzewodniczącego Komisji.

L. Tyszler – zauważył, że nie było takich uwag w momencie przyjmowania porządku obrad. „Wtedy trzeba było się zgłaszać”. Następnie zaproponował kandydaturę M. Żylika na Wiceprzewodniczącego Komisji.

M. Żylik – wyraził zgodę na kandydowanie.

Przewodniczący Komisji poddał pod głosowanie kandydaturę radnego M. Żylika.

W głosowaniu: 12 – za, 4 – przeciw, 5 – wstrzym. radni wybrali M. Żylika na funkcję Wiceprzewodniczącego Komisji.

Uwaga:

W dniu 25.02.2020 Rada Miasta Szczecin Uchwałą Nr XV/515/20 w sprawie wyboru Wiceprzewodniczącego Komisji ds. Kultury i Promocji wybrała radnego M. Żylika na ww. funkcję.

Ad. pkt. 4.
Sprawa Stolpersteinów i ich pojawienia się w przestrzeni miejskiej.

P. Słowik – przypomniał radnym treści pisma w spr. umożliwienia wmurowania w Szczecinie kamienia upamiętniającego rodziców Wnioskodawczyni – ofiary Holocaustu. (załącznik nr 3 do protokołu).

J. Bondar – Architekt Miasta – zapoznał obecnych na sali z historią sprawy (datami, dekretacjami, treścią pisma  kierowanego do IPN, opinią IPN – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa, oraz z treścią odpowiedzi skierowanej do Wnioskodawczyni (załączniki nr 4-6 do protokołu). Podkreślił, że ostatnie pismo nie jest decyzją administracyjną.

Następnie przedstawił radnym prezentację pt. „Pamięć i tożsamość” – załącznik nr 7 do protokołu.

P. Słowik – zapytał, czy „Kamienie Pamięci” powinny przejść taką samą procedurę jak pomnik?

J. Bondar – wyjaśnił, że temat nie stanął na naradzie Prezydenta Miasta. Inicjatywa została skierowana do komisji. Konkluzje z posiedzenia będą ważnym elementem podejmowania decyzji przez Prezydenta.

R. Stankiewicz – przypomniał ważne miejsce jakim jest b. gimnazjum żydowskie, koło ronda Giedroycia. Uznał, że jest wielka szansa na to, by to właśnie ten budynek zaistniał w publicznej przestrzeni i pełnił rolę pamięci o żydowskich mieszkańcach Szczecina. Powiedział też, że macewy zgromadzone w fatalny sposób na Cmentarzu Centralnym nie przynoszą nam chluby. Także miejsce, na ul. Gorkiego, jest zaniedbane. Szczecin ma tu b. wiele do zrobienia. Radny przypomniał, że składał interpelację o nawiązanie partnerskich stosunków z miastem Hajfa. Niestety odpowiedź Prezydenta była negatywna. Przywołał także Festiwal Kultury Żydowskiej „Adlojada”, który corocznie jest dofinansowywane przez budżet Miasta. Niestety w zbyt małym stopniu.

E. Łongiewska – Wijas – zapytała, czy urząd bardziej się skłania ku obraniu procedury właściwej dla akcentów rzeźbiarskich, czy dla pomników? Zauważyła, że w jednej z nich do wyłącznej decyzji Rady Miasta pozostawiono decyzję (dot. wznoszenia pomników).

J. Bondar – przyjął do wiadomości uwagi radnego Stankiewicza. Odpowiadając na pytania radnej E. Łongiewskiej - Wijas wyjaśnił, że temat nie stanął na naradzie Prezydenta Miasta. „Na dziś dalsze decyzje zostaną podjęte po podjęciu decyzji przez Radę Miasta”.

E. Łongiewska – Wijas – zapytała, na jakiej podstawie udzielono w takim razie odpowiedzi Wnioskodawczyni?

J. Bondar – powtórzył, że pismo kierowane do niej nie jest decyzją administracyjną. To jest jedynie pismo w sprawie i przedstawia procedurę, która dotyczy wszystkich mieszkańców Szczecina. Poinformował także, że Urząd nie otrzymał na nie odpowiedzi.

D. Jackowski – nie zgodziła się ze stwierdzeniem, że nie jest to decyzja. „Z treści pisma wynika jednoznacznie, że przymuszacie Wnioskodawczynię do wyrażenia zgody na upamiętnienie jej rodziców w formie, na którą zgadza się IPN. Nie pozostawiono jej tam wyboru”.

J. Bondar – „nie mamy innej procedury, nie mogliśmy inaczej sformułować tego pisma. Na dzień dzisiejszy możemy tylko to zaproponować”.

dr K. Męciński – Naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Szczecinie, Instytut Pamięci Narodowej – przypomniał, że od momentu nowelizacji ustawy o IPN, Instytut opiniuje wszelkie formy upamiętnienia walk i męczeństwa, jakie miały miejsce na terenach Polski. Podtrzymał opinię IPN dot. upamiętnienia ofiar Holocaustu w postaci „Kamieni Pamięci”. Podkreślił, że intencją IPN jest godne upamiętnienie ofiar niemieckiego terroru, w postaci tablic i obelisków. Instytut uważa, że proponowana forma tego nie gwarantuje. Także jeśli chodzi o samą treść: projekt bardzo ogranicza możliwość zawarcia precyzyjnej informacji na temat osoby upamiętnianej. Powiedział, że jest to bardzo istotne, zwłaszcza w kontekście ostatnich oskarżeń o współodpowiedzialność za te zbrodnie naszego narodu. Zadeklarował także, że IPN chętnie włączy się w inicjatywę godnego upamiętnienia ofiar Holocaustu - mieszkańców Szczecina.

E. Łongiewska – Wijas – wyjaśniła, że Komisja Kultury nie zajęła się tym tematem przez pół roku na prośbę osoby reprezentującej Wnioskodawczynię. Radna pozostaje z nią w stałym kontakcie. Poinformowała też o przygotowanym projekcie uchwały w sprawie wyrażenia zgody na umieszczanie w Szczecinie zespołu pomników w formie „Kamieni Pamięci” realizowanych według koncepcji rzeźbiarskiej Guntera Demniga (załącznik nr 8 do protokołu). Radna zaproponowała, by Komisja Kultury podjęła inicjatywę uchwałodawczą która spowoduje, że pamięć byłych mieszkańców będzie mogła być uwieczniona także w formie Stolpersteinów.

P. Słowik – poprosił o przekazanie projektu obecnym na sali. Zadeklarował, że dołączy go do dokumentów komisji, udostępni wszystkim radnym i w późniejszym terminie podda pod dyskusję.

E. Łongiewska – Wijas – powiedziała, że projekt uchwały ma tylko 3 zdania i opinię mecenas H. Durki. Poprosiła o przeanalizowanie tego projektu i jego przyjęcie na dzisiejszym posiedzeniu.

P. Bartnik – powiedział, że jednym z elementów historii XX wieku była zbrodnia Holocaustu. Dotknęła ona także mieszkańców Szczecina. Dyskutowanie z nimi, że nie podoba nam się sposób upamiętnienia ich ofiar, to nie jest dobry pomysł. To tak jakby Ukraińcy dyskutowali z nami o tym, jak ma wyglądać Cmentarz Orląt Lwowskich. Najważniejsze jest tu porozumienie. Musimy uszanować pamięć tych ludzi i ich pomysł. Radny nie zgodził się z wypowiedzią p. Naczelnika w kwestii dotyczącej informacji zawartej na Stolpersteinie: można wynegocjować napis na kamieniu. „W ten tylko sposób możemy coś stworzyć. Jestem za tym, by uszanować wolę potomków tych zamordowanych Żydów. Ludzi, których zamordowano tylko dlatego, że byli innej nacji. To największa podłość, jaka może być. Trzeba zrobić wszystko, żeby to się nie powtórzyło. Żeby każdy wiedział, że nienawiść prowadzi do śmierci ludzi. I po to są te kamienie”.

M. Chabior – przywołał opinię prezydenta jednej z gmin żydowskich w Niemczech, który uważa, że Kamienie Pamięci sprawiają, iż pamięć Żydów jest deptana. Z kolei na samej stronie poświęconej Stolpersteinom jest informacja o wysokości opłat za ich posadowienie. Ta informacja wskazuje, że nie jest to projekt środowisk żydowskich, tylko prywatna inicjatywa. Radny uważa, że to nie jest dobre rozwiązanie i że stanowisko IPN jest zasadne.

D. Jackowski – poparła stanowisko radnego P. Bartnika. Jeśli wolą Wnioskodawczyni jest upamiętnienie jej bliskich w konkretny sposób, to powinniśmy to uszanować. Nawiązując do wypowiedzi dr K. Męcińskiego  przypomniała, że kamienice w Szczecinie były zamieszkane przez wielodzietne rodziny. Nie ma możliwości zawieszenia na każdej w nich pełnej informacji nt. jej mieszkańców.

P. Słowik – poinformował, że są formy takie jak „Progi Pamięci”, które pozwalają na upamiętnienie większej ilości osób.

J. Balicka – poprosiła o przekazanie głosu reprezentantowi Gminy Żydowskiej w Szczecinie.

A. Majkowski – Wiceprzewodniczący Zarządu Gminy Żydowskiej w Szczecinie – powiedział: „My, jako naród Żydowski, mamy obowiązek pamiętania ponad granicami. Widać to wyraźnie w Szczecinie. Szczególnie mamy obowiązek pamiętania o tym, co się stało w Europie. Niczego takiego wcześniej nie było w historii. Musimy zrobić wszystko, by nie zdarzyło się już nigdy. Cieszę się, że ta dyskusja ma miejsce”. Przypomniał też, że pomysł na Kamienie Pamięci powstał w Niemczech, które mają obowiązek pamiętać o Holocauście. „Ta kultura, historia i tradycja jest inna jak nasza. Niełatwo jest to przenieść „kalką” na nasz teren. Są gminy żydowskie, które się na takie upamiętnienie nie zgodziły. I mają do tego prawo. Nas też o taką opinię poproszono. Chciałbym, żeby na kolejnych Komisjach Kultury podjęto decyzję uwarunkowaną tym, czego chcą mieszkańcy Szczecina. Chciałbym, aby ta inicjatywa nie wychodziła od nas, ale od Państwa. Aby to nie była jednostkowa sprawa”.

W. Dąbrowski – przypomniał, że nie jesteśmy na etapie podejmowania decyzji, a na etapie dyskusji. Radny zapoznał się z opinią IPN i uważa, że przyjęcie formy kamienia nie jest właściwą formą uhonorowania tych ludzi i ich pamięci. Jego zdaniem właściwym byłaby ściana, mur, na której będą umieszczane tabliczki pamięci, bo z pewnością będzie ich wiele.

P. Słowik – powiedział, że we Wrocławiu od 2016 roku pojawiają się takie kamienie. Warto się temu przyjrzeć. Faktem jest jednak, że Komisja debatuje jedynie o formie. Co do pozostałych kwestii - jest tu nasza jednomyślność i dobra wola.

F. Przytulski – stwierdził, że odpowiedź do Wnioskodawczyni nie dawała możliwości dyskusji. Jako Polak, mieszkaniec Szczecina i historyk jest zniesmaczony tymi wypowiedziami i pouczaniem potomków ofiar na temat tego, jak mają upamiętnić swoich przodków. Do p. K. Męcińskiego skierował słowa: „To jest właśnie zadanie IPN, żeby edukować ludzi w kwestii Holocaustu. To IPN powinien edukować narody Europy w kwestii Holocaustu. Jako mieszkaniec Szczecina oczekuję, by Kamienie Pamięci zostały zamontowane. Tablic na ścianach nie widać. A kamienie tak”.

M. Kolbowicz – powiedział, że kamienie to tylko symbol. Kostka 10x10 cm. „To nie uwiera. Nam to ujmy nie przyniesie, a pozwoli upamiętnić wydarzenia II wojny światowej”.

G. Zielińska – stwierdziła, że nie możemy niczego nikomu narzucać. Musimy godnie uczcić pamięć pomordowanych. Przypomniała, że Miasto jest autonomiczne. Nawiązała do słów O. Tokarczuk mówiąc: „Możemy tworzyć miejscowe prawo, podchodząc do tego z czułością”.

dr K. Męciński – powiedział: „Państwo podejmiecie decyzję, w jakiej formie upamiętnicie te wydarzenia. Pamiętajcie, by sposób ten nie wzbudzał kontrowersji. Aby zmuszał do zadumy”. Powiedział też, że nie wyobraża sobie, by takie kamienie deptać. By zostały zabrudzone. Zasłonięte przez np. ogródki piwne. Tym upamiętnienie powinniśmy przywrócić godność tych osób. IPN oczywiście dokłada wszelkich starań, by edukować. Również w sferze upamiętnień ofiar Holocaustu i osób, które ratowały te osoby. „To nasze ustawowe zdanie. Ale powinniśmy o to dbać wszyscy. To nasz wspólny obowiązek”.

P. Słowik – podsumowując dyskusję powiedział, że jesteśmy zgodni co do tego, że chcemy upamiętnić te wydarzenia i te osoby. Zapowiedział kontynuację dyskusji na kolejnym posiedzeniu komisji. Następnie zamknął listę mówców.

A. Menhard – powiedział, że jest pełen uznania dla radnej E. Łongiewskiej – Wijas, zaskoczony jej odwagą. Po przemowie p. Majkowskiego nie zgodzi się z jednym zdaniem: że Niemcy muszą czuć się winni, by stać się wiarygodnymi w Europie. Wielu Niemców miało szansę zrozumieć tragizm Holocaustu. Upamiętnienie szczecińskich Żydów, którzy niemalże w 100% byli obywatelami Niemiec, w postaci mosiężnych płytek jest znanym zjawiskiem. Od lat występuje w Niemczech. „Nie wydaje mi się, by były szkodliwe społecznie. Jakie niebezpieczeństwo za sobą poniesie taki rodzaj upamiętnienia w polskim Szczecinie, decyzją polskiej administracji?”

Z. Cywiński – powiedział, że warto spojrzeć jak w Berlinie – mieście pamięci – Niemcy uczciwie rozliczają się z przeszłością. To tam p. Cywiński zafascynował się ideą Stolpersteinów. Każdy kamień upamiętnia jedną, konkretną osobę. W ten sposób przywracana jest pamięć o zamordowanych. W 2014 r. p. Cywiński podjął pierwsze działania, by takie kamienie zaistniały w naszym mieście. Niestety nie zakończyło się to powodzeniem. „Zanim powstanie godny projekt na ul. Dworcowej, najszybszą ścieżką jest posadowienie Stolpersteinów”. Zauważył, że tablica jest zaplanowana w miejscu niewidocznym dla przechodnia. Nie zgodził się ze stanowiskiem IPN. Podana argumentacja go nie przekonuje. 70 tysięcy ludzi w Europie wybrało tą, jakże niegodną, formę upamiętnienia swoich bliskich. Ten „błąd” popełniono w 24 krajach, także w Polsce, w kilku miastach”. Każda z kostek posiada swoją stronę internetową, poświęconą każdej konkretnej osobie. Nie bez znaczenia jest też aspekt materialny: koszt tablicy pamiątkowej jest kilkakrotnie większy jak koszt posadowienia Kamienia Pamięci. Poinformował także, że w przypadku Kamienia Pamięci posadowionego w Krakowie, IPN wydał zgodę na jego umiejscowienie, po niewielkich poprawkach dotyczących treści napisu. Pełen tekst wystąpienia p. Cywińskiego stanowi załącznik nr 9 do protokołu.

P. Słowik – zakończył dyskusję deklarując jednocześnie, że temat będzie kontynuowany na jednym z najbliższych posiedzeń komisji.

Ad. pkt. 5.
Sprawy różne i wolne wnioski.

Nie wniesiono.

Na tym posiedzenie zakończono.

Protokołowała		Przewodniczący Komisji
Katarzyna Kamińska Główny Specjalista BRM		Przemysław Słowik