Odpowiedzi na interpelacje/zapytania

W odpowiedzi na zapytanie Pana Radnego, w sprawie pomocy społecznej przekazuję poniższe informacje:

W odniesieniu do pytania dotyczącego przyczyn zmniejszenia się liczby podopiecznych MOPR w odniesieniu do statusu materialnego zadłużonych najemców mieszkań komunalnych, uprzejmie informuję:

W 2013 r. liczba osób korzystających z pomocy społecznej na terenie gminy miasto Szczecin wynosiła: 14 295 osób. W roku 2012 z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie korzystało dokładnie 14 779 osób. Odnotowano zatem 484 klientów mniej.

Na podstawie informacji przekazanych przez Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie, zmniejszenia liczby osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej można upatrywać w następujących czynnikach:

• dobrze prowadzonej i konsekwentnej pracy socjalnej pracowników MOPR,
• rosnącej liczbie podpisywanych kontraktów socjalnych,
• konsekwentnej, aktywnej i skutecznej pracy z usamodzielniającymi się wychowankami pieczy zastępczej,
• wprowadzeniu zadań realizowanych przez asystentów rodziny,
• realizacji przez MOPR programów (Aktywna Integracja w Szczecinie, Nowa Szansa – wdrożenie Klubu Integracji Społecznej w Szczecinie) finansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach których aktywizowane są osoby bezrobotne i niezaradne życiowo zarówno społecznie jak i zawodowo,
• skuteczna i konsekwentna realizacja programów wychodzenia z bezdomności., m. in. poprzez pobyt w mieszkaniu chronionym dla osób bezdomnych, którego zasadniczym celem jest zmotywowanie do podjęcia zatrudnienia i powrotu do samodzielnego życia w społeczeństwie,
• odmowa pomocy w sytuacjach widocznych dysproporcji pomiędzy stanem posiadania klienta, a wnioskowaną przez niego pomocą.

W ramach projektu "Aktywna integracja w Szczecinie":
203 osoby z grupy bezrobotnych, które w roku 2013 r. skorzystały ze wsparcia projektu w formie aktywizacji zawodowej:

• 150 osób ukończyło szkolenia zawodowe - podnieśli kwalifikacje,
• 7 osób ukończyło staże zawodowe - zdobyli doświadczenie zawodowe,
• 22 osoby podjęły zatrudnienie "na umowę",
• 22 osoby zadeklarowały podjęcie zatrudnia, ale nie otrzymali jeszcze umowy,
• 30 osób podejmuje prace dorywcze.

116 osób spośród klientów Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Szczecinie, którzy w roku 2013 byli objęci wsparciem projektu „Aktywna integracja w Szczecinie” nie korzysta już z pomocy ośrodka.

Natomiast w ramach projektu „Nowa Szansa – wdrożenie Klubu Integracji Społecznej w Szczecinie”, spośród 120 osób objętych wsparciem będących klientami MOPR Rejon Śródmieście:

• 86 osób ukończyło projekt
• 30 osób nie korzysta już z pomocy finansowej MOPR.

Ponad 300 osób, które skorzystały w 2013 roku z instrumentów aktywizacyjnych w ramach obu projektów realizowanych przez MOPR, wyposażonych zostało w specjalistyczną diagnozę zawodową, nowe kwalifikacje zawodowe, 3 miesięczny staż zawodowy, umiejętność wyszukiwania i weryfikacji ogłoszeń o pracę, umiejętność odbycia rozmowy kwalifikacyjnej z przyszłym pracodawcą, dokumentację aplikacyjną (CV i list motywacyjny), młodzież zagrożona wykluczeniem miała możliwość uzyskania prawa jazdy kat. B.

Zarząd Budynków i Lokali Komunalnych przekazuje do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie listy planowanych eksmisji. Sytuacja osób wskazanych do eksmisji jest weryfikowana przez pracowników socjalnych. W szczególnych przypadkach, jeśli sytuacja materialna lub zdrowotna takich osób jest bardzo trudna, eksmisja może zostać wstrzymana.

Od 2012 roku kiedy ZBiLK rozpoczął przeprowadzanie eksmisji na szeroką skalę tylko dwie osoby zgłosiły się do MOPR z wnioskiem o przyznanie miejsca
w schronisku dla bezdomnych. Reszta eksmitowanych osób znalazła schronienie na własną rękę. Nie wszystkie osoby, które są dłużnikami czynszowymi, są klientami Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie. Ci którzy korzystają z pomocy, są pod stałą opieką MOPR i uzyskują pomoc, jaką Ośrodek może przyznać zgodnie z przepisami
i możliwościami finansowymi.

W latach 2012-2013 nie stwierdzono szczególnej zależności pomiędzy statusem materialnym dłużników będących najemcami mieszkań komunalnych, a liczbą klientów korzystających z pomocy MOPR.

Odpowiadając na pytanie dotyczące wzrastającej ilości dzieci w pieczy zastępczej pomimo zatrudniania przez MOPR asystentów rodziny uprzejmie informuję:

Liczba dzieci w pieczy zastępczej na koniec roku 2013 wynosiła 1057, a na koniec 2012 - 1029.
Liczba ta obejmuje dzieci w rodzinnych i instytucjonalnych formach pieczy zastępczej na terenie Szczecina oraz dzieci w obu tych formach przebywające na terenie innych powiatów, o ile Szczecin jest powiatem właściwym do ponoszenia kosztu sprawowania tej opieki.

Jeśli chodzi natomiast o liczbę dzieci kierowanych do pieczy zastępczej w danym okresie to rok 2013 był pierwszym po wielu latach, w którym liczba dzieci trafiających do pieczy uległa zmniejszeniu w stosunku do roku poprzedniego (238 dzieci umieszczonych w pieczy w 2012 roku i 212 dzieci w roku 2013).

Relatywnie wysoka liczba dzieci przebywających w pieczy zastępczej wynika z wielu przyczyn. W dużym stopniu jest ona rezultatem długotrwałości pobytu dziecka w pieczy zastępczej. Wynika to z przewlekłości postępowań sądowych i istotnie utrudnia zwiększanie liczby dzieci kierowanych do adopcji lub powracających do domu rodzinnego. Nie powstał jak do tej pory na terenie województwa zachodniopomorskiego przewidziany ustawą o wspieraniu rodziny ośrodek preadopcyjny, który w założeniu miał łączyć aktywne poszukiwania rodziców adopcyjnych i sprawowanie opieki nad dzieckiem o specjalnych potrzebach (z racji niepełnosprawności, choroby przewlekłej itp.). Dzieci, które powinny zostać objęte specjalistyczną opieką w takim ośrodku z konieczności przebywają w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo-wychowawczych.

Przyczyn tego stanu rzeczy można poszukiwać także w kontekście kondycji rodzin w woj. Zachodniopomorskim, które w skali kraju wyróżniają się najwyższym wskaźnikiem rozwodów, najniższym wskaźnikiem zawieranych małżeństw, najwyższym wskaźnikiem urodzeń dzieci pozamałżeńskich, relatywnie najwyższym wskaźnikiem osób korzystających ze świadczeń alimentacyjnych.

Instrument wspierania rodziny przewidziany nową ustawą, jakim jest Asystent Rodziny przeżywającej trudności opiekuńczo-wychowawcze jest w Szczecinie w strukturze MOPR wspierany i rozwijany, ale nie stanowi panaceum na wszelkie problemy i dysfunkcje rodzinne.

W roku 2013 r. wsparciem asystentury rodzinnej objęty było łącznie ponad 550 rodzin. W tym 32 rodziny zobowiązane przez sądy. Zadanie realizowane było łącznie przez 31 asystentów.

Koszty zatrudnienia asystentów rodziny w 2013 r. wyniosły 1 238 321,00 zł, w tym 289 683 zł- dotacja Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz 179 910,00 zł – środki pozyskane w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

Efekty pracy asystentów rodziny nie są z reguły odczuwalne natychmiastowo, a naprawa sytuacji w rodzinach objętych asystenturą nie zawsze kończy się powodzeniem. Aż 189 rodzin w 2013 roku objętych asystenturą korzystało z tej formy dłużej niż 12 miesięcy. Niemniej nie trudno sobie wyobrazić jak wyglądałoby zapotrzebowanie na opiekę zastępczą, gdyby 550 rodzin z dziećmi tego wsparcia zostało pozbawionych.
W tym miejscu należy zaznaczyć fakt rosnącej świadomości społeczeństwa w kwestii współodpowiedzialności za dobro i bezpieczeństwo dzieci. W Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie od kilku lat funkcjonuje całodobowa Sekcja Interwencji Kryzysowej, gdzie zgłaszane są (również anonimowo) sytuacje dotyczące krzywdzenia dzieci. Natychmiastowo podejmowana interwencja o każdej porze dnia i nocy nie rzadko okazuje się zasadną. Wówczas, w sytuacji, gdy dzieckiem nie może zająć się osoba jemu bliska jedyną możliwością jest zapewnienie pieczy zastępczej. Niemniej jednak rodzice biologiczni zawsze mogą podjąć działania zmierzające do powrotu dzieci do domu rodzinnego. W działaniach tych również wspierani są przez asystentów rodziny. Liczba sytuacji, w których dziecko po okresie pobytu w pieczy zastępczej wróciło do rodziny w 2013 roku wyniosła 71 - bez wsparcia rodzin asystenturą byłaby jeszcze niższa.

Jedną z najcenniejszych inicjatyw asystentów rodziny jest prowadzenie Szkoły dla Rodziców. To program napisany i realizowany przez samych asystentów zatrudnionych w czterech Rejonowych Ośrodkach Pomocy Rodzinie realizujących zadania w ramach ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej skierowany do rodzin objętych pomocą w formie asystentury. Program ma charakter warsztatów psychoedukacyjnych. Celem prowadzonych zajęć jest kształtowanie kompetencji rodzicielskich i aktywne wspieranie rodzin w celu ograniczenia dysfunkcji społecznych.
W 2013 roku Szkołę dla Rodziców ukończyło 58 rodzin.

Ponadto warto pamiętać, że możliwość pozyskania dotacji na działania asystentów jak do tej pory oparta była przede wszystkim na rocznych programach Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, nie dających pewności co do lat kolejnych i uruchamianych dopiero w trakcie trwających okresów budżetowych. Zakres możliwego wsparcia na kolejne lata i warunki uzyskania dofinansowania na to zadanie nie zostały określone.

Brak jasnych reguł ze strony Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej zwłaszcza w kontekście długofalowego finansowania stanowi dużą przeszkodę w realizacji tego zadania na szeroką skalę. Istnieje bowiem ryzyko, że rodziny objęte pomocą asystenta, z powodu braku finansowania na kontynuację zadania zostaną pozbawione wsparcia.

Odnosząc się do pytania dotyczącego realizacji zadania w postaci dożywiania uprzejmie informuję:

Środki przeznaczone na pomoc w zakresie dożywiania w ubiegłych latach były utrzymane na podobnym poziomie. W 2013 roku było to 5 721 217 zł, natomiast w roku 2012 - 5 710 525 zł.

Widoczne jest jednak mniejsze zainteresowanie korzystaniem z pomocy w formie gorącego posiłku w barze. W roku 2013 w barach zostało wydanych w sumie 213 701 posiłków. W roku 2012 było to 267 587 posiłków.

Część klientów, którym decyzją administracyjną został przyznany ciepły posiłek nie odbiera go później z jadłodajni. W roku 2013 wydano decyzje administracyjne na 239 257 posiłków. Podopieczni MOPR skorzystali jednak zaledwie z 213 701 posiłków.
Natomiast w roku 2012 wydano decyzje administracyjne na 287 411 posiłków, a wykorzystano 267 587 posiłków.

Zmniejszenie liczby posiłków wydanych w roku 2013 w stosunku do roku 2012 wynika m. in. z aktywnych i skutecznych działań asystentów rodziny, którzy wykorzystują trening ekonomiczny i prowadzenia gospodarstwa domowego, jako instrumenty skutecznego oddziaływania w pracy z rodziną. Działania te polegają na wyposażeniu rodzin w kompetencje umiejętnego wydatkowania posiadanych środków finansowych poprzez między innymi wspólne robienie zakupów, w tym artykułów spożywczych, tak aby móc przygotowywać posiłki dla całej rodziny za określoną sumę pieniędzy. W wielu wypadkach asystenci pomagają również
w nabyciu umiejętności przygotowywania odpowiednich posiłków.

Część Klientów, która korzystała z tego rodzaju pomocy dostarczyła zaświadczenia lekarskie o konieczności stosowania specjalnej diety ze względu na zły stan zdrowia i w tej sytuacji otrzymują one zasiłek celowy na zakup produktów żywieniowych zamiast korzystania z ciepłego posiłku w barze.

Ważnym aspektem jest również dostępność. Część klientów MOPR otrzymuje bon na zakup artykułów żywnościowych lub pieniądze z uwagi na dużą odległość do jadłodajni.

Podobnie sytuacja przedstawia się wśród seniorów i osób niepełnosprawnych korzystających z usług opiekuńczych w dzielnicach odległych od Centrum Szczecina. MOPR dąży do tego, aby przyznawane godziny usług opiekuńczych wykorzystywane były na rzecz pracy z klientem, a nie na dowożenie posiłków. Dlatego też tej grupie odbiorców zapewniane są posiłki w ramach programu "Gorący posiłek dla Seniora", lub też przygotowywane przez opiekunkę w domu klienta.

Na pomoc w postaci gorącego posiłku może liczyć osoba lub rodzina jeżeli własnym staraniem nie jest w stanie go sobie zapewnić.
Pomoc udzielana jest bezpłatnie, jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 150 % kryterium dochodowego.
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej wynosi 542,00 zł, a kryterium dochodowe na osobę w rodzinie wynosi 456,00 zł.

Liczba wydawanych decyzji administracyjnych w tym zakresie, jak również liczba faktycznie wydawanych posiłków przez podmioty, na podstawie zawartych umów, jest na bieżąco monitorowana.
Pracownicy socjalni, w każdej sytuacji, kiedy spełnione są przesłanki do udzielenia pomocy osobie potrzebującej w ramach programu "Pomoc państwa w zakresie dożywiania", w pierwszej kolejności proponują wsparcie w formie gorącego posiłku, jak również pozytywnie odpowiadają na wnioski klientów w tym zakresie. W każdym przypadku powzięcia przez pracownika socjalnego informacji o wykorzystywaniu przyznanej klientowi pomocy finansowej lub w formie bonów na zakup artykułów żywnościowych, niezgodnie z przeznaczeniem, dokonują zamiany na pomoc
w postaci gorącego posiłku.

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Szczecinie traktuje pomoc w formie gorącego posiłku, obok schronienia jako zasadnicze działanie zapewniające osobie potrzebującej pomocy zabezpieczenia jednej z podstawowych potrzeb człowieka.