Zasłużeni obywatele

Prof. dr hab. Maria Czerepaniak-Walczak

Data przyznania: 2025/06/20
Kadencja: IX
Wnioskodawca: Klub Radnych Koalicji Obywatelskiej

Prof. dr hab. Maria Czerepaniak-Walczak urodziła się 14 lutego 1947 roku w Siemuszowej. Rozpoczęła pracę jako nauczycielka w 1965 roku w Państwowym Zakładzie Wychowawczym nr 1 w Szczecinie, a następnie — od 1 października 1972 roku — w Wyższej Szkole Nauczycielskiej w Szczecinie jako asystentka i starsza asystentka. Z chwilą utworzenia 1 grudnia 1978 roku Wyższej Szkoły Pedagogicznej, została zatrudniona na stanowisku adiunkta, a następnie, od 1 października 1985 roku, podjęła pracę na tym samym stanowisku w Uniwersytecie Szczecińskim.

Po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki ogólnej i pedagogiki społecznej w 1995 roku, 1 lipca 1997 roku objęła stanowisko profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Szczecińskiego. 22 listopada 1999 roku decyzją Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej otrzymała tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych w dyscyplinie Pedagogika. Przez wiele lat kierowała Katedrą Pedagogiki Ogólnej w Instytucie Pedagogiki US.

Dorobek naukowy Pani Profesor koncentruje się między innymi wokół zjawiska emancypacji w szerokim spektrum jego kontekstów, wymiarów i uwarunkowań. Jej dokonania w tym zakresie można odnaleźć między innymi w monografiach:

1. M. Czerepaniak-Walczak: Między dostosowaniem a zmianą. Elementy pedagogiki emancypacyjnej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1994.
2. M. Czerepaniak-Walczak: Świadomość podmiotów edukacji gimnazjalnej, Hogben, Szczecin 2002.
3. M. Czerepaniak-Walczak: Pedagogika emancypacyjna. Rozwój krytycznej świadomości człowieka, GWP, Gdańsk, 2006.
4. M. Czerepaniak-Walczak: Procesy emancypacji kultury szkoły, Wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2018.

Pedagogika emancypacyjna nie wyczerpuje jednak szerokiego dorobku naukowego Pani Profesor. Innym polem jej zainteresowań badawczych jest między innymi pedagogika młodzieży oraz pedagogika szkoły wyższej. W dorobku w tym zakresie można wymienić chociażby następujące prace zwarte:

1. M. Czerepaniak-Walczak: Daleko od... szansy, Wydawnictwo Naukowe PoNaD, Szczecin 1999.
2. M. Czerepaniak-Walczak: Gdy po nauce mamy wolny czas. Szczecińskie szkoły podstawowe wobec prawa dziecka do wypoczynku i zabawy, Wydawnictwo Naukowe PoNaD, Szczecin 1999.
3. M. Czerepaniak-Walczak: Niepokoje współczesnej młodzieży w świetle korespondencji do czasopism młodzieżowych, IMPULS, Kraków 1997.

oraz wiele artykułów opublikowanych w monografiach wieloautorskich i w czasopismach, w tym:

1. M. Czerepaniak-Walczak: Trust In Educational Interactions In Higher Education Institutions: Examination as an Experience of Trust, The New Educational Review, 2014, Vol. 36 No 2.
2. M. Czerepaniak-Walczak: Autorytaryzm akademicki, jego źródła, przejawy i (niektóre) konsekwencje; perspektywa realizmu krytycznego, Pedagogika Szkoły Wyższej, 2016, nr 1.
3. M. Czerepaniak-Walczak: Utopia. Iluzja. Realność. O jakości edukacji akademickiej w kontekście kształcenia na kierunku „pedagogika” w: R. Bera, K. Klimkowska, A. Dudak, Jakość kształcenia w szkole wyższej. Obszar nauk pedagogicznych, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2014.

Do szczególnie ważnych pozycji w dorobku naukowym Pani Profesor należy pięciotomowy zbiór rozpraw i esejów, redagowany wspólnie z prof. dr hab. Marią Dudzikową, zatytułowany: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, GWP, wydawany w latach 2007-2010. O jakości opracowania świadczy chociażby wyróżnienie go nagrodą Edukacja XXI.

Pani Profesor Maria Czerepaniak-Walczak wypromowała ponad 30 doktorów pedagogiki, których rozprawy doktorskie otrzymały wysokie oceny recenzentów, w tym pięciu doktorantów zagranicznych. Dziesięć spośród wypromowanych osób jest czynnymi nauczycielami. Jedna z przygotowanych pod kierunkiem Pani Profesor prac: Respektowanie prawa do autoekspresji a rytuały oporu gimnazjalistów autorstwa Anny Babickiej-Wirkus została nagrodzona nagrodą Rzecznika Praw Dziecka. Ponadto podczas swojej wieloletniej pracy w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Szczecińskiego, Pani Profesor wypromował liczną rzeszę magistrów, którzy są aktualnie szczecińskimi nauczycielami.

Od wielu lat Pani Profesor należy do grona wybitnych uczonych — wykładowców Letnich Szkół Młodych Pedagogów — organizowanych przez Komitet Nauk Pedagogicznych PAN a od 2018 roku kieruje pracami Letnich Szkół Młodych Pedagożek i Pedagogów KNE PAN. Podczas XXX Jubileuszowej LSMP, za szczególny, wieloletni udział w Letnich Szkołach oraz mistrzowskie zaangażowanie Maria Czerepaniak-Walczak otrzymała jubileuszowy medal.

O najwyższym poziomie udziału Pani Profesor w rozwoju kadry naukowej w naszym mieście, świadczy również fakt, że rektor Uniwersytetu Szczecińskiego powierzył Jej zadanie organizacji studiów trzeciego stopnia w dyscyplinie pedagogika i powołał na pierwszego kierownika tych studiów. Pani Profesor współtworzyła Szkołę Doktorską US i kierowała jej Radą Naukową.

Ponadto w latach 2012-2016 Profesor Maria Czerepaniak-Walczak była członkinią Europejskiej Rady ds. Studiów Doktoranckich (EUA-CDE). Była też promotorką pracy doktorskiej w międzynarodowym programie EDiTE (HORIZON 2020).

Pani Profesor realizowała liczne granty indywidualne MNiSW oraz KBN, w tym granty międzynarodowe. Można wymienić choćby następujące projekty:

• 2007 — Koleżeńskie doradztwo Globalne obywatelstwo. Rozwój krytycznej świadomości.
• 2009 — Projekty życiowe uczniów zachodniopomorskich szkół ponadgimnazjalnych
• 2010 — Adaptacja młodzieży polskiej do kultury i edukacji w Irlandii
• 2013 — Trzecia generacja praw człowieka
• 2013-2016 — Stymulators and Inhibitors the culture of trust in educational interactions supported by ICT (koordynator E. Perzycka, Uniwersytet Szczeciński)
• 2015 — Globalne obywatelstwo. Rozwój krytycznej świadomości

Pani Profesor uczestniczyła w realizacji następujących grantów międzynarodowych:

• 2017-2021 — Technologies of Imagining in Communication, Art and Social Sciences (koordynator Aleksandra Alcaraz, Akademia Sztuki Szczecin).

Jest także ekspertem Horizon 2020 nr EX2015D236601 oraz recenzentem projektów badawczych MNiSW i NCN.

Od 1996 roku Pani Profesor jest wybierana na członkinię Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN. W kadencjach 2007-2011 oraz 2011-2015 pełniła funkcję zastępcy Przewodniczącego. W 2016 roku otrzymała złotą Odznakę KNP PAN, która stanowi potwierdzenie członkostwa, pełnionych funkcji i szczególnych zasług dla Komitetu z tytułu realizacji statutowych celów i zadań KNP PAN.

Od momentu utworzenia w 1981 roku, Pani Profesor jest członkinią Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Współtworzyła szczeciński oddział PTP. Wielokrotnie była wybierana do władz Towarzystwa, była członkinią Rad Naukowych organizowanych przez PTP ogólnopolskich zjazdów pedagogicznych. Za szczególne zasługi dla rozwoju nauk pedagogicznych i upowszechniania ich osiągnięć otrzymała tytuł Honorowego Członka PTP (2016).

Maria Czerepaniak-Walczak jest również aktywnym członkiem Szczecińskiego Towarzystwo Naukowego. Była przewodniczącą Rady Naukowej w Międzywydziałowym Centrum Kształcenia Nauczycieli Uniwersytetu Szczecińskiego.

Pani Profesor należy także do organizacji międzynarodowych: European Leisure and Recreation Association (ELRA) i The European University Association Council for Doctoral Education (EUA-CDE, członkini w latach 2012-2016). Od 2002 roku uczestniczy w działalności Deutsch-Polnische Gesellschaft Mecklenburg-Vorpommemn jako członek honorowy. Pani Profesor była również członkinią Rady Naukowej przy Rzeczniku Praw Dziecka w kadencjach 2001-2008.

Profesor Maria Czerepaniak-Walczak od początku pracy akademickiej współpracuje z instytucjami doskonalenia nauczycieli, zarówno lokalnymi, jak i centralnymi. Pani Profesor niejednokrotnie gościła w murach Zachodniopomorskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli jako prelegentka podczas konferencji dla nauczycieli, jest autorką licznych artykułów w Zachodniopomorskim Kwartalniku Oświatowym "Refleksje", gościnią wielu wywiadów przeprowadzonych przez pracowników ZCDN-u. Pani Profesor promuje wiedzę pedagogiczną również dzięki stałej współpracy z radami pedagogicznymi szkół szczecińskich i województwa zachodniopomorskiego. Od 2023 roku jest Patronką ZCDN-u. Pracując w zespole kierowanym przez Profesor Teresę Lubińską współredagowała strategię rozwoju województwa zachodniopomorskiego (do 2015) w części dotyczącej oświaty.

Za swoją działalność Profesor Maria Czerepaniak-Walczak była wielokrotnie nagradzana i wyróżniana. Wśród tych nagród i wyróżnień są:

• Indywidualna Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (1998)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1998)
• Zespołowa Nagroda Edukacja XXI za podręcznik akademicki (2008)
• Zespołowa Nagroda Rektora Uniwersytetu Adama Mickiewicza II stopnia za osiągnięcia naukowe (2009)
• Złota Odznaka Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk (2016)
• tytuł Honorowego Członka PTP (2016)
• Medal Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego (2018)
• Nagroda Rektora Uniwersytetu Szczecińskiego I stopnia za osiągnięcia naukowe (2017)
• Medal za zasługi dla rozwoju Polskiej Pedagogiki nadany przez KNP PAN (2023)
• Srebrna Odznaka Honorowa Gryfa Zachodniopomorskiego (2023)

---

Uchwała Rady Miasta Szczecin nr XLI/1142/22 w sprawie zasad przyznawania Medalu za Zasługi dla Miasta Szczecina

Wniosek o przyznanie medalu (.doc, 12,1 KB)