Zasłużeni obywatele

Prof. Władysław Filipowiak

Data przyznania: 2011/05/09
Kadencja: VI
Wnioskodawca: Jan Stopyra Przewodniczący Rady Miasta Szczecin

Prof. Władysław Filipowiak urodził się w 1926 roku na Śląsku Cieszyńskim, na polsko-czeskim obszarze granicznym. W roku 1950 ukończył studia na Wydziale Handlu Zagranicznego na Akademii Handlowej w Szczecinie a w 1953 roku studia archeologiczne na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. W roku 1967 doktoryzował się, w 1977 roku obronił pracę habilitacyjną i w 1989 otrzymał tytuł profesora. Od 1951 roku działał w zakresie muzealnym. W latach 1955-2006 kierował najpierw Muzeum Pomorza Zachodniego w Szczecinie, które w latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia przekształcone zostało w Muzeum Narodowe. Od 1952 roku działał w Wolinie (od 1954 roku na zlecenie Instytutu Archeologii i Etnografii Polskiej Akademii Nauk). Jako inicjator badań archeologiczno-etnograficznych, które prowadzone były w Afryce Zachodniej od 1962 r. początkowo przez muzeum Pomorza Zachodniego w Szczecinie, a później przez Muzeum Narodowe w Szczecinie, prof. Filipiak brał udział w licznych ekspedycjach zachodnio-afrykańskich. Przez wiele lat był wykładowcą na Uniwersytecie Szczecińskim, także gościnnie m.in. na uniwersytetach w Bratysławie, Oslo, Lund, Sztokholmie. Kopenhadze, Berlinie i Kolonii.

Prof. Władysław Filipowiak rozbudował Muzeum Pomorza Zachodniego, dzięki czemu mogło ono uzyskać status Muzeum Narodowego. Zbiory archeologiczne ostatniego (pierwotnie skoncentrowane głównie na historii Słowian na obszarze Pomorza) zostały w latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia, pod kierownictwem pro f. Filipowiaka poszerzone o niemiecką spuściznę kulturową regionu. Jego działanie miało znaczenie ponadregionalne. Odzwierciedlało postępujące zmiany w polityce kulturalnej Polski i w rosnącym stanie wiedzy o historii Pomorza. Prof. Filipowiak utworzył Dział Pomorskiej Sztuki Średniowiecznej i stałą ekspozycję dotycząca dziejów książąt pomorskich. Powołał do życia Muzeum Historii Szczecina i współdziałał w tworzeniu muzeów lokalnych w Cedyni, Stargardzie Szczecińskim, Świnoujściu, Wolinie.

Przez wiele lat zabiegał o zwrot Szczecinowi dóbr kultury wywiezionych po wojnie z tego miasta. Dzięki jego staraniom wróciły na początku lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia z ZSRR m.in.: rzeźby średniowieczne i kolekcja rysunków braci Tiepolo. W latach dziewięćdziesiątych wróciła z Muzeum Narodowego w Warszawie słynna kolekcja replik rzeźby antycznej, zwana kolekcją Dohrnów. Później mogły zostać nabyte: legendarny pierścień rodu Borek oraz portret Filipa I, wykonany w pracowni Cranacha. Z muzeum w Płocku zostały odzyskane obrazy z ambony, która do 1945 roku znajdowała się na Zamku Szczecińskim.
Szczególnie ważne dla przekazu i rozpowszechnienia wiedzy o historii Księstwa Pomorskiego na polskim terytorium była związana z tym wystawa, którą prof. Filipowiak zorganizował w latach siedemdziesiątych w kooperacji z Muzeum Narodowym w Warszawie. Ponadto pod jego kierownictwem Muzeum Narodowe w Szczecinie zaprezentowało kolekcje: biżuterii książąt pomorskich na międzynarodowych wystawach m.in. w Londynie i Nowym Jorku. Brało ono udział w licznych niemiecko-polskich inicjatywach, m.in. w wystawie z okazji tysięcznej rocznicy Zjazdu w Gnieźnie.

Wielostronna niemiecko-polska współpraca na płaszczyźnie muzealnej była dzięki prof. Filipowiakowi kontynuowana z powodzeniem także po zjednoczeniu Niemiec w roku 1990 i to mimo jego początkowego sceptycyzmu w odniesieniu do tego wydarzenia. Choć przekonany był, podobnie zresztą jak cała generacja wojenna, już przed rokiem 1989 o nieuchronności zjednoczenia Niemiec, obawiał się jej skutków dla Polski, i dlatego obserwował z największą uwagą wydarzenia w Niemczech po 1989 roku.

Czterdzieści lat dążył do wymiany eksponatów archeologicznych między muzeami Pomorza Przedniego i Pomorza Zachodniego i do ich umieszczenia w placówkach na obszarze ich pochodzenia. Chodziło tu o eksponaty, które wywiezione zostały w czasie wydarzeń wojennych w różnych kierunkach ze Szczecina i przez to zostały uratowane.

---

Uchwała Rady Miasta Szczecin nr XLI/1142/22 w sprawie zasad przyznawania Medalu za Zasługi dla Miasta Szczecina

Wniosek o przyznanie medalu (.doc, 12,1 KB)